Το μυστικό για να κάνεις φίλους και για να σου αρέσουν τα μέρη που επισκέπτεσαι είναι ένα: να δείχνεις ενδιαφέρον. Ολοι οι άνθρωποι και όλα τα μέρη έχουν μια ιστορία. Αλλες φορές είναι καλή ιστορία κι άλλες φορές όχι. Στο Γιοχάνεσμπουργκ, η διαφορά είναι λεπτή. Και εξαρτάται από το ποιος σου τη λέει.
Αυτό το κατάλαβα από την πρώτη στιγμή που πάτησα το πόδι μου στο Τζόμπουργκ, όπως λένε εδώ το Γιοχάνεσμπουργκ. Πάρτε για παράδειγμα την αδερφή της Βιργινίας, που είναι μόλις 7 χρόνων. Η οικογένειά της ήρθε στο Γιοχάνεσμπουργκ από την Ελλάδα πριν από πολλά χρόνια. Οταν τη ρωτάω αν η φίλη της στο σχολείο είναι μαύρη ή λευκή δεν ξέρει να μου απαντήσει. Δεν θυμάται γιατί δεν έχει προσέξει. Γι’ αυτήν είναι σαν να τη ρωτάω αν η φίλη της έχει μεγάλη μύτη. Για την κόρη του Τζερεμάια τα πράγματα είναι διαφορετικά. Εκείνη πάντα θυμάται τις λευκές φίλες της.
Ο Τζερεμάια είναι ο ένας από τους τρεις οδηγούς, που μας ξεναγούν σ’ αυτήν την αχανή πόλη με την ευεργετική σπατάλη απέραντων εκτάσεων. Στον δρόμο από το αεροδρόμιο, για λίγο ξεχνάς ότι έχεις ταξιδέψει 13 ώρες για να φθάσεις στο άλλο άκρο του πλανήτη. Οι μεγάλοι αυτοκινητόδρομοι που συνδέουν περιφερειακά τεράστιες αποστάσεις θυμίζουν Αττική Οδό και μόνον όταν συναντάς πού και πού παράξενα και πανέμορφα δένδρα που δεν έχεις ξαναδεί, θυμάσαι ότι δεν είσαι στα Μεσόγεια, αλλά στη Νότια Αφρική.
Στο Holiday Ιnn
Πρώτη στάση το ξενοδοχείο: Holiday Inn. Μην κάνετε ποτέ το λάθος στο Γιοχάνεσμπουργκ να δώσετε ραντεβού στο Holiday Inn. Είναι πιθανότατα η πόλη με τα περισσότερα Holiday Ιnστον κόσμο. Ουσιαστικά είναι σαν να δίνεις στην Αθήνα ραντεβού στο περίπτερο: Ποιο απ’ όλα;
Βρισκόμαστε στην περιοχή Milpark, μία από τις κακόφημες της πόλης. Εδώ υπάρχουν δύο ειδών συνοικίες: οι πολύ πλούσιες και οι πολύ κακόφημες, δηλαδή επικίνδυνες, στις οποίες οι περισσότεροι μας συμβουλεύουν να μην κυκλοφορούμε ποτέ μόνοι και ποτέ βράδυ. Μια συμβουλή που ποτέ δεν κατάλαβα, αφού, ούτως ή άλλως, ποιος θα βγει μόνος του το βράδυ με τα πόδια σε μια πόλη που οποιαδήποτε απόσταση χρειάζεται αυτοκίνητο, στους δρόμους δεν υπάρχουν μαγαζιά και τα πάντα κλείνουν νωρίς;
Οι πολύ πλούσιες συνοικίες συνήθως είναι «μαντρωμένες». Τεράστια συγκροτήματα πολυτελών κατοικιών περιφράσσονται από ψηλές μάντρες και αγκαθωτά -συχνά ηλεκτροφόρα- συρματοπλέγματα που προφυλάσσουν τους συνήθως λευκούς κατοίκους τους από την υψηλότατη εγκληματικότητα που μαστίζει την πόλη. «Οταν αφήνεις τον κόσμο πεινασμένο, ψάχνεις για μπελάδες», θα μου πει τις επόμενες ημέρες ο Χολόλο, ο τρίτος εκ των οδηγών μας.
Στο Σάντον, μία από τις καλύτερες συνοικίες της πόλης, τα μάτια μου για πρώτη φορά βλέπουν τόσο μεγάλο εμπορικό κέντρο. Εκεί μπορείς να βρεις από φαρμακεία μέχρι πολυτελή εστιατόρια, μπαρ, μπουτίκ γνωστών σχεδιαστών, κοσμηματοπωλεία, γκαλερί έργων τέχνης, ταξιδιωτικά γραφεία, τράπεζες και ανταλλακτήρια με υπερσύγχρονα συστήματα ασφαλείας, multiplex σινεμά, δισκάδικα μεγέθους Metropolis και grill house με μπριζόλες στη βιτρίνα σαν ταγέρ. Είναι αναπόφευκτο να ψωνίσεις. Και μάλιστα με μανία. Αλλωστε, τα πάντα είναι φθηνά για έναν Δυτικό, ακόμη και κακοπληρωμένο.
Εξευτελιστικές τιμές
Τα περισσότερα από αυτά που αγόρασες θα τα δεις την άλλη ημέρα στην μισή τιμή σε υπαίθριες αγορές όπως της Bruma. Εξευτελιστικές τιμές που σηκώνουν παζάρι, αν έχετε την καρδιά να το κάνετε σε ανθρώπους που ζουν με πέντε ραντ (μισό ευρώ) την ημέρα. Εδώ είναι η άλλη πλευρά της πόλης, αυτή που εκπροσωπεί καλύτερα το Soweto…
Το τουριστικό λεωφορείο το οποίο σε γυρίζει με ασφάλεια στο επικίνδυνο Soweto το οδηγεί σήμερα ο Τζόσουα, που προτιμά να τον φωνάζεις Εντι (από τον Εντι Μέρφι) και το σπίτι του βρίσκεται στην καρδιά της τεράστιας παραγκούπολης στην οποία σήμερα μας ξεναγεί. «Μόνο φίλους ξεναγώ στο Soweto, όχι τουρίστες», μας λέει όταν αναρωτιόμαστε πώς αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι της παραγκούπολης, τουρίστες σαν κι εμάς. Από μακριά οι δεκάδες ξύλινες παράγκες δίπλα δίπλα μοιάζουν με τεράστιο ξύλινο τρένο που τρέχει με ταχύτητα επιτόπου. Το 80% του πληθυσμού εδώ είναι άνεργοι. Ζουν σε ξύλινα κουτιά 10 τετραγωνικών χωρίς ρεύμα, νερό ή τουαλέτες τα οποία σε αφήνουν να φωτογραφίσεις ξέροντας ότι πριν φύγεις θα τους αφήσεις μερικά ραντ. Είναι όλοι καλοσυνάτοι -τίποτα δεν μοιάζει επικίνδυνο εδώ όπως στο περιέγραφαν πριν έρθεις- και νοικοκυρεμένοι παρά τη φτώχεια τους. Βάφουν τις παράγκες τους και φροντίζουν τα μικροσκοπικά κηπάκια έξω από αυτές.
Στη μέση της παραγκούπολης, απ’ όπου ξεκίνησε η επανάσταση των μαύρων τη δεκαετία του ’70, βρίσκεται το μεγαλύτερο δημόσιο νοσοκομείο του κόσμου με 3.500 κρεβάτια, οι ουρές για το οποίο φαίνονται από μακριά. Απέναντι, μια πιάτσα με ταξί (συνήθως μίνι βαν) και μια υπαίθρια αγορά που πουλάει τα πάντα. «Κάποτε απαγορευόταν να πωλούν εδώ χωρίς άδεια», λέει ο Τζόσουα. «Η εγκληματικότητα όμως αυξήθηκε τόσο από την έλλειψη δουλειάς, που η κυβέρνηση είπε ότι μπορείτε να πουλάτε ό,τι θέλετε φτάνει να μην πουλάτε ναρκωτικά».
Μοιάζουν όλα ψεύτικα
Το βράδυ στο Monte Cazino, το Soweto μοιάζει μίλια μακριά. Μια υπέροχη ιταλική πόλη με τις πλατείες, τα συντριβάνια, τα δένδρα, τα καταστήματα, τα μπαρ της, με ουρανό, σύννεφα και ηλιοβασίλεμα βρίσκεται κάτω από τη στέγη ενός καζίνο και είναι όλη ψεύτικη… Πλάι στο ψεύτικο σοκάκι με την ψεύτικη μπουγάδα, το ψεύτικο αυτοκίνητο κάτω από το ψεύτικο σήμα «No parking» με την ψεύτικη κλήση στο παρμπρίζ αντικρίζεις πόρτες κι από πάνω τους EXIT. Είναι το σκηνικό του μεγαλύτερου καζίνο του Γιοχάνεσμπουργκ, της προσωποποίησης του απέραντου πλούτου αυτής της πόλης που κάθεται πάνω σε ορυχεία χρυσού και διαμαντιών.
Οταν η τόση χλιδή αρχίζει και μου γυρίζει το στομάχι, βρίσκω το καλύτερο καταφύγιο στο Melville, το αφρικανικό Ψυρρή. Μπαρ, τζαζ κλαμπ, εστιατόρια και κόσμος κανονικός, ζωντανός, με παλμό, ένα μέρος με ατμόσφαιρα όπου λευκοί και μαύροι μπλέκονται, όπου αφήνουμε το περιβάλλον να μας αφομοιώσει, κινούμαστε με προσοχή (δεν είναι το πιο ασφαλές μέρος) και απολαμβάνουμε. Φεύγοντας, χαζεύω το φεγγάρι, είναι σαν φέτα καρπούζι, τι παράξενο, το ίδιο βλέπουν και στην Αθήνα, σκέφτομαι και «στρώνω» το καπέλο μου. «Την επόμενη φορά να παίξουμε το 12 στη ρουλέτα», φωνάζω στους άλλους που χαχανίζουν, αλλά συνειδητοποιώ αμέσως το άτοπο της προτροπής μου. Περίεργη αίσθηση να βρίσκεσαι σε ένα μέρος που ξέρεις πως το πιθανότερο είναι να μην ξαναγυρίσεις ποτέ…
Πού να φάτε
Cornutti iIllovo: Οι πιο νόστιμες και πρωτοποριακές πίτσες του νοτίου ημισφαιρίου, σύμφωνα με το Conte Nast Traveler!
Vilamoura. Τα καλύτερα θαλασσινά της πόλης και το μέρος που προτιμούν οι διασημότητες όταν επισκέπτονται το Γιοχάνεσμπουργκ.
Le Canard. To τυπικό καλό μέρος για να φάτε με τους τυπικούς φίλους σας.
Gauteng. Πολυφυλετικό φαγητό – όλες σχεδόν οι τοπικές συνταγές της Νοτίου Αφρικής, από φούτου (χυλό με κρέας και αραβόσιτο) μέχρι ποτζιέκος (ένα είδος στιφάδου, πολύ νόστιμου).
Και λίγο ποτό
Τhe FountatioCafe. Στο Melville. Το πιο κομψό μπαρ, με κόσμο που ακολουθεί τις μόδες και χαλαρώνει αργά το πρωί με funky beats και διστακτικό χορό.
Πού να μείνετε
Το Park Hyatt με αφρικανικό ντεκόρ και το Hilton, βρίσκονται στο άλλοτε στυλάτο Hillbrow. Τώρα έμποροι ναρκωτικών έχουν καταντήσει το μέρος ένα «gangsta» παράδεισο.
Το πολυτελές SandtoSuHotel and Towers είναι στο εμπορικό κέντρο του SandtoCity.
Πολλοί συχνοί ταξιδιώτες με στυλιστική συνείδηση προτιμούν το κομψό ξενοδοχείο – μπουτίκ «The Grace iRosebank» με την υπέροχη κουζίνα και δίπλα στο ομώνυμο εμπορικό κέντρο.
Το TeBombas είναι ένα άλλο ξενοδοχείο μπουτίκ, κοντά στο Hyde Park, με δέκα σουίτες διαφορετικής διακόσμησης – και βασικό λάιτ-μοτίφ στην αφρικανική φύση.
Το Room with a View, στο κομψό Μελβίλ, είναι μια πανσιόν τοσκανικού ύφους, που έχει θέα στους βοτανικούς κήπους της Emmerentia.