Ενα κοινό είχαν -πλην της απίστευτης ταλαιπωρίας- οι χιλιάδες οδηγοί που αναγκάστηκαν να περιμένουν ώρες προκειμένου να περάσουν το στενό του Ρίου-Αντιρρίου κατά την επιστροφή τους από τις πασχαλινές διακοπές: όλοι ονειρεύτηκαν τη γέφυρα που θα ενώσει τα δύο άκρα και αναρωτήθηκαν πότε επιτέλους θα γίνει πραγματικότητα.
Για καλή τους τύχη, η ζεύξη του περίφημου στενού, που υπήρξε και όραμα του Μεσολογγίτη πολιτικού Χαρίλαου Τρικούπη, ο οποίος θα δώσει το όνομά του στη νέα γέφυρα, αποτελεί όπως φαίνεται την εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα: είναι από τα ελάχιστα έργα που προχωρεί εντός χρονοδιαγραμμάτων. Παρότι η συμβατική ημερομηνία παράδοσής της -στην οποία επισήμως εμμένει και η κοινοπραξία κατασκευής της- είναι η 24η Δεκεμβρίου του 2004, δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι πιθανότατα το έργο να έχει τελειώσει τρεις έως και έξι μήνες νωρίτερα, να προλάβει δηλαδή και τους Ολυμπιακούς Αγώνες! Αλλωστε, όπως λένε και οι ίδιοι οι υπεύθυνοι της ΓΕΦΥΡΑ A.E., «τα δυσκολότερα πέρασαν»…
Ολοκληρώθηκε το 65%
Από το καλοκαίρι του 1998 που δόθηκε στην «Κοινοπραξία ΓΕΦΥΡΑ» το «πράσινο φως» για να ξεκινήσει την κατασκευή της καλωδιωτής γέφυρας που θα ενώσει το Ρίο με το Αντίρριο και θα κάνει μια πολύπαθη -συνήθως- διαδρομή τουλάχιστον 45 λεπτών, μια ευχάριστη πεντάλεπτη βόλτα με το αυτοκίνητο, οι ρυθμοί κατασκευής του έργου είναι ταχείς. Σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά, έχει ολοκληρωθεί η θεμελίωση της γέφυρας και έχουν εδρασθεί και τα τέσσερα βάθρα των πυλώνων πάνω στους οποίους θα στηριχθεί, εργασίες που αντιστοιχούν στο 65% των συνολικών.
Το σπάνιο στοιχείο αυτού του έργου είναι ότι κατασκευάζεται υπό έναν σπάνιο συνδυασμό αντίξοων συνθηκών. Καταρχήν, το βάθος της θάλασσας στο σημείο που κατασκευάζεται η γέφυρα φτάνει έως και τα 65 μέτρα, ενώ ο πυθμένας πάνω στον οποίο θεμελιώνεται είναι μειωμένων αντοχών. Εκτός αυτών, η περιοχή είναι σεισμογενής, ενώ κάθε χρόνο οι τεκτονικές μετακινήσεις απομακρύνουν τη Στερεά από την Πελοπόννησο κάποια χιλιοστά.
Ετσι, η θεμελίωση της γέφυρας έγινε με θεμέλια διαμέτρου 90 μέτρων που επικάθησαν στον πυθμένα της θάλασσας, ο οποίος προηγουμένως εξυγιάνθηκε και ενισχύθηκε με έμπηξη μεταλλικών σιδηροσωλήνων.
Σε τρεις φάσεις
Για την ανοικοδόμηση των τεσσάρων πυλώνων που θα στηρίξουν τη γέφυρα ακολουθούνται τρεις διαδοχικές φάσεις. H πρώτη φάση είναι αυτή της ξηράς δεξαμενής. H ξηρά δεξαμενή δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια «μπανιέρα» 22 στρεμμάτων με πυθμένα διαμορφωμένο σε δύο στάθμες, ώστε να σκυροδετούνται δύο δύο τα πέλματα των βάθρων. Με το πέρας της σκυροδέτησης, μια «πόρτα» ανοίγει στην μπροστινή μεριά της δεξαμενής και 200.000 κυβικά μέτρα νερού της θάλασσας γεμίζουν το χώρο ώστε τα πέλματα να ρυμουλκηθούν στη θάλασσα. H ξηρά δεξαμενή γέμισε για πρώτη φορά με νερό τον Ιούλιο του 2000, οπότε προετοιμαζόταν η έξοδος του πρώτου πέλματος που σε εκείνη τη φάση ζύγιζε 70.000 τόννους.
Σε δεύτερη φάση, τα πέλματα μεταφέρονται στην υγρά δεξαμενή, η οποία ονομάζεται έτσι παρότι δεν περιβάλλεται από τοιχώματα. Είναι απλώς ο θαλάσσιος χώρος πλησίον του κάστρου του Αντιρρίου που χρησιμοποιείται για τη συνέχιση της κατασκευής των βάθρων καθ’ ύψος. Στο σημείο αυτό το βάθος του πυθμένα φτάνει τα 55 μέτρα περίπου, ενώ το υπό ανέγερσιν βάθρο συνδέεται με την ξηρά με ένα σύστημα πλωτών εξεδρών. Στις 5 Οκτωβρίου του 2000 το πρώτο πέλμα ρυμουλκήθηκε στην υγρά δεξαμενή όπου ανοικοδομήθηκε μέχρι του ύψους των 66,5 μέτρων, ενώ το τελευταίο πήρε τη θέση του σε αυτή στις 23 Ιανουαρίου 2002, από όπου και εξήλθε στις 22 Απριλίου για να εδρασθεί στο προβλεπόμενο σημείο κοντά στην ακτή του Ρίου.
