Σε αναζήτηση πυξίδας για μεταμοσχεύσεις

Σε αναζήτηση πυξίδας για μεταμοσχεύσεις

6' 23" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Είν’ οι προσπάθειές μας των συφοριασμένων σαν των Τρώων, / Κομμάτι κατορθώνουμε· κομμάτι παίρνουμ’ επάνω μας, / Αλλ’ όταν η μεγάλη κρίσις έλθει, η τόλμη κ’ η απόφασίς μας / χάνονται…».

Κ. Καβaφης

Το άρθρο του κ. A. Καρκαγιάννη, στην «Καθημερινή» της 9/9/2005, για τον τελευταίο νόμο περί μεταμοσχεύσεων και τη σχετική απόφαση του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, πολύ εύστοχα έθιξε ορισμένες νομικές και ηθικές όψεις του προβλήματος. Επειδή, όμως, υπάρχουν και σοβαρά ιατρικά ερωτήματα δικαιολογείται, νομίζω, η επάνοδος στο θέμα, ώστε να ασχοληθούν με αυτό όσοι κινούνται στον χώρο και ιδίως η πολιτεία. Είναι ατυχία να δημιουργούνται αμφιβολίες στην κοινή γνώμη, μετά την τραγωδία του Δημητράκη Καρύτσα από τη Ρόδο και την ανεπιφύλακτη υποστήριξη του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου και του υπουργού Υγείας υπέρ της προσφοράς οργάνων. Φαίνεται ότι ο νόμος περί μεταμοσχεύσεων (2737, του 1999) δίνει καρπούς, παρά τις αρχικές αντιδράσεις και τις θορυβώδεις διαμαρτυρίες.

Σε σπάνιες περιπτώσεις…

Ο νόμος αυτός καθορίζει, ήδη στα πρώτα άρθρα του, ότι «η αφαίρεση ιστών και οργάνων με σκοπό τη μεταμόσχευση γίνεται χωρίς οποιοδήποτε αντάλλαγμα» και περαιτέρω, ότι «οι μεταμοσχεύσεις ιστών και οργάνων διενεργούνται αποκλειστικά σε ειδικά προς τούτο οργανωμένες μονάδες (Μονάδες Μεταμόσχευσης) νοσηλευτικών ιδρυμάτων ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ κοινωφελούς και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα». Ολοι γνωρίζουμε ότι οι μεταμοσχεύσεις είναι εφικτές γιατί κάποιος δωρίζει τα όργανα του προσφιλούς του και εξυπακούεται ότι αυτοί που διενεργούν τη μεταμόσχευση διαπνέονται από τα ίδια αλτρουιστικά αισθήματα προσφοράς προς τον ασθενή. Να, όμως, «ως κεραυνός εν αιθρία», ο ν. 3370 άρθρ. 52, του περασμένου Ιουλίου, που τον παραθέτω για όσους δεν τον διάβασαν: «Σε εξαιρετικές περιπτώσεις διαγνωστικής δυσκολίας σπάνιων νοσολογικών οντοτήτων και ιδιαίτερα εξειδικευμένων χειρουργικών επεμβάσεων, επιτρέπεται η πραγματοποίηση μεταμοσχεύσεων σε δημόσια νοσοκομεία και ιδιωτικά θεραπευτήρια που έχουν αναπτυγμένα όλα τα τμήματα και κλινικές, δεν διαθέτουν όμως την απαιτούμενη άδεια για μεταμοσχεύσεις. H μεταμόσχευση στα ως άνω νοσοκομεία πραγματοποιείται ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας και του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων και έγκριση του υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. H διάταξη αυτή εφαρμόζεται από την ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου αυτού και μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2005».

Με όλο τον σεβασμό προς τους πατέρες του έθνους, ο νόμος είναι αλλόκοτος. Κατ’ αρχήν, ποιες είναι αυτές οι «σπάνιες» νοσολογικές οντότητες που μπορούν να αντιμετωπισθούν σε ιδιωτικά θεραπευτήρια που έχουν αναπτύξει τα σχετικά τμήματα; Μπορεί να φαντασθεί κανείς ιδιωτική κλινική που διαθέτει «εξειδίκευση» ανύπαρκτη σε δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα της περιωπής του «Ευαγγελισμοόυ», του «Λαϊκού» Νοσοκομείου, του «Ιπποκράτειου» Θεσσαλονίκης ή του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Πατρών; Πολύ αμφιβάλλω. Και αφού έχουν αναπτύξει όλα αυτά τα ιδιαίτερης εξειδίκευσης τμήματα, γιατί δεν είχαν υποβάλει έως τώρα αίτηση για άδεια μεταμοσχευτικού κέντρου; H εύλογη απάντηση είναι, ότι σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο (του 1999) οι εν λόγω ιδιωτικές κλινικές είναι κερδοσκοπικού χαρακτήρα, άρα εξ ορισμού αποκλείονται από τη διενέργεια μεταμοσχεύσεων σε αυτές. Είναι κάπως παρήγορο, ότι για τη διακρίβωση της εξειδίκευσης και της μεταμοσχευτικής υποδομής εμπιστεύεται ο νομοθέτης το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας και τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, ώστε να εισηγηθούν τη σχετική άδεια προς τον υπουργό Υγείας. Εστω, λοιπόν, ότι τα όργανα αυτά αποφαίνονται ευνοϊκά και ότι δίδεται η σχετική άδεια. Γιατί να ισχύσει μόνο μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2005; Μήπως η ανάπτυξη των εν λόγω τμημάτων και η υποδομή θα εξαφανισθούν ύστερα από αυτήν την ημερομηνία; Ασφαλώς όχι. Μήπως για να χρυσωθεί το «χάπι» της αποδοχής από τη μεταμοσχευτική κοινότητα, «μια και είναι για 3-4 μήνες»;

Η πρώτη αίτηση

Πραγματικός γρίφος, ακόμη και «διά τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ». Μέχρις ότου οι ενδιαφερόμενοι «άνοιξαν τα χαρτιά τους» καταθέτοντας σχετική αίτηση στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων, προκειμένου να γίνει μεταμόσχευση πνεύμονα στη Γενική Κλινική «Ιασώ General». Στην εν λόγω αίτηση, ο ενδιαφερόμενος καρδιοχειρουργός (που τυχαίνει να είναι περισσότερο και από φίλος) ζητεί έγκριση για συγκεκριμένο ασθενή με αναπνευστική ανεπάρκεια τελικού σταδίου που είναι και βουλευτής. Για να διευκολυνθεί η χορήγηση της άδειας, αλλά και για να περιφρουρηθεί η ζωή του ασθενούς, την επέμβαση θα εκτελέσει (ή, εν πάση περιπτώσει, θα επιβλέψει) ο διεθνούς φήμης και πασίγνωστος στο ελληνικό κοινό καθηγητής sir Magdi Yacoub. Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, σπεύδω να δηλώσω ότι υπήρξα παλαιός συνεργάτης του στη δεκαετία του 1980, όταν εκείνος ανέπτυσσε τις μεταμοσχεύσεις καρδιάς και ότι όχι λίγες φορές έχω εκφρασθεί δημόσια ότι πρόκειται για τον «Leonardo da Vinci της καρδιοχειρουργικής».

Ας αφήσουμε προσωρινά κατά μέρος το νομικό θέμα, ότι η παρούσα Βουλή παραχωρεί, έστω και με προθεσμία, την άδεια πραγματοποίησης μεταμόσχευσης σε ιδιωτική κλινική, που ασφαλώς δεν εμπίπτει στην προηγούμενη απαίτηση του νόμου περί «μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα». Ας παραβλέψουμε ακόμη, ότι πριν συνταχθεί ο εν λόγω νόμος δεν εκλήθη η μεταμοσχευτική κοινότητα να εκφράσει τη γνώμη της. Ας παρασιωπήσουμε το γεγονός, ότι κάποιος επώνυμος (λόγω βουλευτικής ιδιότητας) έχει το πλεονέκτημα να χειρουργηθεί από μια τέτοια αυθεντία, που ασφαλώς δεν είναι προσιτή στον μέσο Ελληνα. Ας αγνοήσουμε την αντίρρηση κάποιων, ότι ένας οσοδήποτε διάσημος δικός μας γιατρός δεν θα μπορούσε ποτέ να χειρουργήσει σε άλλη χώρα χωρίς τη σχετική άδεια του τοπικού ιατρικού συλλόγου. Ας παραβλέψουμε, λέω, όλα αυτά τα νομικά και δεοντολογικά επιχειρήματα και ας επικεντρωθούμε στο σημαντικότερο, σε αυτό που «μετράει». Που είναι το πραγματικό συμφέρον του ασθενούς. Και εδώ υπάρχουν σοβαρότατα ερωτήματα.

