Η απομάκρυνση των αυτοκινήτων από το κέντρο θεωρείται «θετική», υπάρχει όμως σοβαρός κίνδυνος να αποδειχθεί «αρνητική». Οι οδηγοί Ι.Χ. έλαβαν το μήνυμα και όπως άλλωστε δείχνουν τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή του ο Δήμος Αθηναίων ήδη αποφεύγουν να διέρχονται από το κέντρο και χρησιμοποιούν εναλλακτικές διαδρομές. Παράλληλα, όμως, και οι πολίτες αντιμετωπίζοντας δυσκολίες στη μετακίνηση και ένα αφιλόξενο περιβάλλον στο κέντρο της πόλης είναι πιθανό να στραφούν οριστικά σε άλλους προορισμούς.
Αν ο «Μεγάλος Περίπατος» της Αθήνας δεν συνδυαστεί με σειρά παρεμβάσεων που να ευνοούν τη βόλτα για τους πεζούς, την ποδηλατάδα, άλλες δραστηριότητες που θα προσελκύσουν τους πολίτες στο κέντρο της πόλης αλλά και την κατοικία, είναι πολύ πιθανό ότι το κέντρο απλώς θα αδειάσει για μία ακόμα φορά. Ο δημόσιος χώρος που θα απελευθερωθεί έχει μεγάλη σημασία πώς, και από ποιους θα αξιοποιηθεί ώστε να μην καταλήξει απλώς εγκαταλελειμμένος.
Ενδεικτικά κανένας δεν θα αποφασίσει να περπατήσει στο κέντρο του οδοστρώματος κάτω από τον δυνατό ήλιο, απλώς επειδή βάφτηκε πεζόδρομος η Βασιλίσσης Ολγας. «Ο ποδηλατόδρομος στη Βασιλίσσης Ολγας θα μπορούσε να είναι παράδεισος για έναν ποδηλάτη, όμως αυτή τη στιγμή είναι εφιάλτης. Ο “Μεγάλος Περίπατος” πρέπει να έχει στοιχεία απόλαυσης και αναψυχής, για να είναι ελκυστικός για τους πολίτες. Μέχρι στιγμής ό,τι έχει γίνει είναι πρόχειρο», λέει στην «Κ» ο αρχιτέκτονας κ. Πρόδρομος Νικηφορίδης (Ανάπλαση Νέας Παραλίας Θεσσαλονίκης Α΄ Βραβείο). Ο ίδιος επισημαίνει, επίσης, ότι οι ζαρντινιέρες δεν είναι καλή ιδέα για τον δημόσιο χώρο. «Ποια υπηρεσία θα αναλάβει να τις ποτίζει καθημερινά» αναρωτιέται, ενώ επισημαίνει επίσης ότι οι φυτεύσεις δεν πρέπει να γίνονται κατακαλόκαιρο. Οσο για τα χρώματα στο οδόστρωμα, ο κ. Νικηφορίδης είναι κατηγορηματικός: «Το χρώμα στο δημόσιο δάπεδο δεν είναι επιτρεπτό» τονίζει, καθώς «σε λίγες μέρες θα φαίνεται βρώμικο και άσχημο.
Οι απόψεις των ειδικών συγκλίνουν: οι παρεμβάσεις στο κέντρο της Αθήνας είναι αναγκαίες και προς τη σωστή κατεύθυνση. Ομως ο τρόπος και ο χρόνος που πραγματοποιείται μια παρέμβαση στον δημόσιο χώρο μπορεί να οδηγήσει μια πολύ καλή ιδέα σε αποτυχία.
Η πιάτσα ταξί
Χαρακτηριστικό των δυσκολιών είναι ότι λίγες ώρες μετά τις νέες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις στην κάτω πλευρά της πλατείας Συντάγματος, η παράνομη πιάτσα ταξί επανήλθε στο τμήμα του δρόμου από τη διασταύρωση της οδού Καραγεώργη Σερβίας έως τη διασταύρωση της Μητροπόλεως. Απλώς, πλέον, η σειρά των κίτρινων οχημάτων σχηματίζεται κυριολεκτικά στη μέση του δρόμου. Υπενθυμίζεται ότι στο σημείο «έκλεισαν» για τα οχήματα δύο λωρίδες κυκλοφορίας, εν είδει πεζοδρόμησης καταλαμβάνοντας στην πράξη τον χώρο που πριν λειτουργούσε η πιάτσα παρανόμως. Ωστόσο, η δημοτική αστυνομία η οποία έχει επιφορτιστεί με το βάρος της αστυνόμευσης των νέων κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, αλλά και της «διαπαιδαγώγησης» των πολιτών σε σχέση με τις νέες ρυθμίσεις δεν έχει επαρκές προσωπικό. «Τα πράγματα θα γίνουν πιο δύσκολα όταν το φθινόπωρο επιστρέψουν το σύστημα της ελεγχόμενης στάθμευσης και ο δακτύλιος –ρυθμίσεις που δεν εφαρμόζονται εδώ και λίγους μήνες εξαιτίας των μέτρων για τον κορωνοϊό– οπότε η υπάρχουσα δύναμη της δημοτικής αστυνομίας δεν θα μπορεί σίγουρα να ανταποκριθεί», τονίζει στην «Κ» ο πρώην αντιδήμαρχος Δημοτικής Αστυνομίας της Αθήνας, κ. Ανδρέας Βαρελάς.
Λόγω κορωνοϊού, αραιών δρομολογίων, αλλά και λόγω συνήθειας, ελάχιστοι κάτοικοι των κοντινών προαστίων θα αποφασίσουν να κατέβουν για ψώνια ή βόλτα στο κέντρο εφόσον δεν μπορούν να πάρουν το Ι.Χ. τους. Η επιδότηση του νόμιμου παρκαρίσματος σε ιδιωτικούς χώρους από τον δήμο σε σύνδεση με αγορές από τα καταστήματα του κέντρου θα λειτουργούσε ως κίνητρο για τους επισκέπτες, προτείνει ο κ. Βαρελάς.
Σε διαφορετική περίπτωση οι «νέοι» πεζόδρομοι είναι πολύ πιθανό να γεμίσουν τραπεζοκαθίσματα. «Οι ιδιοκτήτες ακινήτων στις οδούς όπου γίνονται οι παρεμβάσεις θα ωφεληθούν καθώς οι αξίες θα αυξηθούν. Ωστόσο, η ανάπτυξη της περιοχής θα στραφεί περισσότερο στε καφέ-εστίαση και λιγότερο στο άνοιγμα καταστημάτων για ψώνια όπως ένδυση και υπόδηση», λέει στην «Κ» ο κ. Δημήτρης Μπινιάρης, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Μεσιτών Ελλάδος.
Το μοντέλο των πεζοδρομήσεων σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις
«Πώς θα λειτουργήσει η πόλη αν γίνει ανακατανομή του δημόσιου χώρου». Αυτή είναι η κεντρική ιδέα των παρεμβάσεων που γίνονται τον τελευταίο μήνα στο κέντρο της Αθήνας, σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντίνο Σερράο, πολεοδόμο – αρχιτέκτονα καθηγητή στο ΕΜΠ. «Πρόκειται για μια δοκιμαστική – πιλοτική παρέμβαση που αφορά κυρίως τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις – καθώς η κίνηση των οχημάτων παίζει καθοριστικό ρόλο. Προσπαθείς με χαμηλό κόστος να δεις “πώς θα ήταν αν”. Παρακολουθείς τι συμβαίνει ώστε να προχωρήσεις στην οριστική μελέτη και τις οριστικές διαμορφώσεις που θα κοστίσουν πολύ και δεν μπορούν να αποφασιστούν χωρίς να έχουν εκτιμηθεί οι συνέπειες. Αυτή τη στιγμή απουσιάζει ο σχεδιασμός του αστικού χώρου, κάτι για το οποίο ασκείται πολλή κριτική, αλλά δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς», τονίζει. «Δεν έχει νόημα αυτή τη στιγμή να μιλάμε για το αν οι φοίνικες είναι το σωστό δέντρο. Επιλέχθηκαν γιατί μπορούν να μπουν σε γλάστρες και να μεταφερθούν εφόσον χρειαστεί».
Ο κ. Σερράος επισημαίνει ότι την ίδια πολιτική απομάκρυνσης των Ι.Χ. από το κέντρο έχουν ακολουθήσει πολλές πόλεις στην Ευρώπη, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. «Λονδίνο, Παρίσι, Βιέννη, Ζυρίχη, ατελείωτος είναι ο κατάλογος των πόλεων που έχουν πεζοδρομήσει πολλούς δρόμους στο κέντρο. Στο Μόναχο, ολόκληρος ο κεντρικός δρόμος της πόλης είναι πεζόδρομος», τονίζει.
Στο Μόναχο, ολόκληρος ο κεντρικός δρόμος της πόλης είναι πεζόδρομος (Φωτ. SHUTTERSTOCK).
Στην Κοπεγχάγη, το βασικό μέσο μετακίνησης είναι το ποδήλατο, το κέντρο των Βρυξελλών διαμορφώνεται σε τεράστιο πεζόδρομο.
Στη Μαδρίτη
Το 2017 η δημοτική αρχή της Μαδρίτης αποφάσισε την πεζοδρόμηση ενός από τους μεγαλύτερους αυτοκινητόδρομους εντός της πόλης της Gran via, ξεκινώντας από πιλοτικές κυκλοφοριακές ρυθμίσεις. Πρόκειται για ένα σχέδιο που έχει στόχο την αναβάθμιση της πόλης, ωστόσο βρίσκεται ακόμα στην αρχή του.
«Δεν μπορούμε να πούμε έγινε η Πανεπιστημίου πεζόδρομος και τελείωσε. Θα πρέπει να δούμε πώς θα γεμίσει αυτός ο δρόμος με πεζούς και ποδήλατα και με ποιον τρόπο θα συνδεθεί με άλλα δίκτυα τα οποία θα δημιουργηθούν σε περιμετρικά σημεία. Για παράδειγμα, να μπορεί κάποιος με το ποδήλατο να ξεκινήσει από την Καισαριανή και να φτάσει στο Γκάζι».
Ο κ. Σερράος επισημαίνει ότι ήδη υπάρχει μελέτη για το πώς θα μπορούσε να διαμορφωθεί η οδός Πανεπιστημίου από το ολλανδικό γραφείο ΟΚRA που κέρδισε τον διαγωνισμό Rethink Athens για την ανασυγκρότηση του κέντρου της Αθήνας το 2013.