ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Τη ζωή στο Τατόι ζωντανεύει το δίτομο έργο με το οποίο ο ιστορικός Κώστας Μ. Σταματόπουλος διεισδύει στον μυθικό αλλά αληθινό κόσμο της ελληνικής βασιλείας, αποκαλύπτοντας μια κρίσιμη περίοδο στα ασπρόμαυρα χρόνια της νεότερης ελληνικής ιστορίας.
Η πολυτελής έκδοση που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις ΚΑΠΟΝ με τον τίτλο «Το χρονικό του Τατοΐου» είναι αποτέλεσμα μιας πολύχρονης συστηματικής έρευνας. Ο συγγραφέας, συλλέγοντας στοιχεία από τον ημερήσιο Τύπο 98 χρόνων, επίσημα έγγραφα, πρακτικά πολιτικών συναντήσεων, αρχεία δημόσια και ιδιωτικά, από ημερολόγια και προσωπικές μαρτυρίες, εισχωρεί στα ανάκτορα και μέσα από αυτό ξετυλίγει το νήμα της βασιλικής οικογένειας επί τέσσερις ή πέντε γενιές, επιτελώντας «έναν ιστορικό, ερευνητικό και συγγραφικό άθλο», σημειώνει στον πρόλογό του ο Κωνσταντίνος Κ. Μητσοτάκης. Μ’ ένα κείμενο περιγραφικό, εμπλουτισμένο με ντοκουμέντα (χάρτες, τοπογραφικά, αρχιτεκτονικά σχέδια, φωτογραφίες μελών της βασιλικής οικογένειας με φιλοξενούμενους, γκραβούρες, επιστολές, επιστολόχαρτα, προσκλητήρια σε γεύματα) σκιαγραφεί την εικόνα του κτήματος του Τατοΐου με τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν σ’ αυτό μεταξύ των οποίων οι τρεις μεγάλες καταστροφικές πυρκαγιές, τις συνήθειες, την ανθρώπινη πλευρά με τις χαρές και τις λύπες.
Η αναδρομή στον χώρο και τον χρόνο ξεκινάει από το 1872 τη χρονιά που ο Ερνέστος Τσίλερ έδωσε την ιδέα της αγοράς του κτήματος στον Γεώργιο Α΄ ώς την Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου του 1967, όταν μια ημέρα μετά την ηχογράφηση του διαγγέλματος προς τον ελληνικό λαό, η μικρή πομπή της βασιλικής οικογένειας περνούσε την πύλη του κτήματος εγκαταλείποντας το Τατόι και τον Κωνσταντίνο «να αποχαιρετά το προσωπικό από μια συσκευή Μοτορόλα».
«Πάνω στον απλωμένο καμβά των πληροφοριών» ο ερευνητής στον πρώτο τόμο αρχίζει να κεντάει το χρονικό από την προϊστορία του κτήματος (1800-1872) με την εγκατάσταση του νεαρού βασιλιά Γεωργίου Α΄ και της νεαρής βασίλισσας Ολγας με τα τρία τους παιδιά. Διέρχεται τα πρώτα χρόνια, δίνει αναλυτικά στοιχεία για το καινούργιο σπίτι (1874-1877) ελληνο-ελβετικού ρυθμού που σχεδίασε ο διάσημος Γερμανός αρχιτέκτονας της νεοκλασικής Αθήνας, για την επέκταση του κτήματος που παίρνει ζωή, για το γύρισμα του 19ου αιώνα, ώς τη δολοφονία του βασιλέως Γεωργίου και τη μεγάλη πυρκαγιά του 1916.
Οι λεπτομερείς περιγραφές από την καθημερινή ζωή σε δύσκολα αλλά και ήρεμα χρόνια, αποδίδουν την περιρρέουσα ατμόσφαιρα από τη λάμψη της βασιλικής οικογένειας, τις επισκέψεις υψηλών προσώπων (πρωθυπουργών και υπουργών), τις γιορτές και τα γεύματα με τους καταλόγους εδεσμάτων στη βασιλική έπαυλη. Στο Τατόι φιλοξενήθηκαν βασιλείς (της Μεγάλης Βρετανίας Εδουάρδος Ζ΄ και Αλεξάνδρα, της Ιταλίας Βίκτωρ Εμμανουήλ Γ΄ κ.ά.), πρίγκιπες και πριγκίπισσες, δούκισσες και δούκες.
Ο δεύτερος τόμος, ξεκινώντας από τον Ιούλιο του 1915-1924, διανύει τη δεκαετία 1924-1936, τα χρόνια της Κατοχής και τα Δεκεμβριανά. «Τον χειμώνα του 1945 οι κάτοικοι του Τατοΐου εγνώρισαν την πείνα για πρώτη φορά. Διότι το κτήμα που τους έθρεψε όλα εκείνα τα χρόνια και που τους έκανε να μη νιώσουν την όψη της κατοχής δεν υπήρχε πια. Μετά τη λεηλασία και τα φονικά, μια μόνο συμφορά απέμενε για να αποτελειώσει τα πάντα: η φωτιά. Στις 31 Μαΐου 1945 άναψε η πρώτη από τις μεγάλες βαλτές πυρκαγιές της χρονιάς, που αποτελούν μια άγνωστη διάσταση του Εμφυλίου. Ηταν σαφές πως οι δράστες είχαν πολιτικά κίνητρα… «Η καμένη δασική έκταση ξεπέρασε τα 20.000 στρέμματα. Το Τατόι είχε φθάσει ξανά στο σημείο μηδέν».
Στη δεκαετία 1945-1955 το κτήμα ξαναζωντανεύει με τον βασιλιά Παύλο και τη Φρειδερίκη, για να ξεκινήσει μετά το θάνατό του «το όριο των καιρών» -ο επίλογος της ελληνικής βασιλείας στην περίοδο 1964-1967.
Το δίτομο έργο παρουσιάζουν την προσεχή Δευτέρα στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης (7 μ.μ.) ο καθηγητής Αντώνιος – Αιμίλιος Ταχιάος, ο δημοσιογράφος Κώστας Ιορδανίδης, η αρχιτέκτονας Μάρω Καρδαμίτση – Αδάμη και ο συγγραφέας.