Αρνητική εισήγηση

Το πρώτο αφορά τη συγκεκριμένη υποψηφιότητα για μεταμόσχευση. Οπως όλοι γνωρίζουμε, η αποδοχή ασθενούς σε «λίστα» προϋποθέτει ενδελεχέστατο έλεγχο, ώστε να αποκλειστεί σωρεία αντενδείξεων που μπορούν να οδηγήσουν σε αποτυχία, με απώλεια μοσχεύματος και πάσχοντος. Δεδομένου ότι ο ασθενής αυτός δεν εκτιμήθηκε, ποτέ, από το μόνο αρμόδιο και εντεταλμένο από την πολιτεία μεταμοσχευτικό κέντρο της χώρας, γεννάται το ερώτημα: Ποιοι ειδικοί έβαλαν την ένδειξη για μεταμόσχευση πνεύμονα; Ισως λεχθεί ότι τα στοιχεία του ασθενούς ετέθησαν υπόψη του διάσημου ξένου καρδιοχειρουργού που τα θεώρησε επαρκή. Ισως. Ποιος όμως μας διαβεβαιώνει ότι μια γενική κλινική, άγνωστη έως τώρα για τη μεταμοσχευτική υποδομή της, είναι σε θέση να διεκπεραιώσει το εγχείρημα; Οπως όλοι γνωρίζουμε, κάθε μεταμόσχευση προϋποθέτει εργασία εξειδικευμένης ομάδας και όπως έχουμε επανειλημμένα τονίσει, η μεταμόσχευση αρχίζει μετά την εμφύτευση του οργάνου. Φοβούμαι ότι το σχεδιαζόμενο εγχείρημα «γυρίζει το ρολόι προς τα πίσω» και μεταβάλλει τη μεταμόσχευση σε «συρραφή» του οργάνου, αφού είναι γνωστό ότι την επόμενη της εγχειρήσεως ημέρα, ο διάσημος επισκέπτης μας θα επιστρέψει στη χώρα του και ο ασθενής θα αρκεσθεί στις υπάρχουσες εφεδρείες και την πείρα των εντοπίων.

Και για όσους δεν το γνωρίζουν: Οι μεταμοσχεύσεις πνεύμονα είναι ασυγκρίτως δυσκολότερες και πολυπλοκότερες από τις μεταμοσχεύσεις καρδιάς. O γράφων, έχοντας πραγματοποιήσει ικανό αριθμό και των δύο, είναι σε θέση να γνωρίζει τις παγίδες που επιφυλάσσουν και βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα. Το έχουν σκεφθεί αυτά οι υπεύθυνοι της Γενικής Κλινικής; Εκανε κανείς τον κόπο να ενημερώσει, κατά κύριο λόγο τον ασθενή, αλλά και τους καλοπροαίρετους βουλευτές συναδέλφους του; Μα θα πει κάποιος αφελής: Ας δώσουμε, έστω και έτσι, μία «ευκαιρία» στον ενδιαφερόμενο. Εδώ, ακριβώς, είναι η αντίρρησή μου. O συγκεκριμένος ασθενής αξίζει πολύ καλύτερη ευκαιρία και ίσως περισσότερες από μία. Θα μπορούσε να σταλεί ταχύτατα στο εξωτερικό, στον συγκεκριμένο διάσημο καρδιοχειρουργό, που θα περιστοιχιζόταν από το εξαιρετικά πεπειραμένο επιτελείο του. Εάν για οποιονδήποτε λόγο αυτό δεν ήταν εφικτό, θα μπορούσε η πολιτεία, όπως έχει ήδη πράξει για ικανό αριθμό άλλων ασθενών, να τον στείλει στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Βιέννης που διαθέτει μία από τις καλύτερες μονάδες για τη συγκεκριμένη μεταμόσχευση. Υπάρχει σχετική διαδικασία και ουδείς θα είχε αντίρρηση, δεδομένης της σπανιότητας πνευμονικών μοσχευμάτων στη χώρα μας.

Τα εύλογα αυτά ερωτήματα και απορίες ήρθαν ενώπιον του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων στις αρχές Αυγούστου. H σχετική συζήτηση, διεξοδική αλλά και έντονη, κατέληξε σε αρνητική για το αίτημα απόφαση. H εντύπωση της πλειοψηφίας ήταν ότι θα έπρεπε να ενθαρρυνθεί ο ασθενής να φύγει στο εξωτερικό ή ότι εναλλακτικά θα μπορούσε να γίνει η μεταμόσχευση στο «Ωνάσειο» έπειτα από πρόσκληση του Sir Magdi Yacoub.

* O κ. Πέτρος A. Αλιβιζάτος είναι διευθυντής του A΄ Καρδιοχειρουργικού Τμήματος και της Μονάδας Μεταμοσχεύσεων του «Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή