Λίγες μέρες πριν ξεκινήσει η συλλογή της φετινής εσοδείας βάμβακος, της τελευταίας που θα επιδοτηθεί με το παλαιό σύστημα, η «K» βρέθηκε σε μια κατ’ εξοχήν βαμβακοπαραγωγική περιοχή -και εκλογική περιφέρεια του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Ευάγγελου Μπασιάκου-, τη Βοιωτία. Στο δρόμο από τον Ορχομενό προς τη Λιβαδειά, τα καλαμπόκια έχουν ήδη μαζευτεί, τα βαμβάκια «αναμένουν» πάνω στα φυτά, τα δέματα τριφυλλιού στοιβάζονται πάνω στα φορτηγά, ενώ η βιομηχανική ντομάτα σαπίζει εκτός εργοστασίου. Και οι αγρότες της περιοχής δηλώνουν, απένταροι, απογοητευμένοι και φοβισμένοι για όσα έρχονται. Μιλούν για τις χρυσές εποχές που έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί, παραδέχονται ότι «φταίμε και εμείς», αναρωτιούνται «γιατί να θέλουμε να ασχοληθούμε με την αγροτική παραγωγή;» και ζητούν οι νόμοι να «βγαίνουν από το χωράφι και όχι από τα μάρμαρα της Αχαρνών» όπου βρίσκεται το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης.
«Εως το 1995, τα πράγματα πήγαιναν πολύ καλά και έτσι και εμείς ανοιχτήκαμε, νομίζαμε ότι πάντα θα είναι έτσι», λέει ο κ. Βασίλης Στουρνάρης που καλλιεργεί βαμβάκι, σιτάρι και καλαμπόκι. «Αγόρασα συλλεκτική μηχανή για να μαζεύω βαμβάκι. Παλιά έδιναν τα χρήματα μπροστά για να πας γρήγορα, τώρα ο κόσμος δεν πληρώνει, δεν έχει να πληρώσει. Κάνουμε τζίρο 40 εκατ. δραχμές και κάθε χρόνο τέτοια εποχή δεν έχουμε φράγκο», λέει.
«Το 1992 οι παραγωγοί πήραν για το βαμβάκι 375 δραχμές το κιλό (εμπορική τιμή και επιδότηση) – πέρυσι έλαβαν περίπου 290 δρχ. κι ενώ τα έξοδα για την καλλιέργεια έχουν διπλασιαστεί. Το 1992 πήραν για το καλαμπόκι 64 δρχ. το κιλό, το 2004, 55 και το 2005, 47 δρχ.», εξηγεί ο κ. Γεώργιος Καρανάσιος που καλλιεργεί τριφύλλι, βαμβάκι και καλαμπόκι. O γιος του προτιμά να δουλέψει στο εργοστάσιο αλουμινίου και να έχει σίγουρο μισθό «παρά να είναι μια ζωή ταλαιπωρημένος και χρεωμένος». Αλλωστε τα οικογενειακά κτήματα θα μοιραστούν και στα τέσσερα παιδιά -ανεξαρτήτως επαγγέλματος- οπότε τα στρέμματα για τον καθένα θα είναι τελικά πολύ λίγα.
Η ντομάτα θα σαπίσει
Ο κ. Γιώργος Τάσιος έβαλε φέτος 65 στρέμματα βιομηχανική ντομάτα. Ομως του έβαλαν πλαφόν παραγωγής τους έξι τόνους το στρέμμα. «Εβγαλα 10 τόνους το στρέμμα αλλά το εργοστάσιο, προς το παρόν, παίρνει μόνο την ποσότητα που ορίζει το πλαφόν. Γι’ αυτή την ποσότητα παίρνουμε την εμπορική αξία και την επιδότηση». «H υπόλοιπη ποσότητα δεν μπορεί να πουληθεί, τουλάχιστον με την εμπορική τιμή», ρωτάω; «Προς το παρόν, δεν την παίρνει το εργοστάσιο, πρέπει πρώτα όλοι να παραδώσουν τα πλαφόν. Αλλά ώσπου να γίνει αυτό η ντομάτα έχει σαπίσει». Αν και καλλιεργεί 450 στρέμματα συνολικά, από τα οποία νοικιάζει πάνω από τα μισά, λέει πως τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. «Υπήρξαν καλύτερες μέρες γι’ αυτό ξανοιχτήκαμε. Σήμερα όποιος είναι χρεωμένος, ξέχνα τον. Τα παιδιά μου; Θέλω να φύγουν, άλλωστε έχουν σπουδάσει, αν βέβαια βρουν δουλειά».
Ολοι παραδέχονται ότι υπήρξε μια χρυσή δεκαπενταετία από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 έως και το 1995, κατά την οποία έγιναν πολλά, «θερίστηκαν» χωράφια που δεν υπήρχαν, «διογκώθηκε» η σοδειά, δεν υπήρχε κανένας έλεγχος. Οταν άρχισαν οι περιορισμοί στις καλλιέργειες, στην αρχή κανένας δεν συνειδητοποίησε τι γινόταν. Σήμερα μπορείς να καλλιεργήσεις συγκεκριμένα προϊόντα σε συγκεκριμένες ποσότητες και μόνο αν έχεις «άδεια» γιατί η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν θέλει πια μεγάλες παραγωγές. «Γιατί δεν δοκιμάζετε κάτι άλλο;», προτείνω. «Γιατί δεν υπάρχει κανείς να συμβουλεύσει, να ενημερώσει, να εξηγήσει. Ακούμε για τα βιοκαύσιμα, αλλά ό,τι ξέρουμε είναι μόνο φήμες», λένε.
Δικαιώθηκαν οι κλέφτες
Τώρα με τη νέα κατάσταση, τις νέες ρυθμίσεις «δικαιώθηκαν αυτοί που έκλεβαν», «αλλά εμείς δεν είμαστε ρουφιάνοι για να καταδώσουμε ο ένας τον άλλο», τονίζουν. Στο εξής η πληρωμή των επιδοτήσεων θα είναι ανεξάρτητη από την παραγωγή -εκτός από το βαμβάκι- και θα πραγματοποιείται με βάση τα «δικαιώματα», περιουσιακό στοιχείο που θα αντιστοιχεί σε κάποιο συγκεκριμένο και διαρκώς μειούμενο ποσό το χρόνο. Τα «δικαιώματα» κάθε παραγωγού υπολογίζονται με βάση ό,τι καλλιέργησε την τριετία 2000-2002. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, το νέο καθεστώς θα απελευθερώσει γεωργικές εκτάσεις αλλά και «δικαιώματα» καλλιέργειας που οι κάτοχοί τους δεν θα θέλουν να αξιοποιήσουν. Μια ευκαιρία να μεγαλώσουν οι εκμεταλλεύσεις;
Οχι, γιατί δεν υπάρχουν χρήματα. Οπως λέει ο κ. Στουρνάρης, «θα έρθουν να αγοράσουν οι γιατροί και οι δικηγόροι από τη Λιβαδειά που έχουν χρήματα. Αυτό φυσικά δεν βοηθά τους αγρότες, ούτε μπορώ εγώ να τους ανταγωνιστώ». Κόβουν από μας στρέμματα, αλλά όχι απ’ όσους κάνουν άλλα επαγγέλματα και δεν ξέρουν ούτε πώς είναι τα χωράφια, εξηγούν. O κ. Ζαχαρίας Καρούζος εργάζεται σε σφαγείο. Ξεκίνησε σαν γεωργός, αλλά δεν μπορούσε να τα βγάλει πέρα. Σήμερα κάνει μια προσπάθεια με την κτηνοτροφία, κυρίως γίδια – αλλά δεν βλέπει μεγάλο μέλλον. «Οι τιμές των εισαγόμενων είναι πολύ χαμηλές. Εγώ δεν βγαίνω αν πουλήσω στις ίδιες τιμές και ο κόσμος ενδιαφέρεται για το φθηνό», τονίζει.