H αγροτική Ελλάδα, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, θα συρρικνωθεί. Το έχει δηλώσει επανειλημμένα ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Ευάγγελος Μπασιάκος («έχουμε πολλούς αγρότες, θα πρέπει να μειωθεί ο αριθμός τους»), το προαναγγέλλουν οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τα μέτρα που λαμβάνονται, το λένε οι αγρότες που ήδη δίνουν μια διαφορετική κατεύθυνση στα παιδιά τους. Ωστόσο, η γεωργία και η κτηνοτροφία δεν πρόκειται να εκλείψουν. Κάποιοι άνθρωποι και ορισμένα είδη αγροτικής δραστηριότητας θα καταφέρουν να επιβιώσουν στο νέο περιβάλλον.
Ενας τομέας της αγροτικής οικονομίας περνάει μεγάλη κρίση ή θα περάσει σύντομα μεγάλη κρίση. Αφορά όσους ασχολούνταν με τις μεγάλες καλλιέργειες (σιτάρι, βαμβάκι, καλαμπόκι), με την πατροπαράδοτη γεωργία. «Υπήρξε κάκιστη «εκπαιδευτική» πολιτική για τους αγρότες», τονίζει στην «K» ο αντιπρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου κ. Λεωνίδας Λουλούδης. «Ηρθαν χρήματα από την E.E. αλλά δεν τους είπε κανείς ότι οι τιμές που έπαιρναν τότε δεν θα διατηρούνταν για πάντα. Το 1985-87 άρχισαν οι πρώτοι περιορισμοί, αλλά έως το 2003 -οπότε και υπήρξε η απόφαση για την αλλαγή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ)- κανένας από τους πολιτικούς δεν προετοίμασε για τις αλλαγές. Ετσι, σήμερα είμαστε μπροστά σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Οντως, έπειτα από τόσα χρόνια «επιχειρηματικής απραξίας», οι άνθρωποι αυτοί χρειάζονται βοήθεια για να προσαρμοστούν».
Αποτυχία ΠΑΣΕΓΕΣ
Οπως φαίνεται όμως η βοήθεια δεν πρόκειται να έρθει. Το «έργο» των αγροτικών συμβούλων, την ίδρυση του σώματος που η Ευρωπαϊκή Ενωση «θεσμοθετεί», προκειμένου να βοηθήσει τους αγρότες να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, ανατίθεται στην ΠΑΣΕΓΕΣ, την τριτοβάθμια συνεταιριστική οργάνωση που ήδη έχει αποτύχει στο συμβουλευτικό της ρόλο απέναντι στους αγρότες και στην πραγματικότητα δεν χαίρει και μεγάλης εμπιστοσύνης από τους ίδιους τους παραγωγούς. Οπως σημειώνει ο κ. Λουλούδης, «όταν λέμε ότι τους συμβούλους θα τους αναλάβει η ΠΑΣΕΓΕΣ, σημαίνει ότι αυτό το υπουργείο δεν θα είναι ποτέ ικανό να βοηθήσει ουσιαστικά τους αγρότες». Σύμφωνα με τον κ. Λουλούδη η δουλειά αυτή θα πρέπει να δοθεί σε ιδιώτες γεωπόνους, πολύ περισσότερο όταν από τους 17.000 καταγεγραμμένους γεωπόνους, σήμερα οι 4.000 είναι άνεργοι, δηλαδή περίπου ένας στους τρεις.
Από την άλλη φαίνεται ότι στην αγροτική παραγωγή θα παραμείνουν -ή και θα ενταχθούν- εκείνοι που έχουν σημειώσει κάποια «επιτυχία», διαθέτουν την αναγκαία τεχνογνωσία, αλλά και κάποιο «σοβαρό» αριθμό στρεμμάτων, όπως όσοι για παράδειγμα καλλιεργούν κηπευτικά ή ασχολούνται με την κτηνοτροφία. Από τις 817.059 γεωργικές εκμεταλλεύσεις (στοιχεία Στατιστικής Υπηρεσίας) μόνο οι 189.000 ξεπερνούν σε έκταση τα 50 στρέμματα. Μπορεί το 16,5% του ενεργού πληθυσμού της Ελλάδας να καταγράφεται ως αγροτικός, όμως το πραγματικό ποσοστό είναι μικρότερο του 10% – 400.000 άτομα, τα οποία μπορούν να βρουν διέξοδο μόνο αν τύχουν της αναγκαίας υποστήριξης.
«Βλέπουν» προοπτική
Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας του ΔΙΚΑΤΣΑ, το 2002 το 4,7% όσων σπουδάζουν στο εξωτερικό, κυρίως σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, σπουδάζουν γεωπονική. Αυτοί είναι κυρίως παιδιά γεωργών, εργατών, τεχνιτών και συναφών επαγγελμάτων. Επίσης, στις σχολές AEI και TEI που έχουν σχέση με την αγροτική παραγωγή υπάρχει ένα μικρό ποσοστό φοιτητών που το δηλώνει ως πρώτη επιλογή. Για παράδειγμα, από τους 172 επιτυχόντες το 2004 στο τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, οι 17 φοιτητές το είχαν δηλώσει ως πρώτη προτίμηση, όπως και οι 37 από τους επιτυχόντες στο TEI Ζωικής Παραγωγής στη Φλώρινα. Κάποιοι λοιπόν διαλέγουν να σπουδάσουν, να εξειδικευτούν στον αγροτικό τομέα, κατά συνέπεια «βλέπουν» κάποια προοπτική.