Τα εβραϊκά αρχεία της Θεσσαλονίκης

Τα εβραϊκά αρχεία της Θεσσαλονίκης

2' 26" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Την άνοιξη του 1943 οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής μαζί με τους 60.000 Εβραίους της Θεσσαλονίκης, που προόριζαν για τα κρεματόρια, φόρτωσαν στα τρένα και όλα όσα οι πρόγονοί τους είχαν δημιουργήσει στη μητρόπολη του Σεφαραδισμού και μπορούσαν να μεταφερθούν: αρχεία των εβραϊκών κοινοτήτων απ’ όλη την Ελλάδα, πολύτιμα έγγραφα για τον πολιτισμό και τις κοινωνικές δραστηριότητες, κειμήλια, υλικό, κ.ά.

Ο Χίτλερ ήθελε να τα συμπεριλάβει σε ένα μεγάλο μουσείο που σχεδίαζε να ιδρύσει στο Βερολίνο και ταυτόχρονα να αφανίσει κάθε στοιχείο που θα μαρτυρούσε την προαιώνια παρουσία των Εβραίων στην πολυπολιτισμική, ακόμα τότε, Θεσσαλονίκη.

Ανοιξη του 1945: στα βαγόνια ενός εγκαταλελειμμένου τρένου, στις παρυφές του κατεστραμμένου Βερολίνου, άνδρες αποσπάσματος του σοβιετικού στρατού που κατέφυγαν εκεί για να προστατευθούν από το κρύο, εντόπισαν χιλιάδες φακέλους και κιβώτια γεμάτα με έγγραφα, τα οποία μεταφέρθηκαν στη Μόσχα και αργότερα τοποθετήθηκαν σε ένα από τα στρατιωτικά μουσεία.

Τα αρχεία

Οταν 50 χρόνια μετά, η Σοβιετική Ενωση κατέρρευσε και τα αρχεία του καθεστώτος άνοιξαν τις πόρτες τους, από κάποια σκονισμένα κιβώτια ξεπρόβαλε η ιστορία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης: 297 φάκελοι με στοιχεία και υλικό για τις δραστηριότητες της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης και άλλοι 117 για την Κοινότητα των Αθηνών.

Αίτημα

Η ελληνική πλευρά, σε συνεννόηση με τις εβραϊκές οργανώσεις Θεσσαλονίκης και Αθηνών, ήγειρε προς τη Μόσχα αίτημα επιστροφής των αρχείων και η ρωσική πλευρά το αντιμετώπισε θετικά, δεδομένου ότι είχε επιστρέψει άλλα αρχεία που αφορούσαν στο εβραϊκό στοιχείο του Βελγίου και της Ολλανδίας.

Παρά τις υποσχέσεις όμως και τις χειρονομίες καλής θέλησης της Ελλάδας, όπως η επιστροφή «διά χειρός», του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κωστή Στεφανόπουλου κατά την επίσκεψή του στη Μόσχα, των λαβάρων του τσαρικού στρατού που είχαν μεταφερθεί εκτός Ρωσίας με την έκρηξη της επανάστασης των μπολσεβίκων, το ελληνικό αίτημα δεν έχει ικανοποιηθεί ακόμη.

Η παροιμιώδης ρωσική γραφειοκρατία δείχνει να έχει «καταπιεί» τις ελληνικές προσπάθειες, μολονότι και ο ίδιος ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει συναινέσει στην επιστροφή των σημαντικών αυτών εγγράφων, η μελέτη και αξιοποίηση των οποίων, όπως λένε όσοι τα είδαν, μπορεί να ξαναγράψει την ιστορία της Θεσσαλονίκης.

Ελπίδες επαναπατρισμού των φακέλων, ωστόσο, γεννήθηκαν από την πρόσφατη συνάντηση στην Αθήνα των υφυπουργών Εξωτερικών Ρωσίας και Ελλάδας κ. Βλαντιμίρ Κίζοφ και Γιάννη Βαληνάκη.

Στην υπενθύμιση του κ. Βαληνάκη ότι εκκρεμεί το συγκεκριμένο αίτημα, ο Ρώσος αξιωματούχος τον διαβεβαίωσε πως η Μόσχα βλέπει θετικά το θέμα και διετύπωσε την παράκληση όπως η ελληνική πλευρά διατυπώσει εκ νέου αίτημα, προσαρμοσμένο στο πνεύμα του νομικού καθεστώτος που ισχύει εδώ και ένα χρόνο στη Ρωσία γύρω από τέτοια ζητήματα.

Οι απώλειες

Με αφορμή, εξάλλου, την επιμνημόσυνη δέηση που θα τελεσθεί αύριο στη Θεσσαλονίκη για τα θύματα του Ολοκαυτώματος, η τοπική Ισραηλιτική Κοινότητα τονίζει σε ανακοίνωσή της πως «η απώλεια δεν αφορά μόνο στην πληθυσμιακή διάσταση, αλλά και στον αφανισμό όλων όσα είχαν δημιουργήσει οι πρόγονοί μας επί σειρά αιώνων στην πόλη» και τέλος:

«Πνευματικά κέντρα, βιβλιοθήκες, φιλανθρωπικά ιδρύματα, συναγωγές, το ιστορικό μας αρχείο αλλά και το νεκροταφείο μας δεν γλίτωσαν από τους κατακτητές»…

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή