Την ίδια στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ενωση ανοίγει τις πόρτες στα γενετικώς τροποποιημένα προϊόντα, οι επιφυλάξεις των καταναλωτών και η καχυποψία για όσα κάποιοι αποφασίζουν για μας χωρίς εμάς διευρύνεται. Μάλιστα, για πρώτη φορά η Εκκλησία φαίνεται να παίρνει σαφή θέση απέναντι στα επιτεύγματα του «θαυμαστού καινούργιου κόσμου» που υπόσχεται ότι θα λύσει όλα μας τα προβλήματα. Με πρωτοβουλία της Ενωσης Ορθόδοξων Επιστημόνων Κύπρου, διοργανώθηκε στη Λεμεσό συνέδριο για τα Γενετικώς Τροποποιημένα Προϊόντα με τίτλο «Βιοϊατρική Ηθική και Δεοντολογία». O πρόεδρος της Ενωσης κ. Ανδρέας Προκοπίου επεσήμανε την έλλειψη ενημέρωσης των καταναλωτών. Οπως ανέφερε χαρακτηριστικά, τον ρωτούν «αν τα γενετικώς τροποποιημένα προϊόντα είναι το ίδιο με τα μεταποιημένα προϊόντα». O κ. Περδίκης που συμμετείχε στο συνέδριο τόνισε ότι το 30% των καταναλωτών πιστεύουν πως μπορούν με την πρώτη ματιά να ξεχωρίσουν τα γενετικώς τροποποιημένα προϊόντα, κάτι που βέβαια είναι εντελώς λανθασμένο.
Ελεύθερες περιοχές
Στόχος του συνεδρίου, στο οποίο συμμετείχαν επιφανείς επιστήμονες αλλά και κληρικοί, ήταν η πληροφόρηση του κόσμου για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα, εν όψει της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά και η εξαγωγή συμπερασμάτων που θα χρησιμεύσουν ως συμβουλευτικές προτάσεις προς την κυπριακή κυβέρνηση. Χαρακτηριστικό της επιφύλαξης και τελικά της αντίθεσης που υπάρχει σε σχέση με τα γενετικώς τροποποιημένα προϊόντα στην Κύπρο, όπως άλλωστε και σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση σε επίπεδο καταναλωτών, είναι η ερώτηση που απηύθυναν συχνά οι άνθρωποι που παρακολούθησαν αλλά και όσοι συμμετείχαν στο συνέδριο: «Πώς μπορούμε να κηρύξουμε κάποιες περιοχές ελεύθερες από γενετικώς τροποποιημένες καλλιέργειες»;
Τα επιτεύγματα της Βιοτεχνολογίας αλλά και τις μεθόδους που χρησιμοποιεί, ανέπτυξε στο συνέδριο ο κ. Μιχαήλ Λουκάς, καθηγητής Γενετικής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Πατάτες που παχαίνουν λιγότερο, φρούτα και λαχανικά που διατηρούνται περισσότερο, ντομάτες που έχουν μεγαλύτερη αντοχή στα άλατα ή στην ξηρασία. Τόνισε ότι δεν μπορούμε να απορρίπτουμε τη νέα τεχνολογία, παραδέχθηκε όμως «ότι είναι πολύ δύσκολο να πει κάποιος αν υπάρχουν δυσμενείς επιπτώσεις».
Μείωση βιοποικιλότητας
Τα συγκεκριμένα προϊόντα έχουν άγνωστες και ανεξερεύνητες συνέπειες στην υγεία των ανθρώπων, που μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να φανούν και να αποδειχθούν. Εως τώρα γνωρίζουμε την εμφάνιση αλλεργιών και την ανάπτυξη ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά. Ωστόσο, το μέλλον θα δείξει πόσοι άλλοι κίνδυνοι κρύβονται στα νέα επιτεύγματα. Οπως επεσήμανε ο κ. Δημήτρης Ρουπακιάς, καθηγητής της Γενετικής των φυτών στο ΑΠΘ, «δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τις επιπτώσεις, δεδομένου ότι εισάγονται στην τροφική αλυσίδα γονίδια που κανονικά ποτέ δεν θα κατανάλωνε ο άνθρωπος. Επίσης, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να εμφανιστούν εντελώς διαφορετικές ιδιότητες λόγω της ενσωμάτωσης νέων γονιδίων». Και αν οι κίνδυνοι για τους ανθρώπους δεν έχουν ακόμα φανεί, οι κίνδυνοι για το περιβάλλον είναι ήδη εδώ. Οι ελάχιστες έρευνες που έχουν γίνει δείχνουν σημαντική μείωση της βιοποικιλότητας. Οι κίνδυνοι πολλαπλασιάζονται και παίρνουν διαστάσεις όπλων μαζικής καταστροφής, σύμφωνα με τον κ. Νίκο Κατσαρό, διευθυντή Ερευνών στο Ινστιτούτο Φυσικοχημίας του ερευνητικού κέντρου «Δημόκριτος», αν σκεφτούμε ότι η απελευθέρωση ενός γενετικώς τροποποιημένου οργανισμού στο περιβάλλον είναι μια ενέργεια που ακόμα και αν αποδειχθεί καταστροφική, δεν μπορεί να ακυρωθεί. «O άνθρωπος ανασχεδιάζει τη ζωή ερήμην της Φύσης», τόνισε χαρκακτηριστικά.
Ισως όμως το πιο τρομακτικό σενάριο σε σχέση με τα γενετικώς τροποποιημένα προϊόντα είναι ότι η διατροφή όλου του πλανήτη θα βρίσκεται στα χέρια τεσσάρων πέντε πολυεθνικών εταιρειών που θα ελέγχουν τα κανάλια διακίνησης των σπόρων. Κάθε νέα γενετικώς τροποποιημένη ποικιλία που παρασκευάζεται θεωρείται τεχνολογική καινοτομία. H εταιρεία που την παρήγαγε διατηρεί το απόλυτο δικαίωμα χρήσης και διάθεσης για είκοσι χρόνια. Σύμφωνα με τον κ. Ρουπακιά, «αν τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα κυριαρχήσουν στην αγορά, τότε μια χούφτα εταιρείες θα ελέγχουν πλήρως την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων. Μιλάμε για ένα νέο σύστημα φεουδαρχισμού χειρίστης μορφής».
Οι εταιρείες αυτές ξοδεύουν εκατομμύρια για να επηρεάσουν την κοινή γνώμη. Ισχυρίζονται ότι τα γενετικώς τροποποιημένα προϊόντα θα λύσουν το πρόβλημα της πείνας. Ομως την ίδια στιγμή, ο ανεπτυγμένος κόσμος θάβει τόννους τροφίμων… Συνεπώς, «δεν υπάρχει έλλειψη τροφίμων, αλλά άδικη κατανομή», συμπλήρωσε ο κ. Ρουπακιάς.
Μιλώντας στο ίδιο συνέδριο ο θεολόγος, κληρικός και διδάκτορας της Βιοτεχνολογίας Δημήτρης Καλημέρης έθεσε τα φιλοσοφικά εξαιρετικά σημαντικά ζητήματα, που ανακύπτουν από την εντυπωσιακή ανάπτυξη της Βιοτεχνολογίας. «H Βιοτεχνολογία υπόσχεται ένα κόσμο γενετικής ευδαιμονίας, θέλει να υποτάξει τον βιολογικό στόχο στις ανθρώπινες ανάγκες και επιθυμίες. H γενετική επιστήμη δεν ανακαλύπτει αλήθειες, απονέμει αλήθειες, δεν προστατεύει τη δυναμική ενός οργανισμού, τη φυσική του ιστορία, αντίθετα προσπαθεί με εργαστηριακές μεθόδους να την αντικαταστήσει. Τις νέες ιδιότητες των οργανισμών δεν τις προσδιορίζει το φυσικό περιβάλλον, αλλά οι απαιτήσεις του καταναλωτή». Προσέθεσε μάλιστα πως «η Βιοτεχνολογία μιλάει για τα προϊόντα της, ενώ στην ουσία δεν τα ξέρει, γνωρίζει μόνο τις γενετικές παρεμβάσεις που έχει κάνει, ενώ ο υπόλοιπος «χώρος» παραμένει άγνωστος». Οπως τόνισε, η λύση δεν είναι βέβαια να σταματήσουμε την επιστήμη, αλλά η ίδια η επιστήμη να αναπτύξει μεθόδους αυτοπεριορισμού.
Αυστηρή η νομοθεσία
Ωστόσο, φαίνεται ότι στην Κύπρο έχει γίνει ήδη προετοιμασία τόσο σε νομοθετικό όσο και σε επιστημονικό επίπεδο για την υποδοχή των νέων προϊόντων με τις μικρότερες δυνατές συνέπειες. Οπως ανακοίνωσε στο συνέδριο η κ. Ειρήνη Κωνσταντίνου, λειτουργός Περιβάλλοντος στο υπουργείο Γεωργίας και Περιβάλλοντος Κύπρου, «η κυπριακή νομοθεσία που φτιάχτηκε προκειμένου να εναρμονιστεί με την αντίστοιχη ευρωπαϊκή, είναι πολύ αυστηρή, με αποτέλεσμα να γίνεται σχεδόν αποτρεπτική». Ηδη υπάρχει εργαστήριο ανίχνευσης των γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών, το οποίο κατά τη διάρκεια του 2003 πραγματοποίησε δειγματοληπτικούς ελέγχους σε 500 δείγματα καλαμποκιού, σύμφωνα με τον κ. Ιωαννίδη, λειτουργό Γεωργικών Ερευνών στο τμήμα Ζωοτεχνίας και υπεύθυνο Μοριακής Βιολογίας.
Στο συνέδριο μίλησαν επίσης ο υπουργός Γεωργίας της Κύπρου και ο Επίσκοπος Αρσινόης.