Μία από τις παράπλευρες απώλειες της πανδημίας COVID-19 είναι η ασυνέχεια στους εμβολιασμούς παιδιών και εφήβων σε πολλές χώρες του κόσμου, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, οι οποίες βασίζονται στα στοιχεία των πωλήσεων, η πτώση στους εμβολιασμούς τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο έφτασε, στις περισσότερες χώρες, το 30-50% για τα παιδιατρικά εμβόλια και έως και το 70% για τα εφηβικά εμβόλια! Σε προχθεσινή εγκύκλιο της Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας και Υγιεινής Περιβάλλοντος του υπουργείου Υγείας σημειώνεται πως η μείωση των εμβολιασμών την περίοδο του lockdown σε διάφορες χώρες, φτάνει μέχρι και το 50% για τις ηλικίες μέχρι δύο ετών και το 70% για τις μεγαλύτερες ηλικίες, σημειώνοντας πως παρόμοια εκτιμώνται τα ποσοστά μείωσης και στη χώρα μας.
«Τα μέτρα για τη διαφύλαξη της δημόσιας υγείας λόγω της πανδημίας COVID-19 άλλαξαν την καθημερινότητά μας και επηρέασαν τις προτεραιότητες. Η σύσταση για αποφυγή των μετακινήσεων και των επαφών με τις υπηρεσίες υγείας, είχε ως αποτέλεσμα την ασυνέχεια στους εμβολιασμούς παιδιών και εφήβων. Στο τέλος Μαρτίου, μετά την έκδοση οδηγίας από το CDC για την αναγκαιότητα της συνέχειας των εμβολιασμών με έμφαση στα παιδιά κάτω των 2 ετών, παρουσιάστηκε αύξηση των εμβολιασμών στα μικρότερα παιδιά, αλλά όχι και στους εμβολιασμούς μεγαλύτερων παιδιών και εφήβων», είναι η εκτίμηση της κ. Αρτέμιδος Τσίτσικα, αναπλ. καθηγήτριας Παιδιατρικής – Εφηβικής Ιατρικής στο ΕΚΠΑ και προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής (ΕΕΕΙ) και της κ. Ελένης Παναγούλη, παιδιάτρου-επιστημονικής συνεργάτιδος της Ιατρικής ΕΚΠΑ.
Το πρόβλημα διεθνώς είναι πολύ μεγάλο, καθώς σύμφωνα με τον ΠΟΥ, λόγω της πανδημίας οι εκστρατείες ανοσοποίησης της ιλαράς σε 24 χώρες έχουν ήδη καθυστερήσει και πάνω από 117 εκατομμύρια παιδιά σε 37 χώρες ενδέχεται να χάσουν τη δόση εμβολίου κατά της ιλαράς.
Στη χώρα μας, η Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας σε συνεργασία με την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, εξέδωσε σχετική εγκύκλιο στα τέλη Μαρτίου, επισημαίνοντας τους κινδύνους που σχετίζονται με τη διακοπή του εμβολιασμού, ακόμα και για βραχύ χρονικό διάστημα. Μία τέτοια κατάσταση, όπως σημειώνεται, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των επίνοσων ατόμων και να αυξήσει σημαντικά την πιθανότητα επιδημικής έξαρσης νοσημάτων που προλαμβάνονται με εμβολιασμό. Σε δεύτερη ανακοίνωσή της τον Μάιο, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, αναγνωρίζοντας τη μείωση των εμβολιασμών που σημειώθηκε το προηγούμενο διάστημα, συστήνει την άμεση συμπλήρωση των εμβολίων που καθυστέρησαν να χορηγηθούν και τον έγκαιρο και πλήρη εμβολιασμό όλων των ηλικιακών ομάδων με τα συνιστώμενα εμβόλια.
Κατάλληλη στιγμή
«Μετά την πρώτη φάση της πανδημίας, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να προγραμματίσουμε τους εμβολιασμούς που καθυστέρησαν να πραγματοποιηθούν την περίοδο Μαρτίου – Απριλίου και να σιγουρευτούμε ότι δεν θα χαθεί καμία δόση εμβολίου στα βρέφη, τα παιδιά και τους εφήβους», τονίζουν οι κ. Τσίτσικα και Παναγούλη. Πρόκειται για ενδεδειγμένη επιλογή για μία σειρά από λόγους.
Υπάρχει επιστροφή παιδιών και εφήβων στις δραστηριότητές τους και συνεπώς σχετικός κίνδυνος μόλυνσης από νοσήματα που προλαμβάνονται από εμβόλια.
Αναδεικνύεται η ανάγκη ενίσχυσης της συλλογικής ανοσίας και προστασίας των ευπαθών ομάδων. Η βελτίωση των καιρικών συνθηκών, ο χαμηλός ρυθμός μετάδοσης της νόσου COVID-19 και η ευκολία και η ασφάλεια στη χρήση των υπηρεσιών υγείας αφαιρούν τα όποια εμπόδια του προηγούμενου διαστήματος.
Σε μια περίοδο κατά την οποία η ανάγκη «θωράκισης» της δημόσιας υγείας έχει αναδειχθεί με τον πιο εμφατικό τρόπο, η κάλυψη του πληθυσμού με το αναγκαίο εμβολιαστικό πρόγραμμα έχει ιδιαίτερη σημασία.
Επανεμφάνιση νοσημάτων
«Η παρουσία στη χώρα μας ανεμβολίαστων παιδιών διατηρεί τον κίνδυνο επανεμφάνισης νοσημάτων που είχαν “ξεχαστεί”, όπως συνέβη με την ιλαρά την περίοδο 2018-2019. Φέτος, δυστυχώς είχαμε στη χώρα μας και θάνατο παιδιού από διφθερίτιδα, αλλά και κρούσματα κοκίτη σε νεογνά, γεγονότα που αναδεικνύουν την ανάγκη για διατήρηση υψηλών ποσοστών εμβολιαστικής κάλυψης στον πληθυσμό», τονίζουν οι κ. Τσίτσικα και Παναγούλη. «Μεγάλη σημασία έχει το να μην παραμελούνται οι αναμνηστικές δόσεις εμβολίων που χορηγούνται στην εφηβεία για νόσους όπως ο τέτανος, η διφθερίτιδα και ο κοκίτης, αλλά και οι εμβολιασμοί της ηλικίας αυτής, όπως το πολύ σημαντικό εμβόλιο για τον HPV. Επίσης, τα τελευταία χρόνια έχει αναδειχθεί και η ανάγκη ευρείας κάλυψης έναντι της μικροβιακής μηνιγγίτιδας, ως άμυνας απέναντι στην απρόβλεπτη επιδημιολογία της νόσου», που είναι πολύ επικίνδυνη, συμπληρώνουν.
Ιδιαίτερη σημασία αποκτά φέτος ο εμβολιασμός το φθινόπωρο έναντι της γρίπης. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, η ενδεχόμενη κυκλοφορία του ιού SARS-CoV-2 μαζί με τη γρίπη θα επιβαρύνει περαιτέρω τις δομές υγείας, ενώ η παρουσία και των δύο ιών στον ίδιο οργανισμό θα καταστήσει πιο δύσκολη την επιτυχή θεραπευτική αντιμετώπιση. «Για τους παραπάνω λόγους ο εμβολιασμός είναι απαραίτητος για παιδιά και εφήβους με χρόνια νοσήματα, τα οποία είναι ευάλωτα στους ιούς, όμως όφελος θα υπάρξει και από τον προαιρετικό εμβολιασμό των υγιών», τονίζουν οι κ. Τσίτσικα και Παναγούλη.