Διαταραχές στον ύπνο και στην όρεξη, υπερδιέγερση, αίσθημα κόπωσης, άγχος, φόβος ήταν μερικές μόνο από τις σωματικές και συναισθηματικές αντιδράσεις που βίωσε ο γενικός πληθυσμός λόγω της καραντίνας. Πώς όμως επηρέασε ο εγκλεισμός τους ανθρώπους που ήδη αντιμετώπιζαν ψυχολογικές διαταραχές;
«Η επίδραση της καραντίνας στους ανθρώπους που ήδη αντιμετώπιζαν πρόβλημα ψυχικής υγείας δεν υπήρξε κοινή, όπως δεν είναι κοινές και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ψυχικά ασθενείς. Κάποιοι αντεπεξήλθαν επαρκώς, διατηρώντας τη λειτουργικότητά τους και σταθερή τη συναισθηματική τους κατάσταση. Αλλοι υπήρξαν ιδιαίτερα ευάλωτοι λόγω ψυχιατρικής διαταραχής που αυξάνει το άγχος σε μια απειλή ασθένειας, όπως υποχονδρίες, ιδεοψυχαναγκασμοί, προϋπάρχον γενικευμένο άγχος κ.ά.» εξηγεί ο κ. Γιώργος Σακελλάρης, ψυχολόγος Πανεπιστημίου Αθηνών και εκπαιδευόμενος στην Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία. «Οι ασθενείς που διαμένουν σε οικιστικές δομές με φροντιστές, όπως οικοτροφεία, ξενώνες και προστατευόμενα διαμερίσματα, διαβιούν σε καλύτερες και πιο προστατευμένες συνθήκες. Συνάδελφοι από οικιστικές δομές μού ανέφεραν πως δεν υπήρξαν προβλήματα προσαρμογής, εντάσεις, υποτροπές, νοσηλείες ή αλλαγές στη φαρμακευτική αγωγή των ενοίκων, σε συντριπτικό ποσοστό, μεγαλύτερο του 90%» καταλήγει.
Το είδος της ψυχολογικής διαταραχής από την οποία πάσχει κάποιος παίζει καθοριστικό ρόλο στο πώς θα επηρεαστεί από την καραντίνα, αναγνωρίζει η κ. Αγγελική Μενεδιάτου, ψυχολόγος, πρόεδρος Δ.Σ. και επιστημονική υπεύθυνη της Ελληνικής Εταιρείας Διαταραχών Διάθεσης: «Για παράδειγμα, κάποιος με αγοραφοβία μπορεί ακόμη και να βίωσε πρόσκαιρη ανακούφιση στα συμπτώματά του λόγω του εγκλεισμού στο σπίτι. Αντίθετα, άνθρωποι που αντιμετωπίζουν διατροφικές διαταραχές δυσκολεύτηκαν αρκετά: Σκεφθείτε την ασταμάτητη έκθεσή μας αυτές τις μέρες στην τροφή, τόσο μέσα από το στοκάρισμα προϊόντων στο σπίτι όσο και μέσω των social media». Επισημαίνει, δε, συμπερασματικά ότι «η καραντίνα μπορεί να λειτουργήσει είτε ως επιβαρυντικός παράγοντας που θα επιδεινώσει ή αυξήσει τα συμπτώματα της υπάρχουσας διαταραχής είτε ως εκλυτικός παράγοντας που θα οδηγήσει στην εκδήλωση μιας νέας διαταραχής ή νέων συμπτωμάτων». Η προσωπική της εμπειρία είναι ότι «άτομα με ψυχολογικές διαταραχές που έχουν κάνει θεραπεία ή ήταν σε θεραπεία στη διάρκεια της καραντίνας μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση εντυπωσιακά καλά».
Για κάποιους ανθρώπους που ήδη αντιμετώπιζαν προβλήματα, ωστόσο, η υγειονομική κρίση παρουσίασε μία μοναδική ευκαιρία. «Τα άτομα που δυσκολεύονταν να αναζητήσουν βοήθεια από ειδικό λόγω άγνοιας και φόβου εξαιτίας του στίγματος της ψυχικής ασθένειας ή/και λόγω της έλλειψης κατάλληλων υπηρεσιών, πολλές φορές αναζήτησαν βοήθεια για πρώτη φορά εν μέσω της γενικής κρίσης, γιατί οι ειδικές δράσεις που οργανώθηκαν, όπως είναι η γραμμή 10306, καθιστούν πιο εύκολη την πρόσβασή τους σε υπηρεσίες», τονίζει ο κ. Παναγιώτης Χονδρός, ψυχολόγος και πρόεδρος της Εταιρείας Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας-ΕΠΑΨΥ. Υπενθυμίζει, ωστόσο, ότι «τα άτομα με σοβαρές ψυχικές διαταραχές, όπως για παράδειγμα η σχιζοφρένεια, που έχουν ανάγκη αυξημένης και συνεχούς φροντίδας, αντιμετωπίζουν διαχρονικά πολλαπλούς αποκλεισμούς από τις υπηρεσίες υγείας, το εκπαιδευτικό σύστημα, την εργασία κ.λπ. Ο αποκλεισμός αυτός εντάθηκε μέσα στην πανδημία. Επρεπε ως επαγγελματίες να διασφαλίσουμε ότι τα άτομα που φιλοξενούνται σε κοινοτικές δομές, όπως τα οικοτροφεία, οι ξενώνες και τα προστατευόμενα διαμερίσματα, άτομα με επιβαρυμένη σωματική υγεία, θα έχουν προστασία από τον κορωνοϊό και πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας αν χρειαζόταν. Ουσιαστικά έπρεπε να αποφύγουμε τις εφιαλτικές εικόνες που είδαμε στο εξωτερικό. Στη νέα αυτή φάση, όμως, έχουμε να αντιμετωπίσουμε μία νέα σειρά προκλήσεων, όπως είναι η συνέχιση της συμμετοχής τους στις δραστηριότητες στην κοινότητα κ.ά».