Την εποχή του κορωνοϊού όλες οι ανάγκες υγείας φαντάζουν δευτερεύουσες. Ωστόσο, τίποτα δεν έχει αλλάξει. Οι άνθρωποι συνεχίζουμε να αρρωσταίνουμε από τις «συνήθεις» ασθένειες, να χτυπάμε, να φέρνουμε στον κόσμο παιδιά. Η ζωή συνεχίζει τους δικούς της ρυθμούς, με την επιβάρυνση μιας πανδημίας, και ειδικά οι εγκυμονούσες και οι λεχώνες είναι υποχρεωμένες να ακολουθήσουν τους ρυθμούς που επιβάλλει η κατάστασή τους.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού σημειώνονται τρεις σημαντικές αλλαγές στο μυοσκελετικό σύστημα της γυναίκας:
Αλλαγή στη θέση του σώματος: με την πάροδο της εγκυμοσύνης και την επιβάρυνση της κοιλιάς, το κέντρο βάρους του σώματος μεταφέρεται σταδιακά, διαμορφώνοντας μια νέα θέση. Η νέα αυτή θέση χαρακτηρίζεται από την αύξηση της κύφωσης στην πλάτη και της λόρδωσης στη μέση. Η θέση αυτή διαμορφώνεται σταδιακά για 9 μήνες και «ακολουθεί» τη γυναίκα και μετά τον τοκετό.
Αλλαγή της κοιλιακής χώρας: η εικόνα της κοιλιάς αλλάζει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και παραμένει διαφοροποιημένη ακόμη και μετά τον τοκετό. Το διαρκές «τέντωμα» της κοιλιακής χώρας κατά τη διάρκεια του τοκετού δημιουργεί ένα «άνοιγμα» στην κοιλιακή χώρα κατά μήκος του αφαλού. Το «άνοιγμα» δεν είναι άλλο από μια «διάσταση» στους κοιλιακούς μυς και, πιο συγκεκριμένα, στον ορθό κοιλιακό μυ. Η διάσταση του ορθού κοιλιακού είναι η αιτία που η κοιλιά δεν βρίσκει την προ εγκυμοσύνης εικόνα της.
Αλλαγή στο πυελικό έδαφος: η πιο σημαντική μυοσκελετική αλλαγή στο σώμα της γυναίκας που μόλις έχει γεννήσει είναι η μόνη μη ορατή και αφορά τη χαλάρωση του πυελικού εδάφους.
Στη βάση της λεκάνης μας υπάρχει μια μυϊκή ελαστική υποστήριξη που εκτείνεται από τον κόκκυγα –την απόληξη της σπονδυλικής στήλης– έως το ηβικό οστό – το κόκαλο της λεκάνης μας που βρίσκεται εμπρός και χαμηλά στην κοιλιά μας.
Το πυελικό έδαφος είναι αυτό που συγκρατεί στη θέση τους την ουροδόχο κύστη, τη μήτρα και το έντερο και ελέγχει τον σφιγκτηριακό μηχανισμό ώστε να μην υπάρχουν απώλειες – ακράτεια ή πτώσεις. Το πυελικό λοιπόν έδαφος είναι άκρως σημαντικό να επανέλθει στη θέση του για να μπορεί να εξασφαλίζει εγκράτεια στα ουσιώδη αυτά εσωτερικά μας όργανα.
Τι πρέπει να «επαναφέρει» η γυναίκα μετά τον τοκετό: κάθε γυναίκα, αμέσως μετά τον τοκετό, πρέπει να πάρει τον χρόνο της ώστε το σώμα της να της επιτρέψει να αρχίσει να ασκείται προκειμένου να «επανεκπαιδευτεί» στην ορθή στάση σώματος, να μειώσει τη διάσταση του ορθού κοιλιακού και να ενδυναμώσει το πυελικό της έδαφος.
Φυσικοθεραπεία μετά την εγκυμοσύνη για πλήρη και ολική «επαναφορά»: ειδικοί φυσικοθεραπευτές στην υπηρεσία της υγείας των γυναικών έχουν σχεδιάσει πλήρη προγράμματα που στοχεύουν στην επαναφορά του σώματος και των λειτουργιών του που έχουν επηρεαστεί από τη διαδικασία της εγκυμοσύνης.
Στην Ελλάδα, το πρόγραμμα Μ.Α.Μ.Α. απευθύνεται σε όλες τις λεχώνες στοχεύοντας στα 3 σημεία που έχουν διαταραχθεί, με στόχο την πλήρη και ολική «επαναφορά» τους.
Η επιστημονική θεραπευτική άσκηση για την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, το πρόγραμμα Μ.Α.Μ.Α., περιλαμβάνει:
Στάση σώματος:
• Αξιολογεί τη στάση του σώματος.
• Αντιμετωπίζει τους μυοσκελετικούς πόνους.
• Επαναφέρει την ορθή στάση.
Διάσταση του ορθού κοιλιακού μυός:
• Εκπαιδεύει τις γυναίκες στη φάση της εγκυμοσύνης και του τοκετού για τις ασκήσεις που πρέπει να κάνουν και αυτές που πρέπει να αποφεύγουν, προκειμένου να προλάβουν τη διάσταση του ορθού κοιλιακού μυός και να την προστατέψουν.
• Αξιολογεί τη διάσταση του ορθού κοιλιακού.
• Αποκαθιστά τη μείωση της διάστασης με θεραπευτικές ασκήσεις.
Δυσλειτουργίες πυελικού εδάφους:
• Αξιολογεί τους μυς του πυελικού εδάφους.
• Αποκαθιστά τυχόν δυσλειτουργίες πυελικού εδάφους που αφορούν:
– Την ουροδόχο κύστη.
– Το έντερο.
– Την πρόπτωση.
– Τη σεξουαλική δυσλειτουργία.
– Τον πυελικό πόνο.
Σταθεροποίηση κορμού:
• Αξιολογεί τη σταθεροποίηση του κορμού.
• Εκπαιδεύει για τα «ναι» και τα «όχι» της άσκησης μετά τον τοκετό.
• Παρέχει ειδικό θεραπευτικό πρόγραμμα σταθεροποίησης κορμού.
Οι λεχώνες, ανάλογα με την αξιολόγηση που θα τους έχει γίνει και τις εξατομικευμένες ανάγκες τους, μπορούν να επιλέξουν να κάνουν ένα από τα τρία προγράμματα ή δύο από τα τρία προγράμματα ή και τα τρία.
* PT, MSc, Physical Therapy Praxis.