Τα επίπεδα ραδιενέργειας στο Βαλτέτσι Αρκαδίας ξεπερνούν κατά πολύ τα επιτρεπόμενα όρια. Στο συμπέρασμα αυτό κατέληξε επιστημονική ομάδα του Πολυτεχνείου, μετά από τρίμηνη έρευνα στην περιοχή. Ωστόσο, παρά τις εκκλήσεις για περαιτέρω συνέχιση των μελετών, ώστε να τεκμηριωθεί ή να αποκλειστεί το ενδεχόμενο σοβαρής μόλυνσης από το εργοστάσιο της ΔΕΗ Μεγαλόπολης, η αρμόδια Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας περιορίστηκε στην έκδοση μιας καθησυχαστικής ανακοίνωσης. Το όλο θέμα εγείρει ανησυχίες και για τους λοιπούς όμορους της Μεγαλόπολης δήμους, οι οποίοι ωστόσο «ποιούν την νήσσαν», καθώς τυχαίνουν επίσημης κρατικής υποστήριξης, ως έμμεση αποζημίωση για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, στο οποίο ζουν.
Η προκαταρκτική έρευνα για την εκτίμηση του μεγέθους της ρύπανσης του περιβάλλοντος που προέρχεται από τις μονάδες της ΔΕΗ Μεγαλόπολης ανατέθηκε στην επιστημονική ομάδα της κ. Ιωάννας Αναστασοπούλου, αναπλ. καθηγήτριας του ΕΜΠ, για λογαριασμό του δήμου Βαλτετσίου. «Οι υπολογισμοί για καύση 12.500.000 τόνων λιγνήτη το χρόνο δείχνουν ότι παράγονται 2-2.500 τόνοι τέφρας, εκ της οποίας ένα ποσοστό διαφεύγει στην ατμόσφαιρα. Από παλαιότερες έρευνες βρέθηκε ότι η πτητική τέφρα φέρει και ραδιενεργά ισότοπα, που ανήκουν στη σειρά του ουρανίου», αναφέρεται στην τελική έκθεση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. «Οι μετρήσεις έδειξαν ότι η ραδιενέργεια του αέρα (σε διάφορες περιοχές του δήμου) ήταν υπερβολικά υψηλότερη από τα ανώτατα επιτρεπτά όρια της φυσικής ραδιενέργειας (…). Μάλιστα, κατά διαστήματα, ανάλογα με την ένταση του αέρα, η ποσότητα των ραδιοϊσοτόπων ήταν τόσο μεγάλη, ώστε το όργανο να τίθεται εκτός λειτουργίας» (!). Χαρακτηριστικά, κοντά στο χωριό Παλαιοχούνι η ραδιενέργεια του αέρα ανήρχετο στα 180 Bq/10sec, ενώ δεν θα έπρεπε να υπερβαίνει στα 40 Βq/10sec…
Σύμφωνα με την ίδια πηγή, τα ραδιοϊσότοπα έχουν διεισδύσει και στη χλωρίδα της περιοχής, με προφανείς συνέπειες στη διατροφική αλυσίδα. «Οι μετρήσεις στο έδαφος και τα φυτά δείχνουν ότι τα ραδιενεργά ισότοπα εισχωρούν στον βιοκύκλο άνθρωπος-ζώα-φυτά-ατμόσφαιρα-έδαφος και μπορούν να προκαλέσουν έντονα προβλήματα στην παραγωγή κηπευτικών και την κτηνοτροφία», αναφέρεται στην έκθεση, η οποία ζητά τη συνέχιση της προκαταρκτικής έρευνας, ώστε να εκδοθούν ασφαλέστερα και πληρέστερα συμπεράσματα «Για την ολοκλήρωση της έρευνας θα πρέπει να τοποθετηθούν σε ειδικά σημεία κατάλληλα εργαστηριακά φίλτρα, ώστε να έχουμε περισσότερο τεκμηριωμένη άποψη για έναν ολόκληρο ετήσιο κύκλο».
Μετρήσεις
Η αντίδραση της Πολιτείας ήρθε λίγες ημέρες μετά τη δημοσιοποίηση της έρευνας, στα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας. Με ανακοίνωσή της, η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (επιστημονικός φορές που υπάγεται στο υπουργείο Ανάπτυξης) δήλωσε κατηγορηματικά ότι στην περιοχή γίνονται επί σειρά ετών συστηματικές μετρήσεις, οι οποίες είναι απολύτως φυσιολογικές. Για τη δε μελέτη του ΕΜΠ καταλήγει ότι «βασίζεται σε μετρήσεις που έγιναν με επιστημονικά αδόκιμες μεθόδους, έτσι ώστε σε καμιά περίπτωση δεν συνεπάγονται τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει».
Οπως ήταν επόμενο, η επιστημονική υπεύθυνος της έρευνας εξανέστη. «H μέθοδος που εφάρμοσε η ερευνητική ομάδα χρησιμοποιείται ευρύτατα. Κανείς δεν αρνήθηκε ότι οι μετρήσεις είναι προκαταρκτικές και διήρκησαν μόνο τρεις μήνες, ενώ θα έπρεπε να διαρκέσουν έναν χρόνο. Πρέπει όμως η ΔΕΗ να ασχοληθεί σοβαρά με τα ευρήματά μας και να πραγματοποιήσει ευρύτερες έρευνες για να διαπιστώσει την αληθοφάνεια των στοιχείων μας. Δεν πρέπει να εφησυχάσουμε», αναφέρει στην «K» η κ. Αναστασοπούλου. Της ιδίας άποψης είναι και ο δήμαρχος Βαλτετσίου, κ. Γ. Δημόπουλος: «Αναθέσαμε τη μελέτη στους επιστήμονες γιατί οι κάτοικοι διαμαρτύρονται για το νέφος που μεταφέρει ο αέρας από τη Μεγαλόπολη. O «Δημόκριτος» απλά μας καθησυχάζει, χωρίς να μας εξηγεί περισσότερες λεπτομέρειες. Πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνουν συστηματικότερες μελέτες και μάλιστα ειδικότερα για την περιοχή μας».
Η ίδια η Πολιτεία άλλωστε εμμέσως πλην σαφώς αναγνωρίζει την (…στην καλύτερη περίπτωση) περιβαλλοντική υποβάθμιση των περιοχών όπου λειτουργούν εργοστάσια καύσης λιγνίτη της ΔΕΗ (Αρκαδία, Κοζάνη, Φλώρινα). Με υπουργική απόφαση του 1997 αποφασίστηκε να διανέμεται (μέσω ειδικής επιτροπής) σε δήμους των τριών νομών το «τέλος ανάπτυξης βιομηχανικών περιοχών», γνωστό και ως «λιγνητόσημο». Το λιγνητόσημο μεταφράζεται σε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια κάθε χρόνο για κάθε δήμο, μέσω της χρηματοδότησης έργων που θα συμβάλλουν, μεταξύ άλλων, «στην αναβάθμιση και αποκατάσταση του περιβάλλοντος»… Για παράδειγμα, τέτοια μορφή έμμεσης αποζημίωσης από τη ΔΕΗ έλαβε πέρσι ο δήμος Γόρτυνος Αρκαδίας, ύψους 200-250 εκατ. δραχμών, για έργα που πραγματοποίησε στην περιοχή.
Η συνεχής και συχνά ανεπανόρθωτη περιβαλλοντική υποβάθμιση της Αρκαδίας είναι γνωστή σε όλους? μεγάλες οικολογικές οργανώσεις όπως η Greenpeace έχουν στο παρελθόν μιλήσει ανοιχτά για την ανεπανόρθωτη καταστροφή που προκαλείται στο περιβάλλον από το εργοστάσιο. Για παράδειγμα, οι τιμές του διοξειδίου του θείου (που ευθύνεται για το φαινόμενο της όξινης βροχής) έχουν στο παρελθόν βρεθεί να ξεπερνούν κατά περίπου εκατό φορές το ανώτατο όριο, ενώ τα υγρά απόβλητα του εργοστασίου χύνονται χωρίς καμιά επεξεργασία στο εγκαταλειμμένο λιγνιτορυχείο της Θωκνίας, με προφανείς συνέπειες στον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής. Οπως τονίζουν, όμως, φορείς της Αρκαδίας, κανείς από τους κατοίκους δεν διαμαρτύρεται, καθώς είναι προφανής η εργασιακή εξάρτηση των κατοίκων από το εργοστάσιο.