Το μέλλον των τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών της Ευρώπης έχει αφετηρία… 240 χλμ. από την Αθήνα! Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) επέλεξε το Αστεροσκοπείο Χελμού στην Αχαΐα, τη μεγαλύτερη ερευνητική υποδομή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, για την κατασκευή του πρώτου επίγειου σταθμού του φιλόδοξου προγράμματος ARTES ScyLight, που στόχο έχει την ενοποίηση των τεχνολογιών του Διαστήματος στα ευρυζωνικά δίκτυα υπερυψηλών ταχυτήτων.
Πρόκειται για μεγάλη επιτυχία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και πολύ σημαντική διάκριση για την επιστημονική κοινότητα της χώρας μας. «Πράγματι, το γεγονός ότι εδώ θα δημιουργηθεί ο πρώτος πιλοτικός σταθμός παγκοσμίως, και θα τεσταριστεί ουσιαστικά το πρόγραμμα, ανοίγει νέους ορίζοντες για το επιστημονικό δυναμικό της χώρας», λέει στην «Κ» ο διευθυντής του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Σπύρος Βασιλάκος.
Οπως σημειώνει, πρόκειται για το αποτέλεσμα πολύμηνης προσπάθειας, τόσο από μέρους του Αστεροσκοπείου όσο και της Γενικής Γραμματείας Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. «Είχε γίνει η προεπιλογή και πριν από λίγες ημέρες είχε έρθει το τεχνικό κλιμάκιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος προκειμένου να κάνει επιτόπια έρευνα και μελέτη». Εντέλει, με σχετική επιστολή προς τον γενικό γραμματέα Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων, Αντώνη Τζωρτζακάκη, η διευθύντρια Τηλεπικοινωνιών και Ενοποιημένων Εφαρμογών της ESA, Magali Vaissiere, ενημέρωσε ότι το Αστεροσκοπείου Χελμού επελέγη ως ο πρώτος επίγειος σταθμός στο πλαίσιο του προγράμματος ARTES ScyLight.
Ο «Αρίσταρχος»
Το Αστεροσκοπείο Χελμού βρίσκεται στη δεύτερη ψηλότερη κορυφή του ομώνυμου όρους, τη Νεραϊδόραχη, σε ύψος 2.340 μ., κυριολεκτικά πάνω από τα σύννεφα. Το Αστεροσκοπείο, που εγκαινιάστηκε τον Αύγουστο του 2007, φιλοξενεί το κατοπτρικό τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος», το μεγαλύτερο στα Βαλκάνια και το δεύτερο μεγαλύτερο στην ηπειρωτική Ευρώπη. Είναι επίσης το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο που έχει κατασκευάσει ποτέ η εταιρεία Zeiss. Εχει διάμετρο 2,3 μέτρων και μεγάλη ακρίβεια στόχευσης και παρακολούθησης ουράνιων αντικειμένων. Στο εξής, εκτός από το να παρατηρεί τον ουρανό και τα αστέρια, ο «Αρίσταρχος» αναλαμβάνει νέες ευθύνες – να «δει» το μέλλον των τηλεπικοινωνιών.
Τι περιλαμβάνει, όμως, με απλά λόγια αυτό το πρόγραμμα ARTES ScyLight; «Στις τηλεπικοινωνίες σήμερα, η πληροφορία μεταφέρεται με οπτικές ίνες», εξηγεί ο κ. Βασιλάκος. «Στην επόμενη γενιά τηλεπικοινωνιών, οι πληροφορίες δεν θα μεταδίδονται με οπτικές ίνες, αλλά με συστήματα λέιζερ μεταξύ επίγειων σταθμών και δορυφόρων. Ο πιλοτικός σταθμός θα τεστάρει αυτή τη δυνατότητα, αν και είμαστε σίγουροι ότι θα πάει καλά». Οι νέες τεχνολογίες επικοινωνίας μεταξύ δορυφόρων και επίγειων σταθμών είναι ευρύτερα γνωστές ως «fibre in the sky» (δίκτυα οπτικών ινών στον ουρανό).
Παγκόσμιο πρότζεκτ
Πρόκειται για μια καινοτομική τεχνολογία, που αλλάζει ριζικά τις δορυφορικές επικοινωνίες όπως τις γνωρίζουμε, θέτοντας τις βάσεις για την ενοποίηση των δορυφορικών δικτύων με τα σύγχρονα δίκτυα υπερυψηλών ταχυτήτων. «Πρόκειται για τεχνολογική επανάσταση στις τηλεπικοινωνίες. Είναι μεγάλη η χαρά μας που επελέγη η χώρα μας για ένα εμβληματικό παγκόσμιο πρότζεκτ, το οποίο θα επηρεάσει τις τηλεπικοινωνίες παγκοσμίως». Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά τον πρώτο σταθμό, που θα δημιουργηθεί στην Ελλάδα, αναμένεται η ανάπτυξη άλλων δέκα σταθμών παγκοσμίως, προκειμένου να επιτευχθεί η ευρυζωνικότητα του Διαστήματος.
Η επιλογή του Αστεροσκοπείου Χελμού από την ESA, που εκτιμάται ότι μπορεί να προσελκύσει το ενδιαφέρον για επενδύσεις τόσο από ελληνικές όσο και από ξένες εταιρείες οι οποίες δραστηριοποιούνται στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, σχετίζεται με τη στρατηγική που ανέπτυξε η Ελλάδα κατά τη σύνοδο του συμβουλίου της ESA σε υπουργικό επίπεδο (Space19+), τον Νοέμβριο του 2019. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης προσυπέγραψε τη Διακήρυξη Euro QCI (Quantum Communication Infrastructure), με την οποία η Ελλάδα γίνεται μέλος της ομάδας των ευρωπαϊκών χωρών που συμμετέχουν ενεργά στην ασφάλεια νέας γενιάς για προηγμένες τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες. Το Euro QCI ενσωματώνει κβαντικές τεχνολογίες και συστήματα για ασφαλείς, κρυπτογραφημένες επικοινωνίες στην Ευρωπαϊκή Ενωση και περιλαμβάνει τόσο επίγεια όσο και δορυφορικά συστήματα.