H αποσύνθεση των οικιακών απορριμμάτων στους κάδους παράγει δεκάδες χημικές ουσίες μεγάλης τοξικότητας, υπεύθυνες για μια σειρά από παθολογικά προβλήματα, όπως γαστρεντερίτιδα, ναυτία, δύσπνοια, ερεθισμό στα μάτια και σε ακραίες περιπτώσεις ακόμα και καρκίνο! Καθώς μάλιστα η χημική «διεργασία» ολοκληρώνεται τις περισσότερες φορές σε συνθήκες αστικού περιβάλλοντος, τα αποτελέσματα είναι ακόμα χειρότερα. Αιτία, η αλληλεπίδραση των χημικών ουσιών με τα οξείδια του αζώτου, κύριο προϊόν της εκπομπής των βενζινοκινητήρων, που έχει ως αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση των συγκεντρώσεων του λεγόμενου «κακού» όζοντος. Ουσία που αποτελεί την υπ’ αριθμόν ένα απειλή για ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, όπως οι καρδιοπαθείς, οι ηλικιωμένοι και όσοι αντιμετωπίζουν αναπνευστικά προβλήματα, όπως άσθμα. Τα στοιχεία αυτά αποκάλυψε στην «K» η ομάδα Χημικής Ανάλυσης και Τεχνολογίας Πεδίου του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, η οποία ολοκλήρωσε μια σειρά από μετρήσεις σε κάδους απορριμμάτων κατά τη διάρκεια επταήμερης απεργίας των εργαζομένων στην καθαριότητα. Τα νέα δεδομένα προσθέτουν έναν ακόμα λόγο ανησυχίας για την κατάσταση που διαμορφώνεται στις πόλεις σε περιόδους κατά τις οποίες οι χωματερές βάζουν λουκέτο, καθώς στον ήδη γνωστό κίνδυνο των μικροβίων και την κακοσμία προστίθεται τώρα η χημική – τοξική απειλή.
Η μελέτη
Σύμφωνα με την έρευνα του ΕΜΠ -η πρώτη παγκοσμίως που εστίασε αποκλειστικά στους κάδους απορριμμάτων- καταγράφησαν συνολικά 155 χημικές ουσίες, οι 30 εκ των οποίων εντοπίστηκαν σε κάθε δειγματοληψία, δηλαδή σε κάθε κάδο. Βρέθηκαν όλων των ειδών οι υδρογονάνθρακες, οξυγονωμένοι και αρωματικοί, καθώς και οργανικές θειούχες ενώσεις. Ομως εκείνο που προκαλεί έντονη ανησυχία και προβληματισμό είναι η διαπίστωση ότι η πλειοψηφία των χημικών ουσιών ανήκουν στα παράγωγα του βενζολίου, ουσίες που ως γνωστό ενοχοποιούνται για την εμφάνιση καρκίνου.
Σε περιόδους απεργιών
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι συγκεντρώσεις βενζολίου γύρω από τους κάδους κυμάνθηκε από 0,8 έως και 12,7 μgr/m3 τη στιγμή που σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το όριο έκθεσης στη συγκεκριμένη ουσία δεν ξεπερνά τα 5 μgr/m3. Εξίσου ανησυχητική είναι η ανίχνευση της χημικής ουσίας διμεθυλοδισουλφίδιο που σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες έχει συνδεθεί με έντονα γαστρεντερικά προβλήματα, ναυτία και ερεθισμό της αναπνευστικής οδού. Μετρήθηκε σε συγκέντρωση μεγαλύτερη από 16 μgr/m3, ενώ το όριο έκθεσης ορίζεται στα 12 mgr/m3. «Σε συνθήκες ημερήσιας αποκομιδής δεν παρουσιάζεται πρόβλημα για τη δημόσια υγεία. Σε περιόδους απεργιών, όμως, από τους κάδους απορριμμάτων απελευθερώνονται πτητικές οργανικές ουσίες (δηλαδή υγρά και στερεά που εξατμίζονται γρήγορα), οι οποίες μετατρέπουν τον κάδο σε εστία κινδύνου» σχολιάζει στην «K» ο αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ κ. Μιλτιάδης Σταθερόπουλος.
