Μια κοινωνία η οποία χαρακτηρίζεται από σοβαρά προβλήματα και «γκρίζες ζώνες» αναδύεται από τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, που συνθέτουν το κοινωνικό πορτρέτο της σημερινής Ελλάδας. Φτώχεια, εκπαιδευτικές ανισότητες και δημογραφική γήρανση υποσκάπτουν όχι μόνον την ευημερία, αλλά και το αίσθημα ασφάλειας του πληθυσμού. Οι μηχανισμοί κοινωνικής στήριξης του κράτους, ελλειμματικοί σε κραυγαλέο βαθμό, αποδεικνύονται αδύναμοι να θεραπεύσουν τις πληγές και να παράσχουν οικονομική και ψυχολογική ασφάλεια σε όσους εκτοπίζονται προς το περιθώριο. Μέσα στο θολό αυτό τοπίο, μόνο αποκούμπι, οικονομικό και ψυχολογικό, αποδεικνύεται η οικογένεια, στην αρωγή και στην παρουσία της οποίας όλο και περισσότεροι εναποθέτουν την οικονομική επιβίωση και την κοινωνική τους ένταξη.
Τα στοιχεία του EKKE φέρουν, πράγματι, το 21% του πληθυσμού, δηλαδή περίπου 2,2 εκατομμύρια άτομα, να διαβιοί κάτω από το εισοδηματικό όριο φτώχειας, που προσδιορίζεται σήμερα για ένα ζευγάρι με δύο ανήλικα παιδιά σε 10.800 ευρώ ετησίως. Γι’ αυτήν την κατηγορία του πληθυσμού, μία τυχόν έκτακτη ανάγκη γίνεται εμπόδιο ανυπέρβλητο, καθώς δεν υπάρχουν οι αποταμιεύσεις που θα διευκόλυναν την αντιμετώπισή της. Το 40% απ’ αυτούς αδυνατεί ακόμη και να διασφαλίσει επαρκή θέρμανση της οικιακής εστίας τον χειμώνα, ενώ για τους ακόμη πενέστερους -743.000 άτομα με εισόδημα κατώτερο των 3.830 ευρώ- τα πράγματα είναι πολύ δυσκολότερα.
Ακόμη και η εκπαίδευση, ο παράγων που ενισχύει την κοινωνική κινητικότητα και άνοδο, αδυνατεί να επιτελέσει το έργο αυτό στην Ελλάδα. Τα στοιχεία δείχνουν ότι στα Πανεπιστήμια εισάγονται όλο και περισσότερα παιδιά προερχόμενα από γονείς μη χειρώνακτες.
Ερχονται και μένουν οι μετανάστες
Ως η χώρα της E.E. που γνώρισε τις μεγαλύτερες πληθυσμιακές αλλαγές, λόγω της μετανάστευσης, προβάλλει η Ελλάδα κατά τη δεκαετία 1991-2002. Οι μετανάστες «εισέφεραν» πληθυσμιακή αύξηση σχεδόν 7%. O μεταναστευτικός πληθυσμός αντιμετωπίζει τη χώρα μας ως τόπο πολυετούς εγκατάστασης· ήδη το 39% ζει και εργάζεται εδώ περισσότερο από πέντε χρόνια.