H κ. Ιωαννίδου ήταν από τους πρώτους ανθρώπους που προσελήφθησαν στη νεοσύστατη προ 30ετίας Επιτροπή Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως. Θυμάται σχετικά: «Κάθε μέλος της Επιτροπής ήταν καθηγητής στο Πολυτεχνείο και πρότεινε να προσληφθούν κάποιοι τελειόφοιτοι. Ανάμεσα σ’ αυτούς ήμουν κι εγώ. Στην αρχή ήμασταν διστακτικοί, διότι αναλαμβάναμε μια δουλειά με ιδιαίτερο αντικείμενο. Περάσαμε πολύ δύσκολες εποχές. Για χρόνια η χρηματοδότηση δεν ήταν επαρκής. Ομως η δουλειά γινόταν πάντα με πολύ υψηλά κριτήρια ποιότητας. Οτιδήποτε μελετάται εκ των προτέρων και ερευνάται. Εχουμε κάνει πάρα πολλές πατέντες μηχανημάτων. Υπάρχει πολύ στενή σχέση αυτής της υπηρεσίας με την έρευνα και την καινοτομία.
«Αισθάνομαι εξαιρετικά προνομιούχα στη ζωή μου γι’ αυτή τη δουλειά. Τα χρήματα είναι λίγα, ο κόπος είναι τεράστιος, αλλά το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή είναι να κάνεις κάτι που αγαπάς. Νομίζω ότι είναι αυτό που γράφει ο Μυριβήλης στη «Ζωή εν Τάφω»: O άνθρωπος θα λυτρωθεί σα κάνει τη δουλειά του έργο χαράς. Οι περισσότεροι αισθανόμαστε ευτυχείς».
Ποιο είναι το απαύγασμα της εμπειρίας του κ. Τογανίδη ύστερα από 20 χρόνια στα εργοτάξια της Ακρόπολης; «Το κυριότερο είναι ότι μένεις συνέχεια εντυπωσιασμένος. Σε πολλές οικοδομικές επιλογές δεν μπορείς ακόμη να δώσεις απάντηση. Αν σου έλεγαν «φτιάξτο», θα ήταν πολύ δύσκολο να δώσεις οδηγίες στον τεχνίτη για να το κατασκευάσει. Για να τηρήσουμε εμείς τα χρονοδιαγράμματα αναγκαζόμαστε να χρησιμοποιούμε μηχανήματα. Παραμένει αναπάντητο ερώτημα ότι εκείνοι τελείωσαν σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα».
Ο Γιώργος Δεσύπρης και ο Αριστείδης Κλαύδιος, μαρμαρογλύπτες, εργάζονται 19 και 16 χρόνια αντίστοιχα στα εργοτάξια της Ακρόπολης. Τελευταίο τους έργο είναι η δημιουργία των δυο ιωνικών κιονόκρανων των Προπυλαίων. «Για να γίνει ένα κιονόκρανο χρειάζονται δυο χρόνια», εξηγούν. «Μόνο για να το ψάξεις, να βγάλεις φόρμες και να σημαδέψεις κάθε στοιχείο χρειάζεται ένας μήνας. Για μας είναι σχολείο εδώ. Μαθαίνουμε από τους αρχαίους τεχνίτες. Σε πολλά κομμάτια ακόμη διακρίνεις τα ίχνη από το εργαλείο που έχει χρησιμοποιήσει ο αρχαίος τεχνίτης».
«Εχεις να κάνεις με την καλύτερη στιγμή της κλασικής αρχαιότητας», σημειώνει ο κ. Βίδος που, όπως και η συντριπτική πλειοψηφία των μαρμαράδων που εργάζονται στην Ακρόπολη, είναι από την Τήνο. «Προσπαθείς συνέχεια να συγκρίνεις την τέχνη σου με αυτή τη μεγάλη στιγμή. Οσο δεν φτάνεις αυτή την ποιότητα, συνέχεια αισθάνεσαι ότι πρέπει να προσπαθήσεις περισσότερο. Αρα κάθε μέρα γίνεσαι καλύτερος. Διότι συγκρίνεις τον εαυτό σου με κάτι πολύ υψηλό».
«Εχουμε υποχρέωση και δικαίωμα να διαφυλάξουμε αυτό που έκαναν οι πρόγονοί μας», τονίζει ο μαρμαρογλύπτης Γιώργος Καγιώργης, που πριν από την Ακρόπολη είχε εργασθεί και σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους. «Οι αρχαίοι μας διδάσκουν και μας δεσμεύουν. Αγωνιζόμαστε να τους φτάσουμε και δεν μπορούμε να τους ξεπεράσουμε. Υπήρχε ένα πνεύμα στην εποχή που σήμερα δεν μπορούμε να έχουμε».
Δεν θέλουν μηχανήματα
Ενα από τα παράπονα των μαρμαρογλυπτών είναι η χρήση μηχανημάτων στο μάρμαρο. Σημειώνει ο κ. Μαραβέλιας: «Λένε ότι ο χρόνος τρέχει και πρέπει να χρησιμοποιήσουμε μηχανήματα. Βάζουν ένα κομπρεσέρ στα χέρια μας που λειτουργεί με χιλιάδες κρούσεις το δευτερόλεπτο και ρημάζει το νευρικό σύστημα και τα δάκτυλα. H χειρωνακτική εργασία είναι πιο καθαρή, πιο απαλή για το μάρμαρο. Το μηχάνημα μας ακυρώνει ως δημιουργούς».
Η νομιμοποίηση των εργαζομένων στην Ακρόπολη είναι ένα σοβαρό αιτούμενο. «Εάν δεν είσαι πολύ καλός, δεν αντέχεις τη δουλειά εδώ», εξηγεί η κ. Μπαμπανίκα. «Εάν δεν νομιμοποιηθούν αυτοί που ήδη δουλεύουν 4-5 χρόνια, ποιοι θα έρθουν; Εδώ χρειάζονται οι καλύτεροι. Αυτοί που έχουν ευαισθησία ως προς την Ιστορία και το υλικό. Το μάρμαρο είναι πολύ σκληρό υλικό. Πρέπει να το αγαπάς για να μπορέσεις να το δουλέψεις»…