Το «συλλογικό μας πένθος» απέναντι σε μια μεγάλη απώλεια, αυτήν της «κανονικής» συνύπαρξης και του γνώριμου τρόπου ζωής, αναδύθηκε μέσα από τις κλήσεις των πολιτών στην πενταψήφια τηλεφωνική γραμμή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης 10306 για τον κορωνοϊό. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το πρώτο δεκαπενθήμερο (η Γραμμή τέθηκε σε λειτουργία στις 4 Απριλίου) το ποσοστό των καλούντων που εμφάνιζαν κλινικά σημαντικό άγχος σημείωσε πολύ ψηλά επίπεδα (38,7%), στη συνέχεια ακολούθησε καθοδική πορεία (υποχωρώντας στο 15,6% στο τέλος Μαΐου). Αντίθετα το ποσοστό των καλούντων που εμφάνιζαν κατάθλιψη ξεκίνησε στην αρχή των περιοριστικών μέτρων με χαμηλότερα ποσοστά από αυτά του άγχους (30,6%), φτάνοντας στο τέλος Μαΐου το 35,4%.
Οπως εξηγεί αναλύοντας τα συγκεντρωτικά στοιχεία από την τηλεφωνική γραμμή η καθηγήτρια της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ Μαρίνα Οικονόμου-Λαλιώτη, με την πάροδο των ημερών, η εξάπλωση του ιού έδειχνε να ελέγχεται, μειώνοντας το άγχος νόσησης. Ομως το αποτύπωμα της κρίσης βάθαινε. Η καραντίνα, οι περιορισμοί στην επικοινωνία, η νέα κουλτούρα ασώματης επαφής, το μειωμένο αίσθημα ελευθερίας στη μετακίνηση συνέθεσαν ένα ασφυκτικό, άγνωστο περιβάλλον. «Καθώς υποχωρεί η παλίρροια του πρώτου κύματος κατακλυσμιαίων συναισθημάτων, ξεσκεπάζεται το τραυματικό φορτίο που κουβάλησε μαζί της. Και βγαίνει στην επιφάνεια ένα σύμπλεγμα συμπτωμάτων που είναι χαρακτηριστικά της κλινικής κατάθλιψης».
Σε ό,τι αφορά τα κοινωνικο-δημογραφικά στοιχεία των καλούντων, το 65,2% είναι γυναίκες, το 41,1% έγγαμοι, το 42,1% έχει ολοκληρώσει προπτυχιακές ή μεταπτυχιακές σπουδές και το 53% ανήκει στις οικονομικά ενεργές ομάδες. Το 63% δεν ανέφερε να πάσχει από κάποια ψυχική νόσο, ενώ ο ένας στους δύο δεν είχε ποτέ απευθυνθεί σε επαγγελματία ψυχικής υγείας στο παρελθόν. «Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι (σ.σ. η Γραμμή) κάλυψε μια πραγματικά μεγάλη ανάγκη των πολιτών και συνέβαλε σημαντικά στην άρση του στίγματος που συνοδεύει την προσφυγή σε αντίστοιχες υπηρεσίες», σημειώνει η κ. Λαλιώτη.
Ο φόβος είναι το κυρίαρχο συναίσθημα που οι καλούντες ανέφεραν ότι ένιωσαν σε μεγαλύτερη συχνότητα (67,7% απάντησαν συνέχεια ή αρκετές φορές) με τη λύπη (58,2%), τον αιφνιδιασμό (43%) και τον θυμό (42,8%) να ακολουθούν. Το πρώτο δεκαπενθήμερο λειτουργίας της Γραμμής, το 90% των κλήσεων αφορά την COVID-19, ενώ σχεδόν το 86% αφορά τα περιοριστικά μέτρα και την καραντίνα. Με την πάροδο του χρόνου και καθώς η καμπύλη μετάδοσης του ιού παραμένει σταθερή ή κινείται καθοδικά παρατηρείται αισθητή μείωση των αιτημάτων που αφορούν την CΟVID-19. Παράλληλα, αρχίζει να αυξάνεται σταδιακά η ανασφάλεια για τα οικονομικά ζητήματα.
«Ταυτόχρονα ξεσκεπάζεται (…) και το σκληρό βίωμα της υπερδεκαετούς οικονομικής κρίσης και επανενεργοποιούνται οι διεργασίες της κατάθλιψης, που ως νόσος αναδείχθηκε σε εθνική μάστιγα και αποτυπώθηκε ως “εθνική κατάθλιψη”, με τα ποσοστά της να εκτινάσσονται από 3,3% πριν από την κρίση (2008) στο 12,4% το 2013 σε επιδημιολογικές έρευνες γενικού πληθυσμού».