Ποιο προϊόν «αγοράζουμε», χωρίς να το πληρώνουμε, κάθε φορά που επισκεπτόμαστε το σούπερ μάρκετ; Την πλαστική σακούλα, φυσικά. Και μην μας φαίνεται περίεργο, το κόστος της πλαστικής σακούλας -που συνηθίζουμε να μισογεμίζουμε προκειμένου να πάρουμε όσο το δυνατόν περισσότερες- επιβαρύνει τις τιμές των προϊόντων των σούπερ μάρκετ και άρα την τσέπη μας. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Ως γνωστόν, το πλαστικό δεν αποδομείται και άρα η πλαστική σακούλα που εμείς έχουμε «αγοράσει» για τα ψώνια μας θα παραμείνει σχεδόν αναλλοίωτη στο περιβάλλον για πάρα πολλά χρόνια. Πιθανόν να καταλήξει στο στομάχι κάποιου ζώου ή μπορεί να τη συναντήσουμε δίπλα μας κολυμπώντας το καλοκαίρι. Μήπως ήρθε λοιπόν η ώρα να ακολουθήσουμε το επιτυχημένο παράδειγμα πολλών ευρωπαϊκών χωρών (όπως η Ιρλανδία), όπου οι πλαστικές σακούλες έχουν αντικατασταθεί με πάνινες και χάρτινες ή χρεώνονται κανονικά στο ταμείο;
Σύμφωνα με δηλώσεις του προέδρου του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Σούπερ Μάρκετ (ΣΕΣΜΕ), κ. Απόστολου Αλεξάκη, στην «K», οι ίδιες οι επιχειρήσεις θα ήταν πρόθυμες να υιοθετήσουν αυτό το μέτρο. Οπως λέει χαρακτηριστικά, «θα πρέπει να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση που να υποχρεώνει τα σούπερ μάρκετ να χρεώνουν τις τσάντες, ώστε να σταματήσει η κατασπατάλησή τους που επιβαρύνει το περιβάλλον. Αυτό και θα μειώσει την κυκλοφορία τους, αλλά και θα επιδράσει θετικά στον πληθωρισμό, καθώς το κόστος τους, περίπου 2 λεπτά η μία, δεν θα επιβαρύνει πλέον τα προϊόντα». O κ. Αλεξάκης εκτιμά ότι, με αυτό το μέτρο οι πλαστικές σακούλες που καταλήγουν στις χωματερές θα μειωθούν τουλάχιστον κατά 50%.
Αυτό σημαίνει πάρα πολλά, αν αναλογιστεί κανείς πόσες πλαστικές σακούλες «φεύγουν» από τα σούπερ μάρκετ καθημερινά. Οπως λέει στην «K» διευθυντής καταστήματος μεγάλης αλυσίδας σούπερ μάρκετ (θέλησε να μην αναφερθεί το όνομά του), «φανταστείτε ότι ένα “μέσο” μαγαζί έχει καθημερινά πάνω από 800 πελάτες, οι οποίοι κατά μέσο όρο βγαίνουν με τέσσερις τσάντες ψώνια ο καθένας. Δηλαδή, τουλάχιστον 3.200 σακούλες “φεύγουν” καθημερινά μόνο από ένα σούπερ μάρκετ. Στα μεγαλύτερα καταστήματα, βέβαια, οι αριθμοί αυτοί αυξάνονται σημαντικά». Εάν τώρα αναλογιστούμε ότι στη χώρα λειτουργούν περίπου 2.500 καταστήματα σούπερ μάρκετ, ο αριθμός των πλαστικών τσαντών που «καταναλώνονται» καθημερινά εκτοξεύεται σε πολλά εκατομμύρια. (Υπάρχουν, βέβαια, κάποιες αλυσίδες που χρεώνουν τη σακούλα κατορθώνοντας να μειώσουν τη σπατάλη.)
Το μεγαλύτερο μέρος, βέβαια, θα «εμπλουτίσει» κάποια χωματερή. Οπως λέει στην «K» ο υπεύθυνος προγραμμάτων της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης, κ. Νίκος Χρυσόγελος, έχει υπολογιστεί ότι περίπου 50-60.000 τόνοι πλαστικές σακούλες καταλήγουν κάθε χρόνο στις χωματερές. Μόνο ένα αμελητέο ποσοστό ανακυκλώνεται. «Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε συνηθίσει να χρησιμοποιούμε τις τσάντες αυτές για τα σκουπίδια μας, θεωρώντας ότι είναι δωρεάν. Δεν είναι όμως, καθώς το κόστος τους μπαίνει στην τιμή των προϊόντων. Επιπλέον, όταν κλείνουμε τα σκουπίδια μας σε αυτές τις σακούλες, δυσχεραίνουμε την αποσύνθεσή τους. Το πλαστικό αποδομείται πολύ δύσκολα». Οι σακούλες καταλήγουν στη θάλασσα, νεκρώνουν τον βυθό, ενώ αποτελούν παγίδα θανάτου για πολλά είδη. Εχει υπολογιστεί ότι περισσότερα από 10.000 ψάρια πεθαίνουν στη Μεσόγειο κάθε μέρα από ασφυξία από τα πλαστικά. «Εφόσον δεν υπάρχουν ακόμα στο εμπόριο πλαστικές σακούλες που διασπώνται, θα πρέπει να μάθουμε να χρησιμοποιούμε πάνινες τσάντες για τα ψώνια μας», τονίζει ο κ. Χρυσόγελος.
«Στα χαρτιά» η ανακύκλωση
Περίπου 400 κιλά οικιακά απορρίμματα «παράγει» ετησίως κάθε Ελληνας, από τα οποία ελάχιστα ανακυκλώνονται.
Σύμφωνα με στοιχεία της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης, παρά τις δεσμεύσεις μας, σήμερα ανακυκλώνουμε μόνο το 33% του χαρτιού που χρησιμοποιούμε, μόνο το 28-30% του αλουμινίου και μόλις το 25% του γυαλιού. (Τα αντίστοιχα ποσοστά σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως στη Γερμανία, για παράδειγμα, κυμαίνονται πάνω από 80%.)
Μάλιστα, στην Ελλάδα, ακόμα και αυτά τα χαμηλά ποσοστά της ανακύκλωσης δεν οφείλονται στην περιβαλλοντική μας συνείδηση. Οπως σημειώνει ο κ. Χρυσόγελος, «οι αριθμοί ανεβαίνουν από τα υλικά που στέλνουν για ανακύκλωση τα σούπερ μάρκετ -τα χαρτοκιβώτια, τα αλουμινένια κουτιά κ.λπ.- κάτι για το οποίο κερδίζουν, φυσικά, χρήματα».
Είναι γνωστό, ότι ακόμα και στην Αθήνα είναι πάρα πολλές οι γειτονιές που δεν διαθέτουν «μπλε κάδους», τους οποίους ο πολίτης μπορεί να χρησιμοποιεί για ανακύκλωση. Σύμφωνα με τον κ. Χρυσόγελο, ωστόσο, υποτίθεται ότι εντός του 2005 τα προγράμματα ανακύκλωσης θα πρέπει να καλύψουν τουλάχιστον τη μισή χώρα. Συγκεκριμένα, έως το τέλος του 2005, η χώρα μας έχει την υποχρέωση από την Ευρωπαϊκή Ενωση να αξιοποιεί το 50-65% των αποβλήτων και να ανακυκλώνει τουλάχιστον το 25-45%. «Μολονότι υπάρχει το νομοθετικό πλαίσιο, αλλά και ο φορέας, η ελληνική Εταιρεία Ανακύκλωσης και Αξιοποίησης, είμαστε αρκετά πίσω. Πρέπει οι δήμοι να μπουν πιο ενεργά στο “παιχνίδι” της ανακύκλωσης».