Οι Ελληνες δεν ζουν από τον τουρισμό, στον βαθμό που πιστεύουμε. Οι σχετικά μικρές αμοιβές απωθούν τους ειδικευμένους από τον κλάδο, με αποτέλεσμα οι τουριστικές θέσεις να κατακλύζονται από φθηνό εργατικό δυναμικό, που αλιεύεται συνήθως στους οικονομικούς μετανάστες. Σχεδόν το 40% του προσωπικού στα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια, τα καφέ και τα κέντρα νυχτερινής διασκέδασης των μεγάλων νησιών απαρτίζονται από αλλοδαπούς, κυρίως Αλβανούς, Ρώσους, Ουκρανούς και λοιπούς προερχόμενους από χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ.
Οι διευθυντικές και περισσότερο υπεύθυνες θέσεις (δημόσιες σχέσεις, μάνατζμεντ, μάρκετινγκ, μετρ, σεφ κ.λ.π.) στελεχώνονται είτε από Ελληνες είτε από Δυτικοευρωπαίους. O συσχετισμός δυνάμεων μεταξύ «πατρικείων και πληβείων» του τουριστικού κλάδου διαμορφώνεται ανάλογα με τους ιδιοκτήτες ή διαχειριστές των επιχειρήσεων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Κρήτη, όπου αρκετές ξενοδοχειακές μονάδες έχουν περάσει στον διοικητικό έλεγχο Γερμανών, Γάλλων και Ιταλών. «Σε μερικά χρόνια, θα ξαναγίνουν οι Έλληνες τα γκαρσόνια της Ευρώπης. Προς το παρόν, τη «λάντζα» τη βγάζουν οι ξένοι. Αργότερα, όμως, τη θέση των Αλβανών θα πάρουν οι Ελληνες και των Ελλήνων οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι. Ηδη, τα ξενοδοχεία που έχουν νοικιαστεί σε Δυτικοευρωπαίους στελεχώνονται από εργαζόμενους της ίδιας εθνικότητας. Αν περισσέψει καμιά θέση κατώτερου προσωπικού, τη δίνουν σε Ελληνα», λέει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων στην Ιεράπετρα Κρήτης κ. Γιώργος Σαρικλάκης. Οι περισσότεροι ξενοδόχοι της Κρήτης αναζητούν ειδικευμένο προσωπικό αλλά τελικά προσλαμβάνουν ανειδίκευτους. «Το 95% του προσωπικού δεν έχει φοιτήσει ποτέ σε σχολή τουριστικών επαγγελμάτων. Ολοι όσοι έχουν βιώσει τον τουρισμό απογοητεύονται και φεύγουν από το κύκλωμα με αποτέλεσμα να μην καλύπτεται η ζήτηση. Είναι λογικό, καθώς οι αμοιβές των υπαλλήλων στα ξενοδοχεία είναι μικρές και η δουλειά εποχική», εξηγεί ο κ. Σαρικλάκης. Στην κοσμοπολίτικη Μύκονο, που διαθέτει ανεπτυγμένες τουριστικές υποδομές, ζουν 3.000 αλλοδαποί, δηλαδή το 30% του μόνιμου πληθυσμού είναι οικονομικοί μετανάστες. Εκτός από εκείνους που έχουν απορροφηθεί σε οικοδομικές και αγροτικές εργασίες, ένα ποσοστό εργάζεται σε τουριστικές επιχειρήσεις, κυρίως δε στις πιο χαμηλόβαθμες θέσεις. «Σε αποθήκες κουζινών και στη λάντζα χρησιμοποιούνται κυρίως Αλβανοί, Βούλγαροι και Πολωνοί», λέει στην «K» ο δήμαρχος Μυκόνου κ. Χρήστος Βερώνης.
Σε ένα άλλο νησί, που διαθέτει αρκετά οργανωμένη τουριστική υποδομή, την Κω, οι αριθμοί επιβεβαιώνουν την αθρόα έλευση ανειδίκευτων αλλοδαπών στον τουριστικό κλάδο. Ετσι, από τους 5.500 εργαζόμενους στον τουρισμό, οι 3.500 είναι Ελληνες. «Οι υπόλοιποι 2.000, ξένο εργατικό δυναμικό, καταλαμβάνουν θέσεις όπως αυτή του βοηθού σερβιτόρου, κηπουρού, καμαριέρας, λαντζέρη», επισημαίνει στην «K» ο προϊστάμενος του ΟΑΕΔ στην Κω κ. Κλεάνθης Θεοδώρου.
Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται κυρίως στις μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες. «H χρησιμοποίηση αλλοδαπών έχει την έννοια της μείωσης του κόστους λειτουργίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει εκμετάλλευση», τονίζει ο κ. Νικ. Πουλιούς πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Κω. Και εξηγεί:«Οσο για τις υψηλές θέσεις, τα ξενοδοχεία 4 και 5 αστέρων απαιτούν εκτός από το πτυχίο τουριστικής σχολής μετεκπαίδευση ή σημαντική προϋπηρεσία. Στις κατώτερες βαθμίδες του κλάδου, οι Ελληνες έρχονται για αμιγώς βιοποριστικούς λόγους. Μέχρι να μετεξελιχθούν σε επαγγελματίες χρειάζονται αρκετά χρόνια, γεγονός όμως που υποβαθμίζει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών».
Η ρύθμιση που προβλέπει την υποχρεωτική σήμανση των ξενοδοχειακών μονάδων με αστέρια – πιστοποιητικά ποιότητας προβλέπει ένα ποσοστό προσλήψεων αποφοίτων τουριστικών τμημάτων. «Πρέπει να προχωρήσουμε σε πιο ποιοτικές μονάδες στο μέλλον, αν θέλουμε να είμαστε ανταγωνιστικοί», καταλήγει ο κ. Πουλιούς.