Τι σημαίνει για τον επαναπατρισμό του χάλκινου ειδωλίου η απόφαση του αμερικανικού εφετείου; H υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη χαρακτήρισε την απόφαση «διεθνής επιτυχία στην καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου αρχαιοτήτων» που δίνει λαβή στην ελληνική πλευρά να διεκδικήσει τον επαναπατρισμό του ειδωλίου.
Σύμφωνα με την ερμηνεία του ΥΠΠΟΑ, η απόφαση του δευτεροβάθμιου αμερικανικού δικαστηρίου σημαίνει ότι οι δικαστικές διαφορές μεταξύ τρίτων χωρών που διεκδικούν μνημεία τους τα οποία έχουν κλαπεί και διατίθενται προς πώληση και δημοπρασία από αμερικανικούς οίκους δεν θα εκδικάζονται από τα δικαστήρια του τόπου της δημοπρασίας ή της έδρας του οίκου αλλά «θα εφαρμόζονται ανάλογα οι σχετικές νομοθετικές διατάξεις». Στην περίπτωσή μας, αναφέρει η ανακοίνωση, αρμόδια είναι τα ελληνικά δικαστήρια. Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι οι νομικές υπηρεσίες του υπουργείου θα ξεκινήσουν αλληλογραφία με τον οίκο Sotheby’s και τους Μπαρνέτ διεκδικώντας την επιστροφή του χάλκινου ειδωλίου.
Τέτοιου είδους υποθέσεις είναι χρονοβόρες και απαιτούν ειδικές διαπραγματεύσεις και χειρισμούς. Το ελληνικό κράτος διαχειρίζεται αυτή τη στιγμή υποθέσεις διεκδίκησης επαναπατρισμού μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού. Μία από αυτές είναι η διεκδίκηση δύο σπάνιων μαρμάρινων ταφικών αγγείων του 4ου αιώνα π.Χ. («Κ», 18/3/2019) που ταξίδεψαν σε τουλάχιστον τέσσερις χώρες αλλάζοντας πολλά χέρια και δημοπρατήθηκαν στο Λονδίνο το 2017, καταλήγοντας σε Ελβετό υπήκοο. Το ελληνικό Δημόσιο τα διεκδικεί από την Ελβετία ως παρανόμως εξαχθείσες αρχαιότητες. Εχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι και το χάλκινο ειδώλιο κατέληξε στον έμπορο τέχνης Ρόμπιν Σάιμς και από εκείνον στην οικογένεια Μπαρνέτ από μια δημοπρασία στην Ελβετία το 1967.
Την υπόθεση των αγγείων χειρίζεται ο δικηγόρος Ηλίας Μπίσιας που εκπροσωπεί το ελληνικό Δημόσιο στην Ελβετία σε διεκδικήσεις και επαναπατρισμούς αρχαιοτήτων από το 2007. Η προκαταρκτική εξέταση από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και αναμένεται να κληθούν στην Ελλάδα ως ύποπτοι για παράνομη εμπορία των αρχαιοτήτων οι εμπλεκόμενοι Ελβετοί υπήκοοι. «Επιδιώξαμε και επιτύχαμε την επιβολή και διατήρηση ώς σήμερα της κατάσχεσης των δύο μαρμάρινων αγγείων ως προϊόντων εγκλήματος από την Εισαγγελία της Βασιλείας για λογαριασμό του ελληνικού Δημοσίου. Σύμφωνα με την ελβετική νομοθεσία, οι εν λόγω αρχαιότητες θα αποδοθούν στο ελληνικό Δημόσιο και θα επαναπατριστούν μόνο στην περίπτωση έκδοσης αμετάκλητης απόφασης ελληνικού ποινικού δικαστηρίου, με την οποία θα διατάσσεται η απόδοσή τους. Δεν αποκλείεται η εξεύρεση εξώδικης λύσης μεταξύ των μερών και, συνακόλουθα, η επίσπευση του επαναπατρισμού», σημειώνει ο κ. Μπίσιας.