Τέλος, αφού το βάθρο του πυλώνα εδράζεται στην οριστική του θέση -όπως έχει ήδη γίνει και με τα τέσσερα- το πάνω μέρος του υψώνεται μερικά μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Για τις περαιτέρω εργασίες ανέγερσης δημιουργείται γύρω από το βάθρο ένα «νησί» από πλωτές πλατφόρμες.
Σήμερα, το έργο βρίσκεται στη φάση αυτή της περαιτέρω ανέγερσης των πυλώνων. Μέσα στους επόμενους μήνες θα φτάσει στην Ελλάδα ειδικό σκάφος για τη μεταφορά και την ανύψωση του καταστρώματος της γέφυρας, κομμάτια του οποίου θα κατασκευάζονται ανεξάρτητα και θα κρεμιούνται από τα ειδικά σύρματα. H γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, όταν ολοκληρωθεί, θα είναι η μεγαλύτερη καλωδιωτή γέφυρα στον κόσμο με μήκος 2.252 μέτρα (με την προσθήκη των γεφυρών πρόσβασης θα φτάνει τα 2.883 μέτρα). Το κατάστρωμά της, πλάτους 27,2 μέτρων, θα διαθέτει δύο λωρίδες κυκλοφορίας (συν μία βοηθητική) ανά κατεύθυνση και θα είναι συνεχές και πλήρως αναρτημένο από τις κεφαλές των τεσσάρων πυλώνων με 368 καλώδια κατανεμημένα ανά 12 μέτρα κατά μήκος του καταστρώματος σε οκτώ ομάδες σχήματος βεντάλιας. Γι’ αυτό το σκοπό θα χρησιμοποιηθούν 40 χιλιόμετρα καλώδια, συνολικού βάρους 5.000 τόνων. O κάθε πυλώνας θα έχει ύψος μέχρι και 227 μέτρα και θα ζυγίζει περίπου 170.000 τόννους.
Ταυτόχρονα, οι αντοχές της γέφυρας είναι εντυπωσιακές, αφού έχει σχεδιαστεί ώστε να ανθίσταται σε σεισμό με επιτάχυνση εδάφους 48%, που σύμφωνα με το νόμο των πιθανοτήτων γίνεται μία φορά στα 2.000 χρόνια, στο ενδεχόμενο σύγκρουσης με δεξαμενόπλοιο 180.000 τόννων που πλέει με ταχύτητα 16 κόμβων και σε ανέμους έως και 265 χιλιόμετρα την ώρα που αντιστοιχούν σε τυφώνα.
Από τη μελέτη… στην υλοποίηση
1960-1970: Δημοσιοποιούνται οι πρώτες εμπεριστατωμένες προτάσεις για τη Ζεύξη Ρίου-Αντιρρίου.
1977: Το Πανεπιστήμιο Πατρών διοργανώνει διεθνές συνέδριο για τη Ζεύξη, όπου τεκμηριώνονται οι ειδικές ανάγκες του έργου, λόγω της σεισμογένειας της περιοχής, του μεγάλου βάθους της θάλασσας και της δυσχερούς εδαφικής μορφολογίας.
1980: Προκηρύσσεται διεθνής διαγωνισμός, ο οποίος δεν ολοκληρώνεται, εξαιτίας της υποβολής προτάσεων που δεν ανταποκρίνονταν στις υψηλές κατασκευαστικές απαιτήσεις του αντικειμένου.
1987: Προκηρύσσεται ο δεύτερος διεθνής διαγωνισμός για τον σχεδιασμό, την κατασκευή και τη χρηματοδότηση του έργου, με τη συμμετοχή πέντε κοινοπραξιών, οι οποίες αποκλείονται λόγω ακαταλληλότητας και τεχνικών ελλείψεων των προσφορών τους. O διαγωνισμός ακυρώνεται το 1990.
1991: Το ΥΠΕΧΩΔΕ ξεκινάει τις διαδικασίες του τρίτου διαγωνισμού με αντικείμενο τον σχεδιασμό, την κατασκευή, την αυτοχρηματοδότηση και την εκμετάλλευση του έργου. Από τις επτά κοινοπραξίες που συμμετέχουν αρχικά, προκρίνεται μόνο ο Ομιλος «Γέφυρα», του οποίου η προσφορά αξιολογείται και γίνεται αντικείμενο διαπραγματεύσεων.
1995: O Ομιλος «Γέφυρα» ορίζεται προσωρινός ανάδοχος.
1996: Υπογράφεται μεταξύ του ελληνικού Δημοσίου και της εταιρείας «Γέφυρα A.E.» η σύμβαση παραχώρησης, η οποία στη συνέχεια κυρώνεται από τη Βουλή.
1997: Υπογράφονται οι χρηματοδοτικές συμφωνίες και οι άλλες σχετικές συμβάσεις, όπως και τα υπόλοιπα οικονομικά συμβόλαια μεταξύ του ελληνικού Δημοσίου, της «Γέφυρα A.E.», της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και των εμπορικών τραπεζών με επικεφαλής τις Bank of America και Bank of Tokyo Mitsubishi.
24 Δεκεμβρίου 1997: Τίθεται σε ισχύ η σύμβαση και αρχίζει η «αντίστροφη μέτρηση» μέχρι την ολοκλήρωση του έργου που αναμένεται στα τέλη του 2004.