Τα ψάρια των ελληνικών θαλασσών και το «μυστήριο του γαύρου»

Τα ψάρια των ελληνικών θαλασσών και το «μυστήριο του γαύρου»

4' 32" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το Θρακικό Πέλαγος θεωρείται ο μεγαλύτερος ψαρότοπος της Ελλάδας κι εκεί εντοπίζεται ένα από τα μεγαλύτερα αποθέματα γαύρου στη Μεσόγειο. Την περασμένη εβδομάδα, στη θαλάσσια αυτή περιοχή ξεκίνησε ένα άλλο πρόγραμμα (προϋπολογισμού 1,3 εκατ. ευρώ) που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. κι έχει στόχο να λύσει το «μυστήριο του γαύρου». Οι επιστήμονες, που παρατηρούν τις χρονοσειρές του γαύρου τα τελευταία 20 χρόνια διαπιστώνουν ότι ορισμένες χρονιές μειώνονται οι πληθυσμοί των γαύρων και δεν ευθύνεται γι’ αυτό μόνο η εντατική αλιεία. Οι επιστήμονες θα χρησιμοποιήσουν δορυφορικές εικόνες στην υπόθεση της μείωσης του αποθέματος σε σχέση με την αύξηση της θερμοκρασίας ή θα αναζητήσουν άλλους άγνωστους μέχρι τώρα παράγοντες.

Στο Θρακικό Πέλαγος συναντώνται τα θερμά ρεύματα του νότου με τα κρύα ρεύματα της Μαύρης Θάλασσας κι ανάλογα με την έντασή τους και τα σημεία όπου σχηματίζονται μέτωπα, οι «μπασιές» όπως τις αποκαλούν οι ψαράδες, συχνάζουν οι πληθυσμοί των πελαγίσιων ψαριών.

160 είδη ψαριών

Σε γενικές γραμμές, το Βόρειο Αιγαίο κυριαρχείται από ένα σύστημα στη βάση του οποίου βρίσκονται η σαρδέλα και ο γαύρος. Στο Βόρειο Αιγαίο έχουν εντοπιστεί συνολικά 160 είδη (εξαιρούνται τα οστρακοειδή) από τα οποία τα 120 θεωρούνται εμπορικά.

Μπακαλιάρος, κολιός, γοφάρι, παλαμίδα, νταούκι, σκουμπρί, κουτσομούρα είναι τα είδη που κυριαρχούν σε θαλάσσιες περιοχές, οι οποίες επηρεάζονται από την Μαύρη Θάλασσα και ορισμένα μεταναστεύουν σ’ αυτήν. Στο πέρασμά τους όμως από το Βόσπορο και τα Δαρδανέλια ψαρεύονται μαζικά και η υπεραλίευσή τους υπαγορεύει εκ των πραγμάτων ένα ζήτημα θέσπισης κοινών κανόνων για την ελληνική και τουρκική αλιεία.

– Ο Θερμαϊκός και η παράκτια ζώνη του από τη Μεθώνη της Πιερίας μέχρι το Πήλιο που δέχονται όλη τη θετική επίδραση των ποταμών, θεωρούνται ο δεύτερος σημαντικότερος ψαρότοπος ενώ ανοιχτά του Αγίου Ορους εντοπίζονται κυρίως πελαγίσια είδη.

– Νότιο Αιγαίο. Οσον αφορά τα μικρά ψάρια, κυριαρχούν η γόπα και η μαρίδα. Οι πληθυσμοί όμως είναι μικρότεροι καθώς τα αλιευτικά πεδία είναι συγκριτικά λιγότερα επειδή δεν υπάρχουν μεγάλες περιοχές με υφαλοκρηπίδα (βάθος μικρότερο των 200 μέτρων) αλλά και δεν χύνονται ποτάμια.

– Πατραϊκός και Σαρωνικός. Θεωρούνται ο τρίτος και ο τέταρτος κατά σειρά μεγάλος ψαρότοπος της χώρας. Στη ρυπασμένη ζώνη του Σαρωνικού, παρατηρήθηκε έλλειψη ψαριών αλλά στην περιφέρειά της διαπιστώθηκε «έκρηξη ζωής». Παγασητικός και Ευβοϊκός. Κατά μήκος των κόλπων αυτών υπάρχουν σημαντικά αλιευτικά πεδία

Τα δύο μεγάλα πλατό, των Δωδεκανήσων και των Κυκλάδων, το πεδίο της Λήμνου, ο Κόλπος του Αμβρακικού και η περιοχή της Κέρκυρας συμπληρώνουν τον κατάλογο με τα αλιευτικά πεδία της χώρας.

– Κρητικό πέλαγος. Η Κρήτη αλιεύει ψάρια κυρίως από τη βόρεια πλευρά της και τα εμπορεύσιμα είναι κουτσομούρες, μπαρμπούνια, γόπα, μαρίδα και γάμπαρι. Ο μπακαλιάρος είναι το πιο άφθονο ψάρι σ’ όλο το Αιγαίο.

Τα ερευνητικά αποτελέσματα έδειξαν μεγάλη μείωση των αλιευτικών αποθεμάτων σε είδη που έχουν σχέση με την παράκτια ζώνη όπως συναγρίδα, σκαθάρι, ροφός, μυτάκι ή χιόνα, μηλοκόπι, κρανιός. Μάλιστα, σε μερικές περιοχές ορισμένα απ’ αυτά έχουν εντελώς εξαφανιστεί όχι μόνο εξαιτίας της εντατικής αλιείας (επαγγελματικής και ανεξέλεγκτης ερασιτεχνικής) αλλά και εξαιτίας της ρύπανσης κι άλλων ανθρωπογενών δραστηριοτήτων «πάνω στο κύμα».

Τα φράγματα

Ως κάνουλα που κλείνει την τροφή στους πληθυσμούς των ψαριών παρομοιάζουν οι ιχθυολόγοι τα φράγματα των ποταμών καθώς είναι πλέον ορατές -κι από δορυφόρους- οι επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον από τη συγκράτηση των νερών, π.χ., του Στρυμόνα και του Νέστου σε αντίθεση με τον Εβρο που εξακολουθεί να επηρεάζει θετικά το μεγαλύτερο αλιευτικό πεδίο της Ελλάδας.

«Εισβολείς» από τον Τροπικό στα δίχτυα

Οι ιχθυολόγοι χαρτογράφησαν ως τις σημαντικότερες περιοχές ωοτοκίας των ψαριών τις ακτές του Θρακικού Πελάγους και κυρίως την περιοχή ανατολικά της Βιστωνίδας. Αξιόλογο πεδίο αναπαραγωγής της κουτσουμούρας θεωρείται θαλάσσια περιοχή στον Κόλπο της Καβάλας, ενώ ο νεαρός γαύρος σε μεγάλους αριθμούς προτιμά τα αβαθή του Θερμαϊκού Κόλπου.

Κανένα από τα πεδία αναπαραγωγής, όμως, όπως παρατήρησαν οι ερευνητές δεν βρίσκεται κοντά σε εκβολές ποταμών που θεωρούνται ρυπασμένοι, αλλά στην περίμετρο αυτών των περιοχών όπου μειώνονται οι επιπτώσεις της ρύπανσης και παρατηρείται πληθώρα θρεπτικών συστατικών.

«Σε τέτοιες περιοχές», λένε οι βιολόγοι, «οι θάλασσές μας σφύζουν από ζωή». Στον Θερμαϊκό Κόλπο, τέτοιες περιοχές έχουν εντοπιστεί στις ακτές της Πιερίας και στην ανατολική πλευρά του Κόλπου, στο Ποσείδι Χαλκιδικής.

Οι μεταβολές στις συνήθειες των ψαριών, όπως π.χ. του ξιφία, εξαιτίας της ανόδου της θερμοκρασίας έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια όπως είναι αναμενόμενο και τις ψαριές. Οι επαγγελματίες ψαράδες στην Ν. Σκιώνη και στην Τορώνη της Χαλκιδικής βλέπουν πλέον πιο πλούσια τα δίχτυα τους.

Ανάμεσα όμως στα είδη που εισέβαλαν στα ελληνικά νερά από το Γιβραλτάρ κι από το Σουέζ και πιθανόν σχετίζεται με την αύξηση της θερμοκρασίας των νερών είναι ένα είδος που οι ψαράδες βάφτισαν «λαγό» και προέρχεται από τροπικές περιοχές. Πρόκειται για ένα μικρό ψάρι που δεν είναι εμπορεύσιμο. Προς το παρόν πάντως οι αριθμοί του, όπως διαπίστωσαν οι ομάδες του ΜΕDΙΤS στο Βόρειο Αιγαίο, θεωρούνται μικροί.

«Μπορεί να μην έχουμε άμεσες εκτιμήσεις για το πόσο μεταβλήθηκε η θερμοκρασία στα νερά μια περιοχής, αλλά μέσα από τα είδη που ψαρεύουμε βλέπουμε ότι η κατανομή των ειδών αλλάζει», επισήμανε ο κ. Καλλιανιώτης.

Αναπόφευκτα, είδη που δεν ευνοούνται από την αύξηση της θερμοκρασίας στα νερά όπως η σαρδέλα (από τα πιο θρεπτικά ψάρια για τον άνθρωπο), το σκουμπρί, ο κολιός επηρεάζονται αρνητικά.

Οι παρατηρούμενες αλλαγές κάνουν τους ειδικούς επιστήμονες να αναθεωρούν απόψεις ότι για τη μεγάλη μείωση κάποιων ειδών φταίει μόνο η εντατική αλιεία, άποψη που είχε σαν αποτέλεσμα και να επιρρίπτονται όλα τα βάρη στους ψαράδες.

«Στη διαχείριση των αποθεμάτων πρέπει να εισαχθεί και η περιβαλλοντική διάσταση, αν και χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να την αντιληφθούμε πλήρως», κατέληξε χαρακτηριστικά ο κ. Καλλιανιώτης.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή