«Το 1842, όταν ο Βαυαρός αρχιτέκτονας Φρίντριχ Γκέρτνερ ολοκλήρωνε και παρέδιδε στον Οθωνα και στην Αμαλία τα ανάκτορα, τη σημερινή Βουλή, θεμελιωνόταν απέναντι, σε σχέδια του Δανού Θεόφιλου Χάνσεν, η κατοικία του Αντώνη Δημητρίου του Λήμνιου, πλούσιου ομογενούς από την Τεργέστη.
Δώδεκα χρόνια ελευθερίας συμπληρώνονταν για την Ελλάδα και την Αθήνα, μακριά από την οθωμανική κατοχή και επτά χρόνια από την ανακήρυξή της ως πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους. Πολλοί ομογενείς και ξένοι έρχονταν είτε σαν επισκέπτες είτε σαν μόνιμοι κάτοικοι. O Αγγλος ναύαρχος Π. Μάλκολμ είχε εγκατασταθεί εδώ και δέκα χρόνια στη βίλα του, χτισμένη στα χωράφια του «χωρίου Πατήσια». Ηταν η πρώτη μεγάλη έπαυλη στην Αθήνα, το μετέπειτα Ασυλο Νιάτων, στην οδό Αγίας Ζώνης. O Αμερικανός ιεραπόστολος Τζον Ερικ Χιλλ είχε ήδη κτίσει το απέριττο, κομψό, πρώτο στην Αθήνα σχολείο για κορίτσια, τη Σχολή Χιλλ.
Από καιρό είχαν χτιστεί το Νομισματοκοπείο και το Εθνικό Τυπογραφείο, η Αγγλικανική Εκκλησία, από τον αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη που έχτιζε τότε τα «Ιλίσια», χειμερινή κατοικία της Δουκίσσης της Πλακεντίας, το σημερινό Βυζαντινό Μουσείο. Είχε μόλις ολοκληρωθεί ένα θαυμάσιο κτίριο, έργο του Κρίστιαν Χάνσεν, η κύρια πτέρυγα του Πανεπιστημίου».
Εχουμε ανοίξει και ξεφυλλίζουμε το βιβλίο της ιστορίας του ξενοδοχείου «M.B.» που ξεκινά με την άνθηση της Αθήνας ως πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους. Και συνεχίζουμε.
«Καλός δρόμος» ήταν η οδός Αδριανού. Εκεί βρίσκονταν οι πρεσβείες της Μεγάλης Βρετανίας, της Ρωσίας, της Τουρκίας και της Ισπανίας, οι κατοικίες των Φίνλεϊ, Τζορτζ και Κινγκ. Ακόμη το υπουργείο Στρατιωτικών και Ναυτικών. H κατοικία του Αυστριακού πρεσβευτή ήταν μια εξοχική βίλα στην οδό Φειδίου 3, όπου στεγάστηκε αργότερα το Ωδείο Αθηνών. O Γάλλος πρέσβης έμενε στην οδό Πειραιώς, όπου και το μέγαρο του αντιβασιλιά και θείου του Οθωνα, γλεντζέ κόμη Αρμανσμπεργκ.
Πέρα από το Παλάτι και το Μέγαρο Δημητρίου δεν υπήρχαν δηλαδή παρά χωράφια, αμπελώνες και κήποι. Το πολυτελές σπίτι του Δημητρίου δεν κατοικήθηκε για πολύ από την οικογένεια. Δέκα χρόνια περίπου μετά την εγκατάστασή του, ο ιδιοκτήτης έφυγε, το κτίριο, αγορασμένο από την οικογένεια Κλάδου, νοικιάστηκε στη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. H Αθήνα, αργά αλλά σταθερά, από σκονισμένη το καλοκαίρι και λασπωμένη τον χειμώνα κωμόπολη των 20.000 κατοίκων έπαιρνε την πρέπουσα μορφή πρωτεύουσας. Χτίστηκε το Αρσάκειο Παρθεναγωγείο, το Βαρβάκειο, σαν πρότυπη τεχνική σχολή, το Οφθαλμιατρείο, το Αστεροσκοπείο, η Μητρόπολη, ο Αγιος Διονύσιος των Καθολικών, συμπληρώθηκε το Πανεπιστήμιο, χτίστηκε το Αμαλίειο Ορφανοτροφείο, για την προστασία και επαγγελματική κατάρτιση των κοριτσιών της Αθήνας.
Ηρθε το τέλος των 30 χρόνων της βασιλείας του Οθωνα, ακολούθησε ο καιρός της Μεσοβασιλείας, με συγκρούσεις και οδομαχίες στην πρωτεύουσα. Ενα χρόνο αργότερα, το 1863, όταν ο Δανός πρίγκιπας Γεώργιος γινόταν ο Γεώργιος ο A΄ της Ελλάδος, έφθανε με την οικογένειά του, ένα 11χρονο παιδί, ο Στάθης Λάμψας. Είχε γεννηθεί στη Ρωσία, όπου ο πατέρας του, χωρικός από τα Καλάβρυτα, είχε μεταναστεύσει. Εκανε οικογένεια και παιδιά, αλλά όχι πλούτη. Γύρισαν στην Ελλάδα από την Οδησσό στην Αθήνα, περπατώντας! O πατέρας άνοιξε ένα παπλωματάδικο και ο μικρός Στάθης μπήκε στην κουζίνα του παλατιού. Εγινε αρχιμάγειρας, ύστερα από θητεία στο MaisoDoree στο Παρίσι. Γνώρισε τον νέο δημοσιογράφο Θεόδωρο Πετρακόπουλο και του ‘δωσε για σύζυγο τη θετή κόρη του Μαργαρίτα.
Πολυτέλεια
Η Αθήνα είχε τρία-τέσσερα ξενοδοχεία, όλα γύρω από την Πλατεία Συντάγματος σε κατάσταση παρακμής. Ενα από αυτά ήταν το «Ξενοδοχείον Μεγάλη Βρεταννία» στη γωνία Καραγεώργη Σερβίας και Σταδίου, με ιδιοκτήτη τον Σάββα Κέντρο. O Στάθης Λάμψας τού πρότεινε να αγοράσουν μαζί το Μέγαρο, όπου στεγαζόταν η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. O Κέντρος δέχθηκε, με τον όρο να πάρει, όπως κι έγινε, το καινούργιο ξενοδοχείο, το όνομα του παλιού που θα εγκατέλειπε. Ετσι οι δύο συνεταίροι, συμπληρώνοντας τις περιουσίες τους με 800 χιλιάδες δραχμές δανεικές, ανακαίνισαν το κτίριο και εγκατέστησαν εκεί, το 1874, το ξενοδοχείο «Grande Bretagne».
«H πολυτέλεια που επικρατεί», έγραφε φιλοξενούμενος περιηγητής, «είναι αξία ιδιαιτέρας περιγραφής. Ποίος θα ηδύνατο να φαντασθή ότι αι Αθήναι, αι οποίαι διατρέχουν το πρώτον στάδιον του βίου των, κατόπιν τόσων χρόνων δουλείας, θα διέθετον ξενοδοχεία δυνάμενα να δεχθούν βασιλείς και πρίγκιπας;»
Με τον θάνατο του Σάββα Κέντρου, το 1888, ο Στάθης Λάμψας αγόρασε το μερίδιο του συνεταίρου του και ανέβασε ψηλότερα το επίπεδο του ξενοδοχείου του.
Το 1918 ο Πετρακόπουλος αγόρασε το ξενοδοχείο από τον πεθερό του τον Λάμψα, που πέθανε το 1922, όταν η Αθήνα δεχόταν τους πρόσφυγες της Ιωνίας. Εκατόν είκοσι πέντε χιλιάδες ξεριζωμένοι από τη Μικρά Ασία προστέθηκαν στον πληθυσμό της πρωτεύουσας και τον μπόλιασαν με τον δυναμισμό τους. Παρά τις εθνικές περιπέτειες, η Αθήνα είχε μεταμορφωθεί σε αληθινή πρωτεύουσα. Εγιναν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1896, στο μισοτελειωμένο τότε μαρμάρινο Στάδιο, ο Πιερ Κουμπερτέν έμεινε στη «Μεγάλη Βρεταννία» και υπάρχει φωτογραφία του, όπου φαίνεται το μεγάλο Γκομπλέν της εισόδου, που τώρα στολίζει το ανοικτό μπαρ. H «Μεγάλη Βρεταννία» είχε πια νερό, κεντρική θέρμανση, τηλέφωνο, ασανσέρ και διευθυντή τον Γιώργο Κανέλλο. Εκεί έμεινε η Μεγάλη Δούκισσα Ελένη της Ρωσίας τα τελευταία χρόνια της. Επίσης η Μαίρη Πίκφορντ, που ήθελε ένα δωμάτιο μόνο για τα παπούτσια της. Στη «Μεγάλη Βρεταννία» έχουν μείνει προσωπικότητες στο πέρασμα των χρόνων, όπως ο Ρίχαρντ Στράους, ο Αγά Χαν, οι Κένεντι, ο Αϊζενχάουερ, ο Λίντον Τζόνσον, οι Κρουπ και οι Ροκφέλερ, ο Λόρενς Ολίβιε και η Μάργκοτ Φοντέιν, ο Αριστοτέλης Ωνάσης. Επίσης ο Χένρι Φόντα, ο Ζισκαρ ντ’ Εστέν, ο Χέλμουτ Σμιτ, ο Μπιγκ Κρόσμπι, ο Πολ Νιούμαν.
Στα 1928-30 η «Μεγάλη Βρεταννία» απέκτησε καινούργια πτέρυγα από τη μεριά της Πανεπιστημίου.
Με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου οι ελληνικές αρχές επίταξαν τη «Μεγάλη Βρεταννία» και στους χώρους της εγκαταστάθηκε η κυβέρνηση και το Γενικό Επιτελείο. Στις 28 Απριλίου 1941, ο γερμανικός στρατός κατοχής κατέλαβε το ξενοδοχείο το οποίο οι αξιωματικοί μετέτρεψαν σε επιτελείο της Βέρμαχτ. Εμειναν εκεί ο Γκέρινγκ, ο Χίμλερ, ο Ρόμελ, ώς και ο Χίτλερ πέρασε τον Ιούνιο του ’41. Με την απελευθέρωση του 1944, η «M.B.» έγινε αρχηγείο του βρετανικού εκστρατευτικού σώματος. Στα Δεκεμβριανά γίνονται εκεί ελληνοβρετανικές συσκέψεις με την κυβέρνηση υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου και τους Χάρολντ Μακμίλαν και Αντονι Ιντεν και, τέλος, τον ίδιο τον Ουίνστον Τσόρτσιλ. Πολυβόλα στα παράθυρα και στις εισόδους έδιναν όψη οχυρού.
Πανέτοιμη για τους Ολυμπιακούς 2004
Το 1956 η Αθήνα ανάσαινε και η «M.B.» ψήλωσε κατά τέσσερις ορόφους. Τον Απρίλη του 1967 πέρασαν μπροστά της τα τανκς, και πάλι τον Νοέμβρη του 1973. Εδώ έζησε, μετά τον Ιούλιο του 1974 και για τους πρώτους τέσσερις μήνες της μεταπολίτευσης, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και από ένα μπαλκόνι του δεύτερου ορόφου μίλησε στον ελληνικό λαό ο Μακάριος, επιστρέφοντας μετά τον «Αττίλα» στην Κύπρο. O Θεόδωρος Πετρακόπουλος πέθανε το 1963, τη διοίκηση της από το 1919 «A.E. Ελληνικών Ξενοδοχείων Λάμψα» ανέλαβαν ο Περικλής Πετρακόπουλος ως πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος, ο δισεγγονός του Στάθη, Απόστολος Δοξιάδης, ως αντιπρόεδρος και συνδιευθύνων σύμβουλος, γιος της Σοφίας Λάμψα και του γιατρού Θωμά Δοξιάδη.
Κι έτσι φθάνουμε στην Αθήνα του 2003, που ετοιμάζεται να υποδεχθεί την επιστροφή των Ολυμπιακών Αγώνων στον τόπο τους, τον Αύγουστο του 2004. H «Μεγάλη Βρεταννία», πιστή στο ραντεβού με την πρόοδο και με τη γνωστή παράδοση στη φιλοξενία, ανακαινίστηκε εξωτερικά και εσωτερικά, κρατώντας στοιχεία από το πρώτο κτίριο του Χάνσεν – όπως οι ιωνικού ρυθμού κομψές κολόνες που προστέθηκαν στο χολ εισόδου, τα παλιά της έπιπλα, οι πολυέλαιοι, τα ταβάνια από βιτρό, οι πίνακες και τα φωτιστικά της, ενώ συγχρόνως εμπλουτιζόταν με αντίκες, αγορασμένες από τις μεγάλες δημοπρασίες. Γιατί στη «Λάμψα A.E.», που πρόεδρός της είναι ο κ. Maurice Modiano και αντιπρόεδρος ο κ. Απόστολος Δοξιάδης, έχει μπει και νέο δυναμικό αίμα, οι μεγαλομέτοχοι της HYATT Ελλάς, αδελφοί Πάνος και Αθανάσιος Λασκαρίδης, ο επιχειρηματίας Βασίλης Θεοχαράκης, καθώς και η οικογένεια Πρίτσκερ των ΗΠΑ.
Για την «Καθημερινή» που, ως ιστορική εφημερίδα, έχει παρακολουθήσει και την πορεία του παραδοσιακού αυτού ξενοδοχείου, πριν ν’ ανοίξουν επίσημα, την Παρασκευή 21 Μαρτίου 2003, οι κρυστάλλινες περιστρεφόμενες πόρτες για το κοινό, οι σημερινοί διευθυντές της έκαναν μια φιλική ξενάγηση στους χώρους υποδοχής, στα σαλόνια, στο Grand Ballroom, εφοδιασμένο με όλες τις τεχνολογικές εξελίξεις, στα υπνοδωμάτια του τρίτου ορόφου, που ήδη δέχθηκαν τους πρώτους πελάτες, με τους παλιούς να έχουν κιόλας μπει σε λίστα αναμονής. Ολοι θέλουν να ξαναβρεθούν στη νέα, τέλεια και με γούστο ανακαινισμένη «Μεγάλη Βρεταννία» που κρατάει όλα τα αρχοντικά στοιχεία της παλαιάς και τη ζεστή αγκαλιά της φιλοξενίας. Στην ταράτσα της δεν θα ‘χει πια σημαίες αλλά roof garden, με πισίνα και απαράμιλλη θέα στην Ακρόπολη. Τον Μάιο θα ‘ναι έτοιμα όλα τα δωμάτια, 290 συνολικά και οι 36 σουίτες. Οπως και παλιά, θα υπάρχει προεδρική και βασιλική σουίτα. Στο υπόγειο θα λειτουργεί πλήρες SPA με πισίνα και τραπεζάκια στο Αίθριο με οικολογικό φαγητό. Επίσης και στο Winter Garden, ως παράρτημα του ανοιχτού Bar, θα μπορεί κανείς να σερβιριστεί ελαφρό φαγητό συζητώντας. Το Grand Ball Room μπορεί να χωριστεί σε μικρότερες αίθουσες, με συρόμενες, κρυμμένες πόρτες, για δείπνα, διαλέξεις, εκθέσεις, εκδηλώσεις, χορούς. Χαρακτηριστικό ότι υπάρχει πρόγραμμα πολλαπλών φωτισμών, για ένα δείπνο με κεριά ή για χορό με προβολείς! Το δημοφιλές GB Corner έχει αλλάξει. Φιλοξενεί τραπέζια σε άλλη διαρρύθμιση αλλά δεν έχει πάρει ακόμη τελική μορφή. Οι σιδεριές στα μπαλκόνια με τη Σφίγγα και την Ακανθα αστράφτουν. Κι απέναντι η Βουλή των Ελλήνων, με τις σημαίες, δείχνει πως είμαστε στην καρδιά της πρωτεύουσας της Ελλάδας του 21ου αιώνα. Με το ονομαστό ξενοδοχείο της «Μεγάλης Βρεταννίας» να στέκεται στο ύψος της ιστορίας της, με μια νέα δυναμική προόδου. Οι περιστρεφόμενες πόρτες με τον θυρεό γυρίζουν, είμαστε μέσα. H ξενάγηση αρχίζει.