Την επιλογή της ταυτόχρονης λήψης πολλαπλών μέτρων κοινωνικής απόστασης και τελικά του lockdown ως μέτρου ελέγχου της επιδημίας του κορωνοϊού στη χώρα μας δικαιώνει μελέτη Ελλήνων ερευνητών. Σύμφωνα με τη μελέτη, στην Ελλάδα ο αριθμός αναπαραγωγής της νόσου, R, μειώθηκε λόγω του συνδυασμού των μέτρων κατά 81%. Αντιθέτως, το κάθε μέτρο, όπως το κλείσιμο των σχολείων και η μείωση των επαφών σε εργασιακούς χώρους και κατά τον ελεύθερο χρόνο μεμονωμένα, επέδρασε σε ποσοστά που κυμαίνονται από 10,3% έως 24%. Οι εκτιμήσεις βασίστηκαν σε έρευνα κοινωνικών επαφών που κατέδειξε ότι κατά τη διάρκεια του lockdown οι κάτοικοι της Αθήνας μείωσαν τις κοινωνικές επαφές τους κατά 86,9%.
Η μελέτη, που έχει ήδη προδημοσιευθεί (medRxiv.org), εκπονήθηκε από τους ερευνητές Βάνα Σύψα, Σωτήρη Ρούσσο, Δημήτρη Παρασκευή, Θεόδωρο Λύτρα, Σωτήρη Τσιόδρα και Αγγελο Χατζάκη (Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής του ΕΚΠΑ, Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας και Δ΄ Παθολογική Κλινική ΕΚΠΑ) και αποτελεί την πρώτη μελέτη στην Ευρώπη που αποτυπώνει τον αντίκτυπο των μέτρων κοινωνικής απόστασης κατά το πρώτο επιδημικό κύμα του SARS-CoV-2, ενώ ταυτόχρονα επιχειρεί μια εκτίμηση του πόσα άτομα μολύνθηκαν από τον ιό σε αυτό το πρώτο κύμα. Ετσι, με βάση τα μαθηματικά μοντέλα των ερευνητών, εκτιμάται ότι από την αρχή της επιδημίας έως το τέλος Απριλίου είχαν μολυνθεί περίπου 13.200 άτομα στη χώρα (διακύμανση από 6.200 έως 27.700 άτομα). Οι αριθμοί αυτοί επιβεβαιώνουν ότι στη χώρα μας πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού προσβλήθηκε από τον ιό.
Κατά τη διάρκεια του lockdown, οι Ελληνες φαίνεται ότι μείωσαν σε πολύ μεγάλο βαθμό τις κοινωνικές επαφές τους. Από 20,7 άτομα με τα οποία έρχονταν σε επαφή κατά μέσον όρο σε καθημερινή βάση πριν, σε μόλις 2,9 άτομα (η μεγαλύτερη μείωση καταγράφεται στις ηλικίες από 5 έως 17 ετών, λόγω του κλεισίματος των σχολείων). Το γεγονός αυτό επηρέασε τον αριθμό αναπαραγωγής της νόσου, R, ο οποίος κατά τη διάρκεια του lockdown μειώθηκε στο 0,46, από 2,8 που ήταν χωρίς τη λήψη περιοριστικών μέτρων.
Σύμφωνα με τη μελέτη, το κλείσιμο των σχολείων επέδρασε στον αριθμό R κατά 18,5%, η μείωση των επαφών σε επαγγελματικούς χώρους κατά 10,3% και των δραστηριοτήτων στον ελεύθερο χρόνο κατά 24,1%. Σύμφωνα με τους ερευνητές, από μόνο του το κάθε μέτρο είχε μικρότερο αντίκτυπο στον αριθμό αναπαραγωγής της νόσου σε σχέση με τον συνδυασμό αυτών. Π.χ., το κλείσιμο των σχολείων μόνο του θα μπορούσε να μειώσει το R κάτω από το 1 –που είναι και το κομβικό όριο για τον έλεγχο της επιδημίας–, μόνο εάν αυτός ο αριθμός ήταν αρχικά 1,23. Αντιστοίχως, η μείωση των κοινωνικών επαφών κατά τον ελεύθερο χρόνο θα είχε αποτέλεσμα εάν ο αρχικός αριθμός αναπαραγωγής ήταν αρχικά μόλις 1,32. Με την ταυτόχρονη λήψη μέτρων που έγινε στη χώρα, μειώθηκε ο αριθμός, από 2,8 που ήταν αρχικά, σε 0,46, ενώ εκτιμάται ότι ακόμα και εάν ο αρχικός αριθμός ήταν 5,3, πάλι θα είχε μειωθεί κάτω του 1.
Χρήσιμο εργαλείο
Από τη μελέτη προκύπτει ότι οι έρευνες κοινωνικών επαφών μπορούν να αποτελέσουν ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο εκτίμησης της πορείας μιας επιδημίας πριν αυτή ενσκήψει, αλλά και των αποτελεσμάτων τόσο της εφαρμογής όσο και της άρσης περιοριστικών μέτρων στον έλεγχο αυτής.