Ελληνοβρετανική συνεργασία για την αντιμετώπιση καρδιοπαθειών βρίσκεται σε εξέλιξη το τελευταίο διάστημα. Το Royal Brompton Hospital του Λονδίνου συνεργάζεται με την Ακαδημία Αθηνών και το νοσοκομείο «Αγία Σοφία», σε δύο προγράμματα που σχετίζονται με την αντιμετώπιση συγγενών καρδιοπαθειών (παθήσεις της καρδιάς εκ γενετής) σε παιδιά και ενήλικες. «Τα αποτελέσματα μέχρι τώρα είναι πολύ ενθαρρυντικά», δηλώνει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο διευθυντής της Κλινικής Συγγενών Καρδιοπαθειών του νοσοκομείου Royal Brompton του Λονδίνου και καθηγητής στο Imperial College κ. Μιχάλης Γκατζούλης, ο οποίος, στα 20 χρόνια που υπηρετεί τη σύγχρονη Καρδιολογία στο εξωτερικό κουβαλάει συνεχώς μέσα του το «βαλιτσάκι της Ελλάδας». Στην Ελλάδα γεννιούνται κάθε χρόνο περίπου 1.000 παιδιά με συγγενή καρδιοπάθεια, διαφόρων μορφών. Ο καθηγητής βρέθηκε πριν από λίγες μέρες στη Θεσσαλονίκη με αφορμή το 6ο Διεθνές Συνέδριο Καρδιολογίας New Trends in Cardiology.
– Οι συγγενείς καρδιοπάθειες παρουσιάζουν σήμερα αυξητική τάση;
– Τα ποσοστά παραμένουν τα ίδια. Οι καλύτερες μέθοδοι διάγνωσης και θεραπείας τις τελευταίες δεκαετίες εμφανίζουν μεγαλύτερο το πρόβλημα. Η συχνότητά τους κυμαίνεται στο 1%. Είναι η πιο συχνή συγγενής πάθηση που υπάρχει. Είναι μια παγκόσμια νόσος, που δεν κάνει διακρίσεις.
– Τι προκαλεί την εμφάνιση συγγενών καρδιοπαθειών;
– Κατά πάσα πιθανότητα είναι μια πολυγονιδιακή νόσος. Υπάρχουν νέα στοιχεία ερευνητικών ομάδων μεταξύ των οποίων και η δική μας στο Λονδίνο, που δείχνουν ότι δεν είναι υπεύθυνο γι’ αυτήν ένα μόνο γονίδιο. Αισιόδοξο μήνυμα για γονείς που έχουν παιδί με συγγενή καρδιοπάθεια ή πάσχουν οι ίδιοι από συγγενή καρδιοπάθεια. Διότι η πιθανότητα να επαναληφθεί αυτό σε άλλα παιδιά ή στους απογόνους τους είναι σχετικά μικρή.
– Ποιες είναι οι τελευταίες εξελίξεις στην αντιμετώπιση συγγενών καρδιοπαθειών;
– Ολα είναι εξέλιξη. Η βελτίωση των διαγνωστικών μεθόδων, η καλύτερη γνώση, οι καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις, οι καθετηριασμοί και τα πολύ καλά αποτελέσματά τους. Ωστόσο, η κοινή διαπίστωση είναι ότι οι επεμβάσεις αυτές δεν αποτελούν ριζική θεραπεία. Ο ασθενής θα πρέπει να παρακολουθείται και να προλαμβάνει εφ’ όρου ζωής. Οπως ανέφερα και στο συνέδριο, αυτή η διαπίστωση θα πρέπει να γίνει σε όλους γνωστή. Οι γυναίκες που υποβλήθηκαν στην παιδική τους ηλικία σε επεμβάσεις για συγγενή καρδιοπάθεια θα πρέπει να γνωρίζουν ορισμένα πράγματα όταν μένουν έγκυες ώστε να γεννήσουν χωρίς προβλήματα.
Κινδυνεύουν οι γυναίκες
– Ατομα με σοβαρή συγγενή καρδιοπάθεια που χειρουργήθηκαν μπορούν να ζουν μια φυσιολογική ζωή;
– Ναι, αρκεί να παρακολουθούνται. Οι ασθενείς με συγγενή καρδιοπάθεια πρέπει να γνωρίζουν το πρόβλημά τους, τι επεμβάσεις έχουν υποστεί, να έχουν τακτή παρακολούθηση από ειδικούς ώστε αν υπάρξει κάποια αλλαγή στην κατάστασή τους, να γνωρίζουν πώς θα ενεργήσουν για να αποφύγουν περαιτέρω προβλήματα και περιορισμένες λύσεις, να έχουν καλύτερη ποιότητα και ένα μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής. Στην Αγγλία, την περίοδο 2000-2006 οι συγγενείς καρδιοπάθειες ήταν η πρώτη αιτία θανάτου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Υπάρχει τεράστια ανάγκη να εκπαιδεύσουμε τους ασθενείς.
