Η ατυχία της κ. Νάντιας Γιαννακοπούλου, βουλευτού του ΚΙΝΑΛ, να κάνει ένα προσωπικό τηλεφώνημα με ανοιχτό το μικρόφωνο της στην Βουλή, άνοιξε μια μεγάλη συζήτηση σχετική με τα Πρότυπα και τα Πειραματικά σχολεία. Η αφετηρία μπορεί να είναι το ατομικό ενδιαφέρον της κ. Γιαννακοπούλου να διασφαλιστεί η διασύνδεση του σχολείου των παιδιών της με το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο της Αθήνας, αλλά η συζήτηση ακούμπησε και την ουσία του θέματος.
Η διασύνδεση του Μαρασλείου με το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο της Αθήνας, έγινε αμέσως μετά τον νόμο Μπαλτά το 2015. Με αυτήν έγινε προσπάθεια να συγκεραστούν δύο ακραία διαφορετικές επιθυμίες. Από τη μία αυτή των γονέων του Μαρασλείου να παραμείνουν τα παιδιά τους όλα μαζί κατά την μετάβαση στο γυμνάσιο και από την άλλη, η επιθυμία των εκπαιδευτικών, κυρίως, του 1ου Πειραματικού Γυμνασίου, να διαμορφωθεί ένα «εκπαιδευτικό νήμα» που θα συνδέει το Δημοτικό με το Γυμνάσιο, με ανάπτυξη ενιαίων προγραμμάτων και μεθοδολογικών προσεγγίσεων σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα.
Ας σημειωθεί εδώ ότι η διασύνδεση των δύο σχολείων είχε προκαλέσει πλήθος αντιδράσεων, μερικές από τις οποίες είχαν φτάσει και σε νομικές ενέργειες, από γονείς παιδιών άλλων σχολείων, οι οποίοι ένιωθαν αδικημένοι που οι περισσότερες θέσεις του 1ου Πειραματικού Γυμνασίου έμεναν εκτός κλήρωσης, μειώνοντας δραματικά την πιθανότητα των παιδιών τους να φοιτήσουν σε αυτό.
Ο πρώτος στόχος της διασύνδεσης ικανοποιήθηκε: τα παιδιά του Μαρασλείου ερχόντουσαν χωρίς κλήρωση στο Γυμνάσιο. Ο δεύτερος όμως, που ήταν και ο ουσιαστικός, έμεινε στην κατηγορία της «ευχής». Πραγματοποιήθηκαν στα 5 χρόνια μία ή δύο συναντήσεις των εκπαιδευτικών των δύο σχολείων και το σχέδιο εγκαταλείφθηκε.
Αυτός είναι και ο λόγος, που όταν με τον νόμο Γαβρόγλου, προβλέφθηκε να διακοπεί από το σχολικό έτος 2020-21 η διασύνδεση, ο Σύλλογος διδασκόντων του 1ου Πειραματικού Γυμνασίου δεν εξέφρασε καμία αντίρρηση.
Αντίθεση είχε διατυπωθεί στην διατήρηση για πέντε ακόμα χρόνια του δικαιώματος των μαθητών του Μαρασλείου να εγγράφονται στο 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο χωρίς συμμετοχή σε κλήρωση, αφού στην ουσία ακυρωνόταν η διακοπή της διασύνδεσης. Με τη διάταξη αυτή, ο νόμος έκλεινε το μάτι στους ενδιαφερόμενους λέγοντας τους «και μετά βλέπουμε». Αυτό το «και μετά βλέπουμε» ήταν που είχε δώσει ελπίδες στην κ. Γιαννακοπούλου και στους υπόλοιπους γονείς των παιδιών του Μαρασλείου, ότι είχαν εξασφαλίσει το «σχολικό μέλλον» των παιδιών τους.
Το άκομψο ξέσπασμα της βουλευτού που έγινε viral, θα έλεγα ότι ήταν μία ακόμα εκδήλωση αυτού που οι κοινωνιολόγοι ονομάζουν amoral familism (αμοραλιστικός οικογενειοκεντρισμός). Πρόκειται για την πρόταξη του συμφέροντος της οικογένειας, έναντι του γενικού κανόνα ή του δημόσιου συμφέροντος. Είναι η προσέγγιση που επιτρέπει σε κάποιον να απαιτήσει οι προσλήψεις να γίνονται μέσω ΑΣΕΠ, αφού πρώτα διασφαλίσει το διορισμό του παιδιού του, ή που μας νομιμοποιεί να καταγγείλουμε το κράτος που δεν γκρεμίζει τα αυθαίρετα, αφού πρώτα έχουμε νομιμοποιήσει το δικό μας.
Από την ιστορία, ας περάσουμε στην ουσία, από εκπαιδευτική σκοπιά, του θέματος. Το κατά πόσο πρέπει να διαχωριστούν τα Πρότυπα από τα Πειραματικά σχολεία, είναι μεγάλη και σύνθετη συζήτηση, για την οποία ο χώρος της εφημερίδας δεν είναι κατάλληλος.
Διαβάζοντας στο σχέδιο νόμου, όπως έχει διαμορφωθεί, προκύπτει ότι το Υπουργείο, από το δίκτυο Προτύπων και Πειραματικών Σχολείων που είχε προβλέψει ο νόμος Διαμαντοπούλου, χαρακτηρίζει ως Πειραματικά τα διασυνδεδεμένα με τα πανεπιστήμια, και επαναφέρει στο καθεστώς που είχαν, όλα τα υπόλοιπα σχολεία, χαρακτηρίζοντάς τα Πρότυπα.
Με δεδομένη την επιλογή να υπάρχουν διακριτοί δύο τύποι σχολείων, είναι προφανές ότι η ενέργεια είναι απολύτως ορθολογική. Δεν έχει κανένα νόημα τα σχολεία τα οποία, θεωρητικά, χρησιμεύουν και ως χώροι εκπαίδευσης φοιτητών που αύριο θα γίνουν οι ίδιοι εκπαιδευτικοί, να έχουν μαθητές οι οποίοι θα έχουν ενταχθεί στο σχολείο μετά από διαδικασία αξιολόγησης. Αυτό φυσικά δεν υποκρύπτει την παραμικρή κρίση για την δουλειά που γίνεται στα σχολεία των Πανεπιστημίων. Είναι το καθεστώς διασύνδεσής τους που επιβάλει την ένταξη τους στα Πειραματικά, από τη στιγμή που δεχόμαστε τις δύο διακριτές ομάδες.
Είναι τιμή για το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο της Αθήνας, να αποτελεί «το μήλον της έριδος» και να γίνεται αντικείμενο της επικαιρότητας το ποια παιδιά θα φοιτούν σε αυτό. Ακόμα και αν το Υπουργείο δεν είχε επιλέξει να μετατρέψει σε Πρότυπα όλα τα σχολεία που δεν είναι διασυνδεδεμένα με τα Πανεπιστήμια, και έβαζε ως κριτήριο τη δυνατότητα κάποιου σχολείου να λειτουργεί με πρότυπες διαδικασίες, μάλλον το 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο θα έπρεπε να είναι το πρώτο που θα επιλέγονταν. Το σχολείο έχει χαρακτηριστικά που, όλα μαζί, δεν πρέπει να υπάρχουν σε πολλά σχολεία στην Ελλάδα, δημόσια ή ιδιωτικά. Έχει αναπτύξει εδώ και πολλά χρόνια πλήρες περιβάλλον ασύγχρονης εκπαίδευσης σε moodle, έχει θεσπίσει την περιγραφική αξιολόγηση των μαθητών, την ύπαρξη ατομικού συμβούλου για κάθε μαθητή, τη λειτουργία ψηφιακής πλατφόρμας για τη διαρκή αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ γονέων και σχολείου για όλα τα θέματα που αφορούν τους μαθητές (φοίτηση, αξιολόγηση, πειθαρχικά ζητήματα). Επίσης, συμμετέχει μόνιμα σε πολλά ευρωπαϊκά προγράμματα σε συνεργασία με πανεπιστήμια και σχολεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, αναπτύσσει πρωτότυπα εκπαιδευτικά προγράμματα στα Μαθηματικά, στην Ρομποτική, στα Αγγλικά όπου πραγματοποιείται συνδυασμένη διδασκαλία με πολλά άλλα γνωστικά αντικείμενα κ.λπ.
Μπορεί λοιπόν κάποιος να στεναχωριέται που χάνει ένα προνόμιο, όμως, δεν είναι γόνιμο να αναζητά την εξήγηση σε κάποια σατανική συνωμοσία. Ο διαχωρισμός του ατομικού συμφέροντος από το συλλογικό, είναι προϋπόθεση για την ευθυκρισία.
* Ο κ. Κωστής Κοντογιάννης είναι διευθυντής του 1ου Πειραματικού Γυμνασίου Αθήνας