«Μέχρι το καλοκαίρι θα έχουν κλείσει οριστικά όλοι οι καταυλισμοί σεισμοπλήκτων στην Αττική. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν είναι δυνατόν να βρουν την Αθήνα με κοντέινερ». Με την κατηγορηματική αυτή δήλωση ο υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γιάννης Τσακλίδης ανακοινώνει την αιφνίδια διευθέτηση ενός από τα πιο δισεπίλυτα ζητήματα που δημιούργησε ο καταστροφικός σεισμός του 1999. Μια «λύση» που συνεπάγεται την έξωση περίπου 3.500 οικογενειών, που κατοικούν κάτω από δύσκολες συνθήκες στα 5.100 κοντέινερ, τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα σε 82 καταυλισμούς 22 δήμων της πρωτεύουσας.
Από τον καταστροφικό σεισμό της 7ης Σεπτεμβρίου 1999 έχουν περάσει τέσσερα χρόνια και τέσσερις μήνες. Μέσα σε αυτό το διάστημα μόλις 19 από τους 101 καταυλισμούς σεισμοπλήκτων στην Αττική έκλεισαν και 600 από τα 5.700 κοντέινερ επέστρεψαν στις αποθήκες του ΥΠΕΧΩΔΕ. Ουσιαστικά, οι 3.500 οικογένειες των καταυλισμών συνιστούν μια μικρή «πόλη μέσα στην πόλη», διαμορφώνοντας μια νέα πραγματικότητα για την πρωτεύουσα.
Οι ιδιοκτήτες
Στον μικρό καταυλισμό «Λαθέα B» στο Μενίδι, σε ένα κοντέινερ 23 τ.μ. περνούν τον πέμπτο συνεχόμενο χειμώνα η κ. Βούλα Κουτρουμπά, η κόρη και οι γονείς της. «Το 66 τ.μ. σπίτι μας χαρακτηρίστηκε κόκκινο και κατεδαφίστηκε. Πήραμε 15ετές δάνειο ύψους 6,8 εκατ. δραχμών από το Ταμείο Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων και 2,7 εκ. δραχμές δωρεάν κρατική αρωγή. Μας χορήγησαν 110.000 δρχ. ανά τ.μ., ποσό που αντιστοιχούσε σε τιμές του 1981 και όχι του 1999, οι οποίες φτάνουν τις 300-400.000/τ.μ. Παρόλα αυτά αποφασίσαμε να ξαναχτίσουμε», λέει στην «Κ».
«Μέχρι να ξεκινήσουμε την οικοδόμηση, τα μισά χρήματα είχαν φύγει για τα διαδικαστικά και τις χωματουργικές εργασίες. Το σύνολο της κρατικής αρωγής «έφυγε» για το IKA των οικοδόμων. Μπορείς να χτίσεις σπίτι με 5 εκατομμύρια δραχμές; Ετσι βάλαμε και δεύτερη υποθήκη. Τώρα έχουμε ρίξει τα μπετά και… καθόμαστε και τα κοιτάζουμε».
Η κ. Κουτρουμπά πιστεύει ότι ανάλογα προβλήματα αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο μέρος των ιδιοκτητών σεισμοπλήκτων οικιών. «Ξέρω περιπτώσεις ανθρώπων που πήραν ακόμα και δέκα ή δεκαπέντε δάνεια, στεγαστικά, καταναλωτικά, διακοποδάνεια, κι ακόμα δεν έχουν τελειώσει. Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες έχουν όντως φύγει από τους καταυλισμούς, όχι απαραίτητα επειδή τελείωσαν, αλλά επειδή δεν άντεχαν να μένουν άλλο εκεί! Αυτό που βλέπω είναι ότι στο τέλος θα χτίσουμε τα σπίτια και θα μας τα πάρουν ωραιότατα οι τράπεζες, στις οποίες έχουμε όλοι καταχρεωθεί».
Οι ενοικιαστές
Αντίθετα με τους ιδιοκτήτες σπιτιών που καταστράφηκαν από τον σεισμό, οι οποίοι σε μεγάλο ποσοστό εγκατέλειψαν τους καταυλισμούς, οι περισσότεροι από τους ενοικιαστές σεισμοπλήκτων παραμένουν στα κοντέινερ. Αιτία, το πλήγμα που δέχθηκε η οικονομική ζωή στις περιοχές εκείνες, μετά τον σεισμό. «Κανείς δεν έχει βολευτεί. Απλά δεν έχουμε άλλη επιλογή γιατί είμαστε φτωχοί», λέει στην «K» η κ. Μάχη Σιόλη, πρόεδρος του συλλόγου σεισμοπαθών των οικισμών «Αξιον Εστί», «Οσκιζα» και «Αγιος Πέτρος». «Μετά τον σεισμό, τα ενοίκια στο Μενίδι και τους γειτονικούς δήμους έγιναν απλησίαστα. Πολλά από τα σπίτια απλά «μπαλώθηκαν» για να ξανανοικιαστούν. Πήγαμε στον κ. Τσακλίδη και του δείξαμε φωτογραφίες με το πόσο επιπόλαια έγιναν οι επισκευές και μας είπε ότι αυτό είναι ευθύνη των ιδιοκτητών, όχι του υπουργείου. Μα δεν μας επιβάλλουν οι ιδιοκτήτες να νοικιάσουμε το σπίτι τους, το ΥΠΕΧΩΔΕ μας ωθεί να φύγουμε. Ναι, αλλά πού να πάμε; Να νοικιάσουμε εδώ και να μας έρθουν τα ταβάνια στο κεφάλι, ή να πάμε σε μια «τρύπα» στο κέντρο, αφού για αλλού δεν φθάνουν τα χρήματα;».
Οι άποροι
Εκτός από τους σεισμόπληκτους ιδιοκτήτες και ενοικιαστές, που «εγκλωβίστηκαν» κυρίως από οικονομική ένδεια, τα τελευταία δύο χρόνια πολλοί καταυλισμοί γέμισαν με ανθρώπους από ασθενέστερες κοινωνικές ομάδες (άνεργοι, άστεγοι, αθίγγανοι, μετανάστες κ.λπ.), που «κατέλαβαν» όποιο κοντέινερ άδειαζε. Παράνομα; Ισως όχι και τόσο… «Κανείς δεν μπήκε τυχαία», λέει με νόημα ο κ. Λευτέρης Σαξανίδης, από τον καταυλισμό Καποτά. «Οι περισσότεροι μπήκαν πριν από τις δημοτικές εκλογές… Τώρα θέλουν να τους διώξουν. Ομως οι άνθρωποι αυτοί παραμένουν χωρίς στέγη και δουλειά. Τι θα κάνουν;».
Δήμοι και Πολιτεία δείχνουν εγκλωβισμένοι σε ό,τι δημιούργησαν ή ανέχθηκαν. Σε ορισμένες περιπτώσεις η κατάσταση ξεφεύγει από τα όρια. «Οταν κάποιοι οικίσκοι αδειάζουν εμείς έχουμε την υποχρέωση να τους καταγράψουμε και να ειδοποιήσουμε το ΥΠΕΧΩΔΕ να τους απομακρύνει», λέει στην «K» ο δήμαρχος Αχαρνών κ. Σπ. Στριφτός. «Στο μεσοδιάστημα έρχονται τσιγγάνοι και αλλοδαποί και τους καταλαμβάνουν.
Πριν από περίπου είκοσι ημέρες ήρθαν να παραλάβουν κάποιους οικίσκους, μαζεύτηκε κόσμος και βγήκαν όπλα! Πολλοί από αυτούς είχαν «νομιμοποιηθεί» εκεί από την προηγούμενη δημοτική αρχή».
Το μέλλον
«Στην ουσία έχουμε μια επανάληψη των «προσφυγικών», αλλά με όρους 1999 και όχι 1922!», λέει στην «K» ο πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ και δήμαρχος Κοζάνης κ. Πάρης Κουκουλόπουλος. «Το φαινόμενο έχει πολλές διαστάσεις. Κατ’ αρχάς οδηγούμαστε στη δημιουργία μικρών γκέτο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Κατά δεύτερον, οι καταυλισμοί έγιναν σε κοινωφελείς ή κοινόχρηστους χώρους των δήμων, που παραμένουν δεσμευμένοι».
Σημαντικός παράγοντας ανάσχεσης είναι και η μεγάλη καθυστέρηση στην υλοποίηση του πολυδιαφημισμένου (από τον πρωθυπουργό κ. Σημίτη και συναρμόδιους υπουργούς, τον Σεπτέμβριο του 2001) στεγαστικού προγράμματος στον Δήμο Ανω Λιοσίων. «Εχουμε παραδώσει περίπου 80 από τα 950 σπίτια, περίπου 400 βρίσκονται στο στάδιο της ολοκλήρωσης και άλλα 200 στα μπετά», λέει στην «K» ο δήμαρχος της περιοχής, κ. Νικ. Παπαδήμας. «Οταν χτίζεις χίλια σπίτια, υπάρχουν χίλιοι παράγοντες καθυστέρησης. Και εμείς καθυστερήσαμε τις πληρωμές προς τις εταιρείες και τα σεισμοδάνεια έρχονταν με αργούς ρυθμούς και οι δικαιούχοι μας έχουν αφήσει οφειλές…».
ΥΠΕΧΩΔΕ: Οι περισότεροι μένουν παράνομα στους οικισμούς
«Πρέπει να δούμε ποιοι κατοικούν σήμερα στους καταυλισμούς», δηλώνει στην «K» ο υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Γ. Τσακλίδης. «Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες έχουν ήδη φύγει. Οι υπόλοιποι είναι ενοικιαστές, που είχαν όμως δικαίωμα να μείνουν μόνο δύο χρόνια. Κάποιοι μάλιστα πιστεύουν ότι, χωρίς να είναι ιδιοκτήτες, μπορούν να τεκμηριώσουν δικαίωμα στεγαστικής συνδρομής! Σύμφωνα όμως με το νόμο, είναι παράνομοι. Ως εδώ όμως. Μέχρι το καλοκαίρι θα έχουν κλείσει οριστικά όλοι οι καταυλισμοί σεισμοπλήκτων στην Αττική. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν είναι δυνατόν να βρουν την Αθήνα με κοντέινερ».
Αναφορικά με τα στεγαστικά προγράμματα, ο κ. Τσακλίδης διαχωρίζει τη θέση του. «Το μεγάλο στεγαστικό πρόγραμμα στα Ανω Λιόσια είναι στην ευθύνη του δήμου. Δεν υπάρχει καμία καθυστέρηση στις υποχρεώσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ. Το υπουργείο δεν έχει στεγαστικά προγράμματα ούτε είναι αρμόδιο γι’ αυτά. Το μόνο που εξετάζουμε είναι -μόνο για τους δικαιούχους και εφ’ όσον συντρέχουν ιδιαίτεροι κοινωνικοί λόγοι- να βρεθεί από κοινού με τους δήμους μια προσωρινή λύση».
Πνιγμένοι στα χρέη ή περιθωριοποιημένοι από την ανεργία, οι 3.500 οικογένειες των καταυλισμών θεωρούν ότι είναι θύματα της προσπάθειας δημιουργίας μιας λαμπερής «βιτρίνας» ολυμπιακής πόλης. Και, όπως ήταν επόμενο, δηλώνουν αποφασισμένοι να αντισταθούν. «Θα χτυπηθούμε με όποιον έρθει να μας βγάλει», λέει η κ. Σιόλη. «Δεν ζητήσαμε ποτέ να μας χαρίσουν τίποτα. Μόνο να μας βοηθήσουν λίγο, να ορθοποδήσουμε και να ζήσουμε σαν άνθρωποι…».