Η ενίσχυση του «Μεγάλου Περιπάτου»

Η ενίσχυση του «Μεγάλου Περιπάτου»

8' 36" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η θεσμοθέτηση του «Μεγάλου Περιπάτου», παράλληλα με τη συμπλήρωση του δικτύου πεζοδρόμων της πόλης και τη βελτίωση των περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών τους ώστε να δημιουργηθεί ένα ενιαίο δίκτυο κινητικότητας στο κέντρο, είναι ο «κορμός» του υπό διαμόρφωση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Αθηναίων. Το σχέδιο θα περιλαμβάνει κανονιστικές ρυθμίσεις σχετικά με τους χώρους παρόδιας στάθμευσης, ώστε να εξυπηρετούνται καλύτερα οι μόνιμοι κάτοικοι των επηρεαζόμενων περιοχών, την προσαρμογή του συστήματος αποκομιδής απορριμμάτων, ενώ προβλέπει τη δημιουργία ενός μηχανισμού παρακολούθησης των χρήσεων γης και αντιμετώπισης των δυσμενών επιπτώσεων του Αirbnb. Τέλος, θα περιέχει και κάποιες σημαντικές πολεοδομικές ρυθμίσεις, όπως την επαναφορά της πρόβλεψης για υπόγεια επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου κάτω από τον αύλειο χώρο του και την οδό Πατησίων έως το «Ακροπόλ», και την απομάκρυνση του παλαιού αμαξοστασίου των τρόλεϊ στον Κεραμεικό.

Οι βασικές αρχές του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου, που παρουσιάζει σήμερα η «Κ», αναπτύχθηκαν στις τελευταίες συναντήσεις της διαπαραταξιακής/διεπιστημονικής επιτροπής. Το σχέδιο αφορά τις γειτονιές που περικλείονται από τον «Μεγάλο Περίπατο»: Μοναστηράκι-Πλάκα, Εμπορικό Τρίγωνο, Ψυρρή, Κουμουνδούρου, Γεράνι, Μουσείο και τμήματα των γειτονιών Εξάρχεια, Νεάπολη, Κολωνάκι και Ρηγίλλης, έως και 2-3 οικοδομικά τετράγωνα περιμετρικά του (ακολουθώντας κατά περίπτωση τα όρια του ιστορικού κέντρου). Εκτός από αυτή την άμεση «περιοχή επέμβασης», το σχέδιο ορίζει μια ζώνη άμεσης επιρροής (περικλείεται από τον μικρό Δακτύλιο) και μια ευρύτερη περιοχή (1η, 2η και 3η δημοτική κοινότητα).

Ποια θα είναι η στόχευση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ), τι είδους ρυθμίσεις θα περιλαμβάνει και μέχρι ποιο σημείο; Το σχέδιο λειτουργεί ως η θεσμική κατοχύρωση για τον «Μεγάλο Περίπατο», που είναι απαραίτητη προκειμένου να δρομολογηθεί οποιοδήποτε έργο. Παράλληλα όμως θα προχωρήσει στον χαρακτηρισμό (και σε κάποιες περιπτώσεις, αποχαρακτηρισμό) πεζοδρόμων, με στόχο να δημιουργηθεί ένα ενιαίο –και όχι αποσπασματικό όπως σήμερα– δίκτυο βιώσιμης κινητικότητας. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα που αποδελτιώθηκε στο πλαίσιο του ΕΠΣ (από την πολεοδόμο Τασία Λαγουδάκη, που έχει αναλάβει την εκπόνησή του), για να καταδείξει πόσο προβληματική είναι σήμερα η συγκεκριμένη διαδικασία: για να θεσμοθετηθούν 22 μικροί πεζόδρομοι στον Δήμο Αθηναίων (πολλοί από τους οποίους είναι… ήδη κατασκευασμένοι), οι πρώτες αποφάσεις των δημοτικών κοινοτήτων ελήφθησαν τον Σεπτέμβριο του 2009 και χρειάστηκαν 19 βήματα μέχρι τελικά να καταλήξει στις 4 Ιουνίου 2020 (ΦΕΚ 296Δ) να τροποποιηθεί το πολεοδομικό σχέδιο του δήμου μέσω Προεδρικού Διατάγματος.

Ο κατάλογος των πεζοδρομήσεων που θα προστεθούν, σε συμπλήρωση των υφιστάμενων, διαμορφώνεται την περίοδο αυτή, έχοντας ως βάση και το Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) που βρίσκεται πια στο τελικό στάδιο (εκπονείται από την ομάδα του καθηγητή Θάνου Βλαστού). Στόχος του πάντως είναι να συνδέσει λόφους, πάρκα και πλατείες, αρχαιολογικούς χώρους και σημεία ενδιαφέροντος σε ενιαίες διαδρομές. Παράλληλα, μέσω του ΕΠΣ θα τροποποιηθούν οι προδιαγραφές των πεζοδρομήσεων στον δήμο, ώστε να γίνουν βιοκλιματικές παρεμβάσεις και ειδικές φυτεύσεις τόσο στον «Μεγάλο Περίπατο» όσο και στο υπόλοιπο δίκτυο πεζοδρόμων, για τη βελτίωση του μικροκλίματος και τη δημιουργία πιο ευνοϊκών συνθηκών για τη χρήση τους από τους πεζούς (άλλωστε μέρος της κριτικής για τη λωρίδα πεζών στην οδό Πανεπιστημίου αφορούσε και αυτό, ότι είναι αφιλόξενη για τον πεζό).

Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο θα περιλαμβάνει και μια σειρά κανονιστικών διατάξεων, με σκοπό την προστασία και την ανάδειξη της περιοχής επέμβασης. Πιο συγκεκριμένα:

– Το πιο «καυτό» σημείο αφορά τον ορισμό κριτηρίων χωροθέτησης για συγκεκριμένες κατηγορίες καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, ανάλογα με την περιοχή που βρίσκονται. Το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστικής Ανάπτυξης του Δήμου Αθηναίων (θεσμοθετημένο ήδη από το 2015) προβλέπει τη διαδικασία αυτή για περιοχές όπου η κατοικία δεν αποτελεί την κύρια χρήση, περιοχές όπου καταγράφεται μείωση της κατοικίας, περιοχές κορεσμένες με τέτοια καταστήματα και άλλες. Για να γίνει αυτό, ο δήμος θα τροποποιήσει τα τέσσερα Προεδρικά Διατάγματα που ορίζουν ειδικές χρήσεις γης στην περιοχή επέμβασης (Ψυρρή-Γεράνι, Εμπορικό Τρίγωνο, Μουσείο-Εξάρχεια, Πλάκα).

– Θα τεθούν νέες ενιαίες προδιαγραφές για τον αστικό εξοπλισμό και γενικά την κατασκευή κοινόχρηστων χώρων (π.χ. αλλαγή υλικών, φυτεύσεις, βιοκλιματικές παρεμβάσεις).

– Θα προσαρμοστεί ο κανονισμός καθαριότητας, ώστε να εγκατασταθεί μεγαλύτερος αριθμός υπόγειων κάδων με διαλογή στην πηγή και να βελτιωθεί το σύστημα αποκομιδής στο εμπορικό τρίγωνο.

– Τέλος, θα προβλεφθούν παρεμβάσεις για το θέμα της στάθμευσης, ώστε να ενισχυθεί η παρόδια στάθμευση για τους μόνιμους κατοίκους στην περιοχή επέμβασης, να καταργηθούν οι θέσεις επισκεπτών και να αντιμετωπιστεί το ζήτημα των τουριστικών λεωφορείων.

Το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο περιλαμβάνει και δύο (προς το παρόν) σημειακές πολεοδομικές παρεμβάσεις:

– Η πρώτη αφορά το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (το οποίο ως χρήση… δεν προβλέπεται στο ισχύον γενικό πολεοδομικό σχέδιο του δήμου). Ο δήμος λοιπόν θα επαναφέρει ρύθμιση του 2001 για την υπόγεια επέκταση του Μουσείου κάτω από την αυλή του και την οδό Πατησίων, για την ενοποίησή του με το κτίριο του «Ακροπόλ». Επίσης, συζητείται η δημιουργία υπόγειου χώρου στάθμευσης για τουριστικά λεωφορεία στην οδό Τοσίτσα (η οποία σήμερα λειτουργεί ως άτυπος χώρος στάθμευσης για το ΕΜΠ). Η υλοποίηση του έργου προφανώς είναι θέμα του υπουργείου Πολιτισμού, που συμμετέχει σήμερα στη μορφοποίηση του πολεοδομικού πλαισίου.

– Η δεύτερη αφορά τον χώρο δίπλα στην παλιά «κορεάτικη αγορά», στη συμβολή της οδού Ερμού με την Πειραιώς. Εκεί εξακολουθεί να υφίσταται το κτίριο του αμαξοστασίου των τρόλεϊ (αν και δεν χρησιμοποιείται πλέον ως τέτοιο αλλά ως χώρος περιοδικών εκθέσεων και εκδηλώσεων). Η απομάκρυνσή του πρέπει να προβλεφθεί πολεοδομικά, ώστε να μπορεί να προχωρήσει η απαλλοτρίωσή του από τον δήμο.

Τέλος, το σχέδιο προτείνει να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός για την παρακολούθηση των χρήσεων γης ώστε να διασφαλιστεί η πολυλειτουργικότητα, αλλά και των αρνητικών συνεπειών του Αirbnb (δεκάδες μητροπόλεις ανά τον κόσμο έχουν προχωρήσει σε ειδικές ρυθμίσεις προκειμένου να ελέγξουν την επέκταση του Αirbnb εις βάρος της κατοικίας ή άλλων επιθυμητών χρήσεων, λ.χ. παραδοσιακό εμπόριο). Ως φορέας υλοποίησής του, προτείνεται η «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.», καθώς διαθέτει ήδη θεσμοθετημένο τεχνικό συμβούλιο με εκπροσώπους υπουργείων, της περιφέρειας και του δήμου.

Τι πρέπει να προσεχθεί στο υπό διαμόρφωση κείμενο του ΕΠΣ; Κατ’ αρχάς, πρέπει να είναι ξεκάθαρη η στόχευσή του όχι μόνο σε επίπεδο κατευθύνσεων αλλά και ειδικών ρυθμίσεων. Με άλλα λόγια, χρειάζονται πολύ καθαροί, διαφανείς χειρισμοί από πλευράς δήμου καθώς οι πολεοδομικές ρυθμίσεις δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να «φωτογραφίσουν» (ούτε καν… να υπονοήσουν) ανεπιθύμητες καταστάσεις ή μεμονωμένα συμφέροντα, ειδικά στις περιοχές που διέπονται από ειδικά Προεδρικά Διατάγματα. Σαφέστερη εικόνα βέβαια θα υπάρξει όταν το ειδικό σχέδιο λάβει την τελική του μορφή, έως τα μέσα Σεπτεμβρίου, με τον δήμο να δεσμεύεται ότι θα το δώσει σε δημόσια διαβούλευση.

Η ενίσχυση του «Μεγάλου Περιπάτου»-1

Το κρίσιμο τεστ στους δείκτες κυκλοφορίας και στάθμευσης

Στη διαμόρφωση των στοχεύσεων και του τρόπου που θα αξιολογηθούν οι επιπτώσεις, θετικές ή αρνητικές, του «Μεγάλου Περιπάτου» προχωράει την περίοδο αυτή η επιτροπή που διαμόρφωσε ο Δήμος Αθηναίων με τη συμμετοχή δημοτικών συμβούλων και ειδικών επιστημόνων. Πάντως, πολλές ενστάσεις εξακολουθούν να κατατίθενται στον δημόσιο διάλογο.

Στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας δημοσιεύθηκε η απόφαση παράτασης των κυκλοφοριακών μέτρων του «Μεγάλου Περιπάτου» κατά τρεις μήνες, έως τον Νοέμβριο. «Η παράταση δίνεται ώστε να αξιολογηθούν και τα δεδομένα του φθινοπώρου, οπότε και η πόλη επιστρέφει σε κανονικούς ρυθμούς. Θεωρούμε ότι αυτό είναι ένα αναγκαίο χρονικό διάστημα για την πληρέστερη αξιολόγηση των δεδομένων», εξηγεί ο Βασίλης Αξιώτης, αντιδήμαρχος αστικών υποδομών και σχεδίου πόλεως. «Παράλληλα, μέσω της διαπαραταξιακής επιτροπής θα αποκρυσταλλωθούν η στόχευση και ο τρόπος παρακολούθησης των έργων. Ηδη οι συγκοινωνιακοί και περιβαλλοντικοί δείκτες παρακολουθούνται εδώ και μήνες, θα αποφασιστεί και ποιοι άλλοι δείκτες πρέπει να προστεθούν. Τέλος, στα μέσα Σεπτεμβρίου αναμένεται να δοθεί σε διαβούλευση το ειδικό πολεοδομικό σχέδιο που βρίσκεται σήμερα στα τελικά του στάδια».

Η διαπαραταξιακή, διεπιστημονική επιτροπή που όρισε ο δήμος συνέχισε να συνεδριάζει μια φορά την εβδομάδα το μεγαλύτερο μέρος του καλοκαιριού. Σε επιστημονικό επίπεδο, πάντως, υπάρχουν διαφοροποιήσεις. «Τα κυκλοφοριακά μέτρα του “Μεγάλου Περιπάτου” είναι θετικά και “δεν έπεσαν από τον ουρανό”. Ας μην ξεχνάμε ότι εξώφυλλο του πρώτου ρυθμιστικού σχεδίου της Αθήνας ήταν η πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου», λέει ο Κώστας Σερράος, καθηγητής αρχιτεκτονικής – πολεοδομίας στο ΕΜΠ και μέλος της διεπιστημονικής επιτροπής. «Η δοκιμαστική εφαρμογή επίσης είναι μια συνηθισμένη πρακτική, ωφέλιμη για την εξαγωγή συμπερασμάτων. Από την παρακολούθηση των κυκλοφοριακών στοιχείων επιβεβαιώνεται η αρχική εκτίμηση, ότι η κυκλοφορία θα βρει γρήγορα την ισορροπία της. Επίσης ούτε η στάθμευση δείχνει να έχει επηρεαστεί – πρέπει κάποια στιγμή να καταλάβουμε ότι στο κέντρο της Αθήνας δεν θα μπορούμε να παρκάρουμε δωρεάν, όπως συμβαίνει σε πολλές μεγαλουπόλεις. Τα κρίσιμα ζητήματα που συζητούμε αυτή την περίοδο αφορούν τη διαμόρφωση ενός συστήματος δεικτών ώστε να παρακολουθήσουμε τις κινήσεις των πεζών και των ποδηλατών. Στο ποδήλατο, αυτή τη στιγμή το πρόσημο είναι αρνητικό γιατί δεν υπάρχει μια ολοκληρωμένη ποδηλατική διαδρομή. Οι πεζοί δείχνουν να έχουν αυξηθεί, αλλά ο τρόπος που γίνεται σήμερα η δοκιμαστική εφαρμογή, π.χ. χωρίς σκιάσεις, δεν δημιουργεί φιλόξενες συνθήκες».

Οι χρήσεις γης

Επίσης, θα πρέπει να διερευνηθεί η επίδραση του «πειράματος» στις χρήσεις γης. «Προσωπικά δεν πιστεύω ότι θα γεμίσει ο τόπος τραπεζοκαθίσματα. Ομως αν θέλουμε να διατηρηθούν κάποιες εμπορικές πιάτσες, θα πρέπει να υπάρξει μια ενεργός πολιτική. Δουλειά μας είναι η επιτυχία του εγχειρήματος, όχι η αποτυχία του», καταλήγει ο κ. Σερράος.

Κατά τη συζήτηση της τρίμηνης παράτασης, αρκετοί ήταν αυτοί που εξέφρασαν διαφορετική άποψη. «Προσωπικά είχα αντιρρήσεις», λέει ο Αρης Καλαντίδης, καθηγητής πολεοδομίας στο Manchester Metropolitan University και μέλος της διεπιστημονικής επιτροπής. «Θεωρώ ότι είναι παράλογο να εφαρμόζονται τα μέτρα με μια κοινή υπουργική απόφαση για τον κορωνοϊό, επιπλέον οι τρεις ή οι έξι μήνες είναι πολύ μικρό διάστημα για μια σωστή αξιολόγηση. Θεωρώ ότι υπάρχει πρόβλημα στην κλίμακα και τη χωρική –είναι πολύ εκτεταμένο– και τη χρονική». Επιστήμονες από την ομάδα, μεταξύ των οποίων και ο κ. Καλαντίδης, έχουν αναλάβει να συγκεκριμενοποιήσουν τις στοχεύσεις του «Μεγάλου Περιπάτου». «Βασικοί στόχοι πρέπει να είναι η προστασία της πολυλειτουργικότητας της πόλης, η εξασφάλιση προσβασιμότητας για όλες τις κοινωνικές ομάδες και η βιώσιμη κινητικότητα. Σήμερα, βρισκόμαστε στη φάση εξειδίκευσης των στόχων αυτών».

Την προηγούμενη εβδομάδα στον δημόσιο διάλογο παρενέβησαν με κοινή ανακοίνωσή τους οι πανελλήνιοι σύλλογοι αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ), πολεοδόμων-χωροτακτών (ΣΕΠΟΧ) και συγκοινωνιολόγων (ΣΕΣ): «Ο “Μεγάλος Περίπατος” χαρακτηρίστηκε πιλοτικό έργο και περιλαμβάνει κυρίως κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, οι οποίες εφαρμόζονται με προσωρινού τύπου αστικό εξοπλισμό. Είναι βέβαια αυτονόητο ότι προσωρινό δεν σημαίνει πρόχειρο και ότι η μονιμοποίηση των παρεμβάσεων απαιτεί ευρύτερες διαδικασίες και κατά προτεραιότητα, εκ των προτέρων επικοινωνία με τους χρήστες, προκειμένου να καθοριστούν και να αξιολογηθούν οι στόχοι, επειδή επηρεάζονται τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά των μετακινήσεων, η ποιότητα ζωής, η καθημερινότητα, η παραγωγική δομή, οι επαγγελματικές δραστηριότητες, οι χρήσεις και τιμές γης, οι αρμοδιότητες των φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης. Επιπλέον, η Αθήνα είναι σήμερα μια πολυπολιτισμική πόλη, με ποικίλα κοινωνικά προβλήματα, προβλήματα ποιότητας ζωής, δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος, που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Επιπρόσθετα, το κέντρο της Αθήνας αποτελεί τον μεγαλύτερο πόλο έλξης μετακινήσεων στην Αττική».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή