«Καλύτερα να μην επισκεφτείς το Κοζλοντούι για κάποιο καιρό. Κάποιοι εδώ είναι εξαγριωμένοι μαζί σου», ενημέρωσε την Αλμπένα Σιμεόνοβα ένας φίλος της, όταν επέστρεψε στη Σόφια μετά τη συμμετοχή της στο Αντιπυρηνικό Φεστιβάλ Ρόδου. Αυτή όμως δεν ήταν η πρώτη φορά που προειδοποιούν τη 40χρονη Βουλγάρα ακτιβίστρια, βιολόγο και μητέρα ενός 7χρονου αγοριού να προσέχει. «Καλύτερα να σταματήσεις να ασχολείσαι με τον πυρηνικό σταθμό του Μπέλενε, αν θέλεις να ζήσεις περισσότερο», την είχαν απειλήσει ευθέως πέρυσι εκπρόσωποι μεγάλων συμφερόντων στη γειτονική χώρα. Ολα αυτά μπορεί να τρομάζουν τη Σιμεόνοβα, αλλά λίγο αποθαρρύνουν οι εκβιασμοί κάποιον που συμμετείχε στο μοναδικό περιβαλλοντικό κίνημα που δρούσε στην πρώην σοσιαλιστική δημοκρατία, το οποίο κάποια στιγμή κηρύχθηκε παράνομο – με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Σήμερα, η διεθνούς φήμης ακτιβίστρια, η οποία το 1996 βραβεύθηκε με το περιβαλλοντικό βραβείο Goldman για τη δράση της σε τομείς όπως η προστασία της άγριας πανίδας, οι διαρροές τοξικών από εργοστάσια, η χρήση απαγορευμένων ζιζανιοκτόνων και η αποψίλωση δασών, διευθύνει το βουλγαρικό γραφείο της Greenpeace, ενώ συμμετέχει σ’ έναν συνασπισμό 30 περιβαλλοντικών ομάδων, με την ονομασία «ΜπέλεΝΕ», ο οποίος τάσσεται ενάντια στην κατασκευή νέων πυρηνικών σταθμών στο Μπέλενε. (Η λέξη ΝΕ στα βουλγάρικα σημαίνει «όχι»). Η ίδια η Σιμεόνοβα έχει πολλούς λόγους να αντιδρά στην εγκατάσταση των αντιδραστήρων, καθώς το πατρικό της κτήμα, όπου καλλιεργεί αμπέλια και κηπευτικά, απέχει μόλις 10 χιλιόμετρα από την επίμαχη περιοχή, η οποία μάλιστα ανήκει στο Δίκτυο Natura 2000. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «Κ», η Αλμπένα Σιμεόνοβα μας εξηγεί γιατί οι πολιτικοί στη γειτονική χώρα επιμένουν «πυρηνικά», γιατί η κοινή γνώμη δεν αντιδρά, ενώ αναφέρεται και στους λόγους που την οδήγησαν να αποσυρθεί από το Πράσινο Κόμμα, στο οποίο υπήρξε ιδρυτικό μέλος. «Δεν είναι πια πράσινο», λέει χαρακτηριστικά.
– Πώς επηρέασαν το περιβάλλον οι πολιτικο-οικονομικές αλλαγές που έγιναν μετά το 1989;
– Η δημοκρατία μάς έφερε ελευθερία, αλλά και μεγαλύτερη ασυδοσία και οι συνέπειες για το περιβάλλον ήταν αρνητικές. Αρχισαν να κτίζουν πολύ περισσότερο τις πόλεις, η μόλυνση του αέρα επιδεινώνεται, ενώ τα δάση αποψιλώνονται παράνομα με φρενήρεις ρυθμούς. Με την υπερδόμηση κατέστρεψαν και τα πανέμορφα παράλια της Μαύρης Θάλασσας τα οποία απέκτησαν προβλήματα επάρκειας νερού και ηλεκτρικού ρεύματος γιατί δεν ανανεώθηκαν οι υποδομές, αλλά και γιατί γέμισαν ξαφνικά κόσμο.
– Πώς «εορτάστηκε» στη Βουλγαρία η μαύρη επέτειος του Τσέρνομπιλ;
– Οταν την Πρωτομαγιά του 1986 ο κόσμος διαδήλωνε κάτω από τη βροχή, κανείς δεν μας είπε ότι ήταν ραδιενεργή. Σήμερα 20 χρόνια μετά, διατηρούν την ίδια στάση και δεν γίνεται απολύτως καμία αναφορά στο θέμα. Το υπουργείο Ενέργειας και Οικονομίας παραβλέπει τις συνέπειες που είχε εκείνο το ατύχημα. Προσπαθεί να κάνει το όλο θέμα να ξεχαστεί, ενώ δεν μας παρέχει σχεδόν καμία πληροφόρηση. Από την έκθεση που κατέθεσαν στη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας στη Βιέννη μάθαμε ότι σήμερα στο Κοζλοντούι έχει 4.000 φορές περισσότερη ραδιενέργεια από ό,τι το κατώτερο αποδεκτό όριο στη Γερμανία, αλλά αυτό δεν ανακοινώθηκε στους πολίτες αυτής της χώρας.
Παραπληροφόρηση
– Είχε γίνει και πρόσφατα ένα ατύχημα στο Κοζλοντούι.
– Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα παραπληροφόρησης. Την 1η Μαρτίου, στο Κοζλοντούι, ο αντιδραστήρας Νο 5 σταμάτησε να δουλεύει. H κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι αυτό οφειλόταν σε ελέγχους και εργασίες επισκευής. Στις 10 Μαρτίου μάθαμε ότι οι εργασίες είχαν ολοκληρωθεί, ενώ στις 14 ανακοινώθηκε ότι ήταν επεισόδιο μηδενικής επικινδυνότητας. Ομως, στις 24 Απριλίου, μετά μια συνέντευξη του Γκιέργκι Καρσίγεφ, πρώην επικεφαλής της Βουλγαρικής Επιτροπής για την Ειρηνική Χρήση της Ατομικής Ενέργειας, μάθαμε ότι ο αντιδραστήρας λειτουργούσε για μήνες με τις 22 από τα 61 μονάδες ασφαλείας μπλοκαρισμένες. Την επόμενη ημέρα, η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας ενημερώθηκε ότι το συμβάν ανήκε στην κλίμακα επικινδυνότητας 1 και όχι στη μηδενική που είχαν πει σε εμάς.
– Θα λέγατε ότι είναι η έλλειψη ενημέρωσης που έχει δημιουργήσει ένα θετικό κλίμα στην κοινή γνώμη της Βουλγαρίας για την κατασκευή νέων σταθμών πυρηνικής ενέργειας;
– Η αντίδραση από τους Βούλγαρους μεγαλώνει, αλλά πολύ αργά. Είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσουν τι πραγματικά σημαίνει ένας πυρηνικός σταθμός, γιατί από τη μια η κυβέρνηση κάνει μια καμπάνια πολλών εκατομμυρίων ευρώ για να τους πείσει για τα οφέλη και από την άλλη δεν μαθαίνουν για τα ατυχήματα ή για τις επιπτώσεις της ραδιενέργειας στην υγεία. Τους λένε ότι είναι μια μορφή ενέργειας καθαρή και ασφαλής. Κανείς για παράδειγμα δεν τους είπε ότι θα πρέπει να κρατήσουμε εδώ τα πυρηνικά απόβλητα. Ο κόσμος πιστεύει ότι χωρίς τους σταθμούς δεν θα έχουμε πια ενέργεια. Δεν ξέρουν ότι το Μπέλενε θα φτιαχτεί μόνο για εξαγωγή της ενέργειας προς τους γείτονες. Το Μπέλενε μας απειλεί όλους, γιατί εκτός όλων των άλλων πρόκειται για μια σεισμογενή περιοχή και μάλιστα με έντονη δραστηριότητα. Πριν από μερικά χρόνια ένας σεισμός στην περιοχή κατέστρεψε μια πόλη μόλις σαράντα χιλιόμετρα μακριά.
– Πώς κρίνετε την επιλογή ενός αντιδραστήρα τσέχικης τεχνολογίας όπως λέγεται ότι θα είναι αυτός που θα εγκαταστήσουν στο Μπέλενε;
– Ο αντιδραστήρας που θα διαλέξουν είναι τσέχικος, αλλά στη συγκεκριμένη εταιρεία συμμετέχει με 50% η Gazprom και η επιλογή αυτή ουσιαστικά ενισχύει τις καλές σχέσεις που θέλουν να διατηρήσουν με τη Ρωσία.
Καμία αντίδραση
– Πώς αντιδρά σε όλα αυτά το βουλγάρικο πράσινο κόμμα;
– Ανήκει στη συμμαχία του κυβερνώντος κόμματος και δεν αντιδρά καθόλου. Δεν αναφέρονται σε περιβαλλοντικά προβλήματα, δεν μιλούν ούτε για το Κοζλοντούι ούτε καν για το Μπέλενε που είναι μια από τις περιοχές Natura και κινδυνεύει να καταστραφεί ολοσχερώς.
– Πώς είδατε το κλίμα στο Αντιπυρηνικό φεστιβάλ της Ρόδου;
– Ηταν μια εξαιρετική διοργάνωση και από τις εισηγήσεις νομίζω ότι θα δανειστούμε πολλά «όπλα» που θα μας βοηθήσουν στο μέλλον. Αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι ότι στην Ελλάδα μοιάζει να έχω περισσότερους φίλους από ό,τι στη Βουλγαρία.