Περίπου 1.600 παιδιά, ασυνόδευτοι ανήλικοι που βρίσκονται στα ΚΥΤ (κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης) της Λέσβου (Μόρια), της Σάμου και της Χίου, έως τον Σεπτέμβριο σχεδιάζεται να μετεγκατασταθούν σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Για να ξεκινήσουν μια νέα ζωή; Για να προσπαθήσουν τουλάχιστον, έχοντας εξασφαλίσει ασφάλεια, περίθαλψη και σπουδές. Ηδη έχουν πραγματοποιηθεί πτήσεις προς Λουξεμβούργο, όπου μεταφέρθηκαν 12 παιδιά, και προς Γερμανία, όπου μεταφέρθηκαν 47 παιδιά παρά τις δυσκολίες λόγω κορωνοϊού, ως μια πρώτη «άσκηση» εφαρμογής του ευρύτερου σχεδίου μετεγκαταστάσεων.
Απαραίτητος όρος για τη συμμετοχή ενός παιδιού στο συγκεκριμένο πρόγραμμα μετεγκατάστασης είναι να μην έχει οικογένεια σε άλλο κράτος μέλος –εκτός, ενδεχομένως, από αυτό στο οποίο πρόκειται να μεταφερθεί– ούτε στην Ελλάδα.
Οι εκπρόσωποι από τις οργανώσεις (ΠΡΑΞΙΣ και ΜΕΤΑδραση) που δραστηριοποιούνται για τα ανήλικα στη Μόρια αναζητούσαν για πολλές ώρες τον 13χρονο Αχμάντ. Τελικά τον εντόπισαν κρυμμένο σε μια γωνία να «σχεδιάζει» κάτι με πέτρες. «Κάθε μέρα γίνονται φασαρίες, όλοι τσακώνονται. Φοβάμαι ότι κάποιος θα μου επιτεθεί γι’ αυτό προτιμώ να μένω κρυμμένος», εξήγησε ο 13χρονος. Οταν του ανακοίνωσαν ότι έχει επιλεγεί για να μεταβεί σε δομή στη Γερμανία, όπου θα μπορεί να έχει καθαρό κρεβάτι και να πηγαίνει σχολείο, τους κοίταξε σαν να μην πίστευε στα αυτιά του.
«Ο θείος μου βρίσκεται στη Γερμανία και θα ήθελα πολύ να πάω κοντά του», είπε. Μετά συνοφρυώθηκε. «Είναι σίγουρο; Πολλές φορές έχουμε κάνει αίτηση για οικογενειακή επανένωση και έχει απορριφθεί» (σ.σ. οι αιτήσεις οικογενειακής επανένωσης γίνονται δεκτές μόνον εφόσον υπάρχει πρώτος βαθμός συγγένειας).
Η δυσκολία
Είναι δύσκολο, γιατί, πέραν των άλλων, πρέπει να εξηγήσεις στο παιδί ότι η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη και ότι «τίποτα δεν είναι σίγουρο» έως ότου ανέβει στο αεροπλάνο, εξηγεί η κ. Δώρα Τσοβίλη, εκπρόσωπος της Υπατης Αρμοστείας. Ο Αχμάντ γεννήθηκε στη Συρία, στη Δαμασκό, αλλά εξαιτίας του πολέμου αναγκάστηκε να μετακομίσει σε διάφορες περιοχές με την οικογένειά του. Ωσπου οι δικοί του αποφάσισαν να τον στείλουν «με κάποιον που ξέρει τον δρόμο» στην Τουρκία, για να περάσει στην Ευρώπη και να μπορέσει να ξαναπάει σχολείο. «Στο ταξίδι ήμουν μόνος και ήταν δύσκολα. Χρειάστηκαν πολλές προσπάθειες για να περάσουμε τα σύνορα στην Τουρκία. Εφτασα στην Ελλάδα τον χειμώνα και από τότε μένω στη Μόρια», διηγείται ο ίδιος κατά τη διαδικασία της συνέντευξης ώστε να εγκριθεί η μετεγκατάστασή του. Δεν πάει ακόμη σχολείο, λέει, αλλά όλο και κάτι μαθαίνει. Ο Αχμάντ πλέον βρίσκεται στη Γερμανία. «Θέλω να γίνω δάσκαλος», εκμυστηρεύθηκε στον συνοδό του περιμένοντας στο αεροδρόμιο να επιβιβαστεί στο αεροπλάνο.
Μία εβδομάδα νωρίτερα, η 11χρονη Ζάχρα από το Αφγανιστάν βρισκόταν στο αεροδρόμιο περιμένοντας τη δική της πτήση. Εκείνη και η οικογένειά της αναγκάστηκαν να φύγουν από το Αφγανιστάν. Εξαιτίας του ότι ήταν σιίτες μουσουλμάνοι, διώκονταν διαρκώς. Η δική της υπόθεση ήταν πιο εύκολο να ολοκληρωθεί, χρειάστηκαν λιγότερες διαδικασίες, γιατί απλούστατα δεν υπήρχε κανένας ενήλικος να ειδοποιηθεί. «Στο ταξίδι μας προς την Ευρώπη, στα σύνορα με την Τουρκία δεχθήκαμε πυροβολισμούς· όλοι έτρεχαν να σωθούν. Από εκείνη τη μέρα δεν έχω δει κανέναν από του δικούς μου, δεν ξέρω πού βρίσκονται. Δεν ξέρω αν είναι ακόμη ζωντανοί», λέει η Ζάχρα. «Δεν έχω συγγενείς στην Ελλάδα, ούτε στην Ευρώπη», εξομολογείται, χωρίς να κατανοεί απολύτως ότι η μοναξιά και η δυστυχία της σε ένα παράξενο παιχνίδι της τύχης θα λειτουργήσουν σαν εισιτήριο για μια καλύτερη ζωή. Ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός αναζητεί την οικογένειά της –γονείς και αδέλφια– εδώ και μήνες, από τότε που η ίδια έφτασε στη Μόρια το φθινόπωρο του 2019. Και η αναζήτηση θα συνεχιστεί…
Η διαδικασία
«Εχουμε εντοπίσει τα προβλήματα και πλέον γνωρίζουμε τι πρέπει να γίνει, ώστε να οργανωθεί η μετεγκατάσταση των 1.600 παιδιών με επιτυχία και σύμφωνα με το βέλτιστο συμφέρον αυτών των παιδιών», τονίζει στην «Κ» η κ. Δώρα Τσοβίλη από τον τομέα Παιδικής Προστασίας της Υπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες. «Για να επιλεγεί ένα παιδί θα πρέπει εκτός των άλλων να συμφωνεί το ίδιο, αλλά και η οικογένειά του που έχει μείνει πίσω, με την οποία –εφόσον υπάρχει– πρέπει να επικοινωνήσουμε», εξηγεί. Το σχετικό πρόγραμμα υλοποιείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με το ελληνικό υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου υπό την εποπτεία της Ειρήνης Αγαπηδάκη, ειδικής γραμματέως για τα ασυνόδευτα ανήλικα. Υπενθυμίζεται πως στην Ελλάδα εκτιμάται ότι βρίσκονται 5.252 ασυνόδευτα ανήλικα, εκ των οποίων μόνο τα 1.300 φιλοξενούνται σε κατάλληλες δομές για την ηλικία, τις ανάγκες και την κατάστασή τους.
Ο αναπληρωτής υπουργός Μετανάστευσης Γιώργος Κουμουτσάκος αυτή την εβδομάδα θα έχει επαφές με πρέσβεις των κρατών-μελών προκειμένου να οριστικοποιηθεί ο αριθμός των παιδιών που θα μεταβεί σε κάθε κράτος. Ηδη η Πορτογαλία έχει δηλώσει την πρόθεσή της να φιλοξενήσει 500 ασυνόδευτα ανήλικα.