Στο μεταξύ, αθροίζοντας τις συγκεντρώσεις των 30 «κοινών» σε όλους τους κάδους πτητικών οργανικών ουσιών, οι ερευνητές κατέγραψαν συνολική συγκέντρωση 3.100 μgr/m3. Τι σημαίνει αυτό; Σύμφωνα με τους δείκτες παρακολούθησης της επίδρασης των πτητικών ουσιών σε περιπτώσεις που η συγκέντρωση κυμαίνεται μεταξύ 200 και 3.000 μgr/m3 υπάρχει μεγάλος κίνδυνος εμφάνισης συμπτωμάτων, όπως αναπνευστικές δυσκολίες, ενόχληση στα μάτια, ναυτία αλλά και καρδιολογικά προβλήματα. Σε περίπτωση τώρα που οι συγκεντρώσεις ξεπερνούν το όριο των 3.000 μgr/m3 (κατηγορία «Ανησυχία») υπάρχει πλέον ορατός κίνδυνος εμφάνισης σοβαρών παθολογικών προβλημάτων. Σε περίπτωση που οι συγκεντρώσεις υπερβαίνουν τα 25.000 μgr/m3 (καταγράφονται κυρίως σε χωματερές) oι πτητικές οργανικές ουσίες συνθέτουν ένα θανατηφόρο τοξικό «κοκτέιλ».
«Η παραγωγή πτητικών ουσιών είναι ένα δυναμικό φαινόμενο, καθώς επηρεάζεται από τη θερμοκρασία, τα επίπεδα υγρασίας αλλά και από παράγοντες όπως είναι για παράδειγμα το περιεχόμενο ενός κάδου. H πρώτη έρευνα πραγματοποιήθηκε σε περίοδο κατά την οποία η μέση θερμοκρασία ήταν 28 βαθμοί Κελσίου και τα επίπεδα υγρασίας 47,4%. H δεύτερη, η οποία ολοκληρώθηκε πρόσφατα, επιβεβαίωσε τα ευρήματα και έφερε στο φως ακόμα μεγάλες συγκεντρώσεις θειούχων ουσιών» προσθέτει ο κ. Σταθερόπουλος.
Επιφυλακτικοί για τους ψεκασμούς
Στο μεταξύ, επιστήμονες που ασχολήθηκαν διεξοδικά με το πρόβλημα της συσσώρευσης των σκουπιδιών στους δρόμους εκφράζουν έντονες επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα του ψεκασμού των σκουπιδιών (εφαρμόστηκε και στη διάρκεια της πρόσφατης απεργίας) για τον περιορισμό του κινδύνου των μικροβίων. Αναφέρουν αφ’ ενός ότι δεν αντιμετωπίζεται ο χημικός κίνδυνος και αφετέρου εκφράζουν φόβους ότι λόγω της χημικής τους σύνθεσης οι απολυμαντικές ουσίες ενδέχεται να επιταχύνουν την ίδια τη διαδικασία αποσύνθεσης, αυξάνοντας τελικά τις συγκεντρώσεις πτητικών οργανικών ουσιών.
Στο μεταξύ, για ανάγκη καθαρισμού και απολύμανσης των κάδων ύστερα από μακρές περιόδους απεργιών κάνουν λόγο οι επιστήμονες του ΕΜΠ. Οι συγκεντρώσεις των ουσιών που εκλύονται μπορεί να μειώνονται κατακόρυφα, ωστόσο εντός των κάδων εντοπίζονται υπολογίσιμες ποσότητες πτητικών ουσιών που προκαλούν μια αφόρητη κακοσμία. «Οι θειούχες οργανικές ενώσεις, οι υδρογονάνθρακες, οι αλκοόλες και τα βενζολικά παράγωγα σε μικρές συγκεντρώσεις δεν είναι επικίνδυνες, ωστόσο, αποτελούν ένα κοκτέιλ αφόρητης δυσοσμίας», αναφέρουν χαρακτηριστικά.