– Αυτό όμως απαιτεί εξειδικευμένα κέντρα και εξειδικευμένες ομάδες.
– Σαφώς. Μια τέτοια εκπαίδευση δεν μπορεί να γίνει σε περιφερειακά ιατρεία. Εχουμε ανάγκη εκπαιδευμένου ιατρικού προσωπικού αλλά και τεράστια ανάγκη για επιμόρφωση των ασθενών. Και σ’ αυτό το τελευταίο δεν έχει γίνει καλή δουλειά μέχρι τώρα.
– Δηλαδή, κάποιος που χειρουργείται με συγγενή καρδιοπάθεια πρέπει κατόπιν να περνάει κι από ένα… σχολείο ενημέρωσης;
– Ακριβώς! Πρέπει να εκπαιδεύονται κατάλληλα οι γονείς από τη στιγμή που παρουσιάζονται στο νοσοκομείο με το παιδί τους. Ηταν λάθος η αντίληψη που είχαμε στο παρελθόν. Πιστεύαμε πως επειδή οι επεμβάσεις ήταν πολύ αποτελεσματικές, διορθώσαμε ριζικά τις ασθένειες. Η εμπειρία έδειξε ότι προκύπτουν προβλήματα και δυστυχώς μια μεγάλη πλειονότητα ασθενών (περίπου 80% – 85%, όπως δείχνουν οι στατιστικές στη Μ. Βρετανία και τον Καναδά) στη συνέχεια δεν παρακολουθούνται, με αποτέλεσμα να έχουν χαμηλή ποιότητα ζωής και να κινδυνεύουν από πρόωρο θάνατο.
– Ποιες είναι οι νέες τάσεις στην αντιμετώπιση των συγγενών καρδιοπαθειών;
– Η αλλαγή που βλέπουμε -λόγω και των βελτιώσεων και εξελίξεων στην Καρδιοχειρουργική και στη Διαγνωστική- είναι οι επεμβάσεις αυτές να γίνονται νωρίτερα απ’ ό,τι συνηθιζόταν, για να αποκαθίσταται η υγεία του παιδιού νωρίς, να μεγαλώνει πιο σωστά και οι μακροπρόθεσμες προοπτικές να είναι καλύτερες.
Να επενδύσουμε στην επιμόρφωση των γιατρών
Στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης έχουν δημιουργηθεί εξωτερικά ιατρεία για έφηβους και ενήλικες με συγγενή καρδιοπάθεια, ενώ έχει δρομολογηθεί από πέρυσι συνεργασία των δύο νοσοκομείων (ΑΧΕΠΑ και Βrompton). «Υπάρχει έγκριση για τη δημιουργία έδρας Καρδιοχειρουργικής και Καρδιολογίας Συγγενών Καρδιοπαθειών στη Θεσσαλονίκη, ενώ υπάρχουν αντίστοιχες προσπάθειες στην Αθήνα. Είναι μια σοβαρή προσπάθεια στον χώρο, η οποία θα πρέπει να συνεχιστεί», τονίζει ο Ελληνας καρδιολόγος.
– Ποιο θεωρείτε ότι είναι το επίπεδο της ελληνικής Καρδιολογίας;
– Η ελληνική καρδιολογία είναι σε πολύ καλά επίπεδα και από κλινικής και από ερευνητικής άποψης, με σημαντική παρουσία στον παγκόσμιο χώρο. Εκεί όμως που πάσχουμε, παγκοσμίως, είναι οι συγγενείς καρδιοπάθειες εφήβων και ενηλίκων.
– Η Αγγλία έχει υψηλό επίπεδο αντιμετώπισης των καρδιοπαθειών. Οφείλεται στο σύστημα υγείας ή στην παράδοση που έχει δημιούργησει στον τομέα;
– Και στα δύο. Οι επεμβάσεις για συγγενείς καρδιοπάθειες πραγματοποιούνται στο Λονδίνο εδώ και 50 χρόνια· από εκεί ξεκίνησαν πολλές από τις πρωτοπόρες επεμβάσεις στην αντιμετώπισή τους. Υπάρχει όμως κι εκεί ανάγκη για περαιτέρω επένδυση και επιμόρφωση. Η πρόκληση για βελτίωση είναι λίγο πολύ η ίδια, όπως στην Ελλάδα.