Προσοχή, μέσα στην τσέπη σας μπορεί να κρύβετε έναν καταδότη! Το κινητό σας τηλέφωνο, μέσα σε μια αστική περιοχή με πυκνή κάλυψη κεραιών κινητής τηλεφωνίας, μπορεί να «προδώσει» το σημείο στο οποίο βρίσκεστε και τη διαδρομή που κάνετε, με ακρίβεια λίγων μέτρων. Το απόρρητο της κίνησης για τον κάθε πολίτη παραβιάζεται. Σε συνδυασμό μάλιστα με την ύπαρξη και άλλων συστημάτων καταγραφής της κίνησης (κάμερες, πιστωτικές κάρτες, έξυπνες κάρτες εισόδου κ.λπ.) που εγκαθίστανται με αλματώδη ρυθμό, η κίνηση και ο τρόπος ζωής του καθενός μας προβάλλουν ολόγυμνα μπροστά σε κάθε αδιάκριτο μάτι.
Υπό μορφήν εξυπηρέτησης
Υπερβολές; Δεν είμαστε καθόλου μακριά από ένα τέτοιο σημείο, ακόμη και με το σημερινό επίπεδο τεχνολογίας των συσκευών και των υποδομών της κινητής τηλεφωνίας. Μάλιστα, οι συγκεκριμένες δυνατότητες έφτασαν και στην Ελλάδα. Το κωμικοτραγικό της υπόθεσης είναι ότι παρέχονται στους πελάτες ως νέες υπηρεσίες, καλύπτοντας κάποιες αμφισβητούμενες ανάγκες. Μία από τις τρεις μεγάλες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας, που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά, παρέχει ήδη την υπηρεσία «Finder». Σύμφωνα με την εταιρεία, αρκεί μια κλήση σε συγκεκριμένο αριθμό, χωρίς να αναφέρετε την τοποθεσία που βρίσκεστε, για να ζητήσετε το πλησιέστερο βενζινάδικο, για παράδειγμα, και να πάρετε συγκεκριμένη απάντηση. Τι άλλο μπορείτε να αναζητήσετε; Φαρμακείο, τράπεζα, μηχάνημα ανάληψης (ATM), πάρκινγκ, ξενοδοχείο, νοσοκομείο, αστυνομικό τμήμα, κινηματογράφο, θέατρο, νυχτερινό κέντρο, εστιατόριο και καταστήματα κινητής τηλεφωνίας. Οπως γίνεται αμέσως κατανοητό, η εταιρεία έχει τη δυνατότητα να εντοπίσει τη θέση του χρήστη και να την τοποθετήσει πάνω σε ένα ψηφιοποιημένο χάρτη (με χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών – GIS), όπου έχουν περαστεί τα υπό αναζήτησιν σημεία.
Με τι ακρίβεια δίνεται το στίγμα του χρήστη; Αν και η δυνατότητα αυτή ποικίλλει ανάλογα με την πυκνότητα των κεραιών, σίγουρα είναι αρκετά ακριβής, ώστε να επιτρέπει τη διοχέτευση αξιόπιστων πληροφοριών. Οπως μας είπαν από την ίδια την εταιρεία, η ακρίβεια εντοπισμού θέσης μπορεί να φτάσει έως μερικά μέτρα. «Εάν το βενζινάδικο που ψάχνετε είναι απέναντι, τότε το σύστημα θα το βρει και θα σας το προτείνει», μας είπαν. Πρόκειται δηλαδή για «έξυπνο πρόγραμμα», που χτυπάει την ιδιωτικότητά σου με ακρίβεια «έξυπνης βόμβας»…
Ανάλογη υπηρεσία, τύπου locatiobased services (lbs), διαθέτει και έτερη μεγάλη εταιρεία με την επωνυμία Find @ Seek. Στην περίπτωση αυτή οι χρήστες δίνουν το σημείο στο οποίο βρίσκονται, το σημείο που θέλουν να φτάσουν και η εταιρεία τους διοχετεύει μια σειρά πληροφορίες, που αφορούν εστιατόρια, θέατρα, αρχαιολογικούς και αθλητικούς χώρους? συνολικά 40 κατηγορίες.
Ελλειμμα ενημέρωσης
Μπορούμε όμως να μιλάμε για παραβίαση της ιδιωτικότητας τη στιγμή που οι πελάτες εθελοντικά συνδέονται με τις συγκεκριμένες υπηρεσίες; H απάντηση δεν είναι απλή. Κατ’ αρχάς οι πολίτες έχουν έλλειμμα ενημέρωσης γύρω από τις δυνατότητες και τους κινδύνους των νέων τεχνολογιών, στη συγκεκριμένη περίπτωση των υπηρεσιών βάσει εντοπισμού θέσης (lbs). Δελεάζονται από κάποιες εξυπηρετήσεις, χωρίς όμως να έχουν διευκρινισθεί κρίσιμα ερωτήματα.
Πουθενά, για παράδειγμα, στα διαφημιστικά κείμενα των εταιρειών για στις υπηρεσίες αυτές δεν υπάρχει δέσμευση για το απόρρητο των πληροφοριών. Αποθηκεύονται άραγε τα στοιχεία αυτά; Μήπως μπορούν να ανασυρθούν και να γίνουν αντικείμενο επεξεργασίας; Πώς αντιμετωπίζεται ο κίνδυνος υποκλοπής των στοιχείων από χάκερ, αφού είναι γνωστό στην πιάτσα, ότι τα ψηφιακά κέντρα των εταιρειών τηλεφωνίας δεν είναι απρόσβλητα;
Αξίζει να υπογραμμισθεί ότι από το «φακέλωμα θέσης» δεν κινδυνεύουν μόνο όσοι χρησιμοποιήσουν τις lbs υπηρεσίες. Κάθε συσκευή, που είναι ανοικτή, στέλνει από μόνη της, ανά τακτά χρονικά διαστήματα (περίπου τέσσερα την ώρα), ένα σήμα, το οποίο «συλλαμβάνεται» από την πλησιέστερη κεραία. Ετσι τοποθετείται σε κάποια «κυψέλη», ώστε να είναι γνωστό πού θα αναζητηθεί όταν δεχθεί κάποια κλήση. Αρα κάθε ένα τέταρτο, ανεξάρτητα χρήσης του τηλεφώνου, καταγράφεται η θέση του χρήστη. Τα ίχνη μπορεί να έχουν κάποια κενά αλλά είναι συνεχή. Μάλιστα, καθώς το σήμα καταγράφεται από περισσότερες της μιας κεραίες, με τη χρήση απλής τριγωνομετρίας από τρεις κεραίες μπορεί να εντοπισθεί η ακριβής θέση του κάθε πολίτη!
«Φακέλωμα θέσης»
Η εξέλιξη της τεχνολογίας δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερες δυνατότητες για τη διαρκή παρακολούθηση ενός κινητού τηλεφώνου. Οι συσκευές με ενσωματωμένο GPS, δηλαδή δορυφορικό σύστημα εντοπισμού θέσης, έχουν ήδη κατακλύσει τις ΗΠΑ και χώρες της Ευρώπης και σύντομα αναμένεται να εισβάλλουν και στην Ελλάδα. Τα τηλέφωνα αυτά διαφημίζονται ως χρήσιμα βοηθήματα σε περίπτωση ατυχήματος, κλοπής ή απαγωγής. Και σίγουρα μπορούν να βοηθήσουν σε οριακές καταστάσεις. Με αντίτιμο όμως τη διαρκή καταγραφή θέσης, με ακρίβεια 4,5 μέτρων, εντός και εκτός πόλης.
Οποιος έχει στα χέρια του τα χνάρια της κίνησης ενός πολίτη, σε συνδυασμό με τις αναζητήσεις του, μπορεί να προβεί σε ευαίσθητους συνδυασμούς. Για ποιο λόγο, για παράδειγμα, αναζητεί τη συγκεκριμένη μέρα, ώρα και τόπο, ξενοδοχείο, φαρμακείο ή μπαρ; Σε συνδυασμό με τα προγράμματα «data mining», δηλαδή ανασκαφής στοιχείων από βάσεις δεδομένων και παράλληλα με πληροφορίες από άλλες συσκευές καταγραφής (π.χ. κάμερες) και την κίνηση των πιστωτικών καρτών, μπορεί να σχηματίζεται με ακρίβεια το προφίλ των πολιτών.
Στις ΗΠΑ, που είναι πρωτοπόρες στην «εμπορική κατασκοπεία» και στην εξατομικευμένη διαφήμιση, καταγράφηκε πρόσφατα το εξής περιστατικό: κάποιος πλησίαζε σούπερ μάρκετ, όταν δέχθηκε μήνυμα στο κινητό του, με το οποίο η… ψηφιακή σκιά του τον πληροφορούσε για μια ειδική προσφορά του συγκεκριμένου καταστήματος σχετικά με την αγαπημένη του σάλτσα! Καλοδεχούμενο, απλώς ενοχλητικό ή μήπως ιδιαίτερα ανησυχητικό;