Δύο νοσοκομεία, και τα δύο στο Γουδί, που «ακουμπούν» το ένα με το άλλο κυριολεκτικά και μεταφορικά, έχουν αναλάβει το μεγαλύτερο βάρος της παροχής φροντίδας υγείας των παιδιών όλης της χώρας. Τα νοσοκομεία Παίδων «Αγία Σοφία» και «Αγλαΐα Κυριακού» δέχονται σε καθημερινή βάση περίπου χίλια παιδιά μόνο στα επείγοντα περιστατικά, ενώ συνολικά νοσηλεύουν περίπου 80.000 ασθενείς τον χρόνο. Με δεδομένη την απουσία οργανωμένου συστήματος Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, υπάρχουν ημέρες -κυρίως Σαββατοκύριακα και αργίες- που στα εξωτερικά ιατρεία των «Αγία Σοφία» και «Αγλαΐα Κυριακού» δημιουργούνται μεγάλες ουρές από παιδιά (και τους συνοδούς τους), τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις δεν χρήζουν των υπηρεσιών ενός νοσοκομείου. Είναι ενδεικτικό άλλωστε ότι η περίοδος όπου «φορτώνονται» τα παιδιατρικά νοσοκομεία είναι από τον Νοέμβριο έως τον Φεβρουάριο-Μάρτιο, οπότε παρατηρείται έξαρση των ιώσεων. Οι εργαζόμενοι -γιατροί, νοσηλευτές και λοιπό προσωπικό- στα νοσοκομεία φτάνουν στα όρια της αντοχής τους καθημερινά, γεγονός που εντείνεται από τις ελλείψεις προσωπικού που άλλωστε παρατηρούνται σε όλα τα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα της χώρας μας. Ωστόσο, όπως έδειξε «οδοιπορικό» της «Κ» στα δύο νοσοκομεία, παρά τις αντίξοες συνθήκες τα νοσοκομεία ανταποκρίνονται στον ρόλο τους και είναι ενδεικτικό ότι πλέον ελάχιστα περιστατικά παιδιών-ασθενών απευθύνονται σε κέντρα του εξωτερικού για να υποβληθούν σε θεραπεία, σε αντίθεση με το τι γινόταν κατά το πρόσφατο παρελθόν.
«Αγλαΐα Κυριακού»
Μειώθηκε στο μισό ο χρόνος νοσηλείας μέσα σε μια δεκαετία
Ιδρύθηκε το 1934 και η ανέγερσή του έγινε με δωρεά της Αγλαΐας Π. Κυριακού, με σκοπό να καλύπτει τη δωρεάν νοσηλεία των άπορων παιδιών έως 12 ετών. Ο λόγος για το νοσοκομείο Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού» που αποτελεί τον έναν από τους δύο πόλους της παιδιατρικής περίθαλψης στη χώρας μας.
Οπως είπε στην «Κ» ο διοικητής του νοσοκομείου, κ. Γιώργος Γιαννόπουλος, «το νοσοκομείο διαθέτει 420 κλίνες και νοσηλεύονται κάθε χρόνο περίπου 28.000 παιδιά, με μέση διάρκεια νοσηλείας τις 3,1 ημέρες που θεωρείται ένας πάρα πολύ ικανοποιητικός δείκτης. Τα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου δέχονται περίπου 17.000 επισκέψεις το χρόνο, ενώ σε κάθε εφημερία εξυπηρετούνται περίπου χίλια παιδιά. Πραγματοποιούνται ετησίως 6.000 χειρουργικές επεμβάσεις κάθε είδους και 1.500.000 εργαστηριακές εξετάσεις. Στο νοσοκομείο εργάζονται συνολικά 1.040 άτομα».
Μεταξύ των τμημάτων, λειτουργούν Αντιφυματικό ιατρείο, Μονάδα Αιμοκάθαρσης και Γναθοχειρουργική Κλινική, τα οποία είναι μοναδικά στην Ελλάδα. Το νοσοκομείο «φιλοξενεί» το Κέντρο Δηλητηριάσεων που καλύπτει όλη τη χώρα αλλά και την Κύπρο. Σύντομα, δε, πρόκειται να λειτουργήσουν το Ακτινοθεραπευτικό Τμήμα και το Τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής, ενώ στο πλαίσιο της Β΄ Πανεπιστημιακής Παιδιατρικής Κλινικής έχει δημιουργηθεί εδώ και περίπου ένα μήνα Μονάδα Εφηβικής Ιατρικής. Το νοσοκομείο διαθέτει ανακαινισμένη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, οκτώ κλινών, εκ των οποίων δύο είναι «κλειστές» εξαιτίας της έλλειψης προσωπικού. «Εβδομήντα ετών σήμερα το νοσοκομείο έχει γιγαντωθεί και έχει εξελιχθεί με την πάροδο του χρόνου σε ένα πρωτοποριακό για την Ελλάδα παιδιατρικό νοσοκομείο», καταλήγει ο κ. Γιαννόπουλος.
«Εμφραγμα» τα Σαββατοκύριακα
Ωστόσο, η απουσία συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας Υγείας δημιουργεί «έμφραγμα» στο νοσοκομείο. Οπως επισημαίνει στην «Κ» ο διευθυντής της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο «Αγλαΐα Κυριακού» καθηγητής και πρόεδρος της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρείας, κ. Ανδρέας Κωνσταντόπουλος, «στα ιατρεία της κλινικής μας εξετάζονται 55.000 παιδιά το χρόνο και γίνονται περίπου 5.000 εισαγωγές παιδιών. Θα μπορούσαμε να δουλέψουμε πολύ πιο καλά, εάν το νοσοκομείο οριζόταν ως μονάδα παροχής τριτοβάθμιας Φροντίδας και μόνο». Και εξηγεί: «Σε μία ημέρα εφημερίας, οι γιατροί της κλινικής εξετάζουν 600 – 700 παιδιά και κάνουν 20 εισαγωγές που σημαίνει ότι τα άρρωστα παιδιά που πρέπει να απευθυνθούν στο νοσοκομείο δεν ξεπερνούν τα 60. Οι υπόλοιπες περιπτώσεις μπορούν να εξυπηρετηθούν από γιατρούς εκτός του νοσοκομείου». Το μεγάλο βάρος «πέφτει» τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες όπου τα ιατρεία των ασφαλιστικών ταμείων και τα ιδιωτικά ιατρεία είναι κλειστά, οπότε όλοι απευθύνονται στο νοσοκομείο, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται μεγάλες ουρές στα εξωτερικά ιατρεία.
Υπερεξειδίκευση
Ο κ. Κωνσταντόπουλος εστιάζει σε ένα σοβαρό «λάθος της σημερινής Ιατρικής» που αφορά την έλλειψη γενικών παιδιάτρων. «Εάν γυρίζαμε 25 – 30 χρόνια πίσω», τονίζει, «θα βρίσκαμε γιατρούς που γνώριζαν τον ανθρώπινο οργανισμό, σαν να ήταν μηχάνημα και μπορούσαν αμέσως να βγάλουν διάγνωση. Σήμερα, οι παιδίατροι καταφεύγουν σε υποειδικότητες. Δηλαδή, αφού «μαθητεύσουν» για έξι μήνες δίπλα σε κάποιον ειδικό, βάζουν μία ταμπέλα που λέει π.χ. παιδονευρολόγος, παιδολοιμωξιολόγος κ.ο.κ. Κάνοντας μία βόλτα στην Αθήνα, θα δεις σχετικές ταμπέλες γιατρών, που ακριβώς επειδή είναι «ειδικοί» θα χρεώσουν ακριβότερα την επίσκεψη. Πιστεύω ότι μόνο τα νοσοκομεία πρέπει να έχουν ένα μικρό αριθμό εξειδικευμένων γιατρών για τις δύσκολες περιπτώσεις».
Παρά τις αντίξοες συνθήκες, οι δείκτες ποιότητας της παιδιατρικής φροντίδας στην Ελλάδα αυξάνονται. Οπως τονίζει ο καθηγητής, «ο μέσος χρόνος νοσηλείας στη παιδιατρική κλινική έχει μειωθεί στις 2,5 με 3 ημέρες, έναντι 5 – 6 ημερών που ήταν πριν από 8 – 10 χρόνια. Επιπλέον, έχει μειωθεί στο ελάχιστο ο αριθμός των παιδιών – ασθενών που φεύγουν στο εξωτερικό για θεραπεία. Τα παλαιότερα χρόνια, δεκάδες παιδιά-ασθενείς μετέβαιναν κάθε χρόνο στο εξωτερικό. Σήμερα, «φεύγει» ένας ασθενής κάθε 2 – 3 χρόνια από τη κλινική μας και αυτό περισσότερο για ψυχολογικούς λόγους». Μία «επιτυχία» της παιδιατρικής της χώρας μας είναι και η ανάληψη της ευθύνης διεξαγωγής του 25ου Παγκόσμιου Παιδιατρικού Συνεδρίου, το οποίο θα γίνει τον ερχόμενο Αύγουστο στην Αθήνα, και στο οποίο αναμένεται να συμμετέχουν 8.000 – 10.000 παιδίατροι απ’ όλο τον κόσμο.
«Αγία Σοφία»
«Ικανοποιητικό αποτέλεσμα παρά την πίεση και τις δυσκολίες»
Περισσότερο από μια εκατονταετία «ζωής» έχει το νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία», το οποίο σήμερα αριθμεί 750 κλίνες και διαθέτει γιατρούς σχεδόν όλων των ειδικοτήτων για την κάλυψη των αναγκών των παιδιών-ασθενών. Στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου εξετάσθηκαν το 2005 περισσότερα από 222.000 παιδιά και εισήχθηκαν για νοσηλεία περίπου 52.000 (μέση διάρκεια νοσηλείας 3,6 ημέρες). Πέρυσι, πραγματοποιήθηκαν 9.661 χειρουργικές επεμβάσεις και περισσότερες από δύο εκατ. εργαστηριακές εξετάσεις.
Οπως επισημαίνει στην «Κ» ο διοικητής του νοσοκομείου Παίδων «Αγία Σοφία», κ. Αντώνης Λαναράς, το νοσοκομείο διαθέτει εκτός από τα βασικά τμήματα για τις ανάγκες της περίθαλψης και άκρως εξειδικευμένα, όπως η Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών, όπου το ποσοστό επιτυχίας των επεμβάσεων ανέρχεται στο 90% και μπορεί να συγκριθεί με τα καλύτερα κέντρα παγκοσμίως.
Ελλειψη νοσηλευτών
«Απο τις 750 κλίνες που διαθέτει το νοσοκομείο, οι 110 είναι εντατικής φροντίδας», επισημαίνει ο κ. Λαναράς, τονίζοντας ότι χάρη στην αυτοθυσία του προσωπικού δεν έχει «κλείσει» ποτέ κρεβάτι Εντατικής. Στο «Αγία Σοφία» εργάζονται περί τα 1.725 άτομα προσωπικό όλων των κλάδων και βαθμίδων, και όπως σε όλα τα νοσοκομεία παρατηρείται έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού. «Οσον αφορά στο ιατρικό προσωπικό, η κατάσταση είναι καλύτερη», σημειώνει ο διοικητής και προσθέτει: «Στα πιο πολλά τμήματα φροντίζουμε να μην υπάρχουν κενά».
Ο κ. Λαναράς τονίζει ότι «στο νοσοκομείο γίνεται σημαντική δουλειά και φροντίζουμε να ανταποκριθούμε με τον καλύτερο τρόπο σε όποιον χτυπήσει την πόρτα μας». Σημειώνεται ότι σε μια δύσκολη εφημερία απευθύνονται στο νοσοκομείο περισσότερα από χίλια παιδιά, ενώ στις ημέρες μεγάλου φόρτου η αναμονή στα επείγοντα μπορεί να φτάσει και τις 2-3 ώρες.
Από το σύνολο των κλινών που διαθέτει το νοσοκομείο οι περίπου 200 κλίνες ανήκουν στην Α΄ Παιδιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών. Οπως επισημαίνει στην «Κ» ο διευθυντής της κλινικής, καθηγητής κ. Γεώργιος Π. Χρούσος, η κλινική διαθέτει σχεδόν όλες τις εξειδικεύσεις της παιδιατρικής, ενώ σε ξεχωριστό κτίριο στεγάζεται το Χωρέμειο Ερευνητικό Εργαστήριο, στο οποίο μελετώνται μεταξύ άλλων η ογκολογία, μεταβολικά νοσήματα και γενετική. Πρέπει να σημειωθεί ότι το νοσοκομείο είναι ένα από τα λίγα σε παγκόσμιο επίπεδο που εφαρμόζουν την τεχνολογία «νάνοτζεν», με την οποία εξετάζονται μοριακές μεταβολές και «μπαίνουν» μοριακές διαγνώσεις σε παιδιά με γενετικά κληρονομικά νοσήματα. Το «νάνοτζεν» (δωρεά της οικογένειας Αγγελοπούλου) έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίζει ταυτόχρονα μεγάλο αριθμό μεταλλάξεων.
Επιπλέον, εδώ και δύο χρόνια λειτουργεί Κέντρο Εφηβείας για παιδιά από 14 έως 19 ετών. Ειδικά για την εφηβική ιατρική, ο κ. Χρούσος επισημαίνει ότι στη χώρα μας δεν έχει αναπτυχθεί στον βαθμό που θα έπρεπε. «Ακόμα και στη δική μου κλινική αντιμετωπίζω πρόβλημα όταν θα πρέπει να νοσηλεύσω κάποιον έφηβο και χρειάζεται διαδικασία ειδικής άδειας από τη διοίκηση», σημειώνει, τονίζοντας ότι θα πρέπει να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο σύμφωνα με το οποίο στα παιδιατρικά νοσοκομεία εισάγονται άτομα έως 14 ετών. Και προσθέτει: «Δεν είναι σωστό μία έφηβη 15 ετών να νοσηλεύεται σε νοσοκομείο ενηλίκων».
Ανεπαρκή κονδύλια
Στην κλινική απασχολούνται περίπου εκατό γιατροί και είκοσι άτομα δοικητικό και τεχνικό προσωπικό. Σύμφωνα με τον κ. Χρούσο, ο αριθμός των γιατρών είναι σχετικά μικρός για να καλύψει τις ανάγκες. «Τους θαυμάζω τους ανθρώπους που εργάζονται εδώ», επισημαίνει, «αφού παρά τα προβλήματα και την πίεση το τελικό αποτέλεσμα είναι ικανοποιητικό». Το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο λόγω της προοδευτικής αύξησης των παιδιών που απευθύνονται στο νοσοκομείο, γεγονός που αποδίδεται στην εισροή μεταναστών στη χώρα μας. Είναι ενδεικτικό ότι το 1990 εξετάζονταν στην κλινική περί τα 60.000 παιδιά ετησίως και σήμερα ο αντίστοιχος αριθμός ανέρχεται στις 100.000.
Εκτός από την υποστελέχωση που είναι ακόμα εντονότερη όσον αφορά στο νοσηλευτικό προσωπικό -αφού κατά τη βραδινή βάρδια αντιστοιχούν δύο νοσηλεύτριες σε 40-50 παιδιά-, η κλινική αντιμετωπίζει και πρόβλημα χρηματοδότησης. Οπως τονίζει ο καθηγητής, «λαμβάνουμε κάθε χρόνο από το πανεπιστήμιο 9.000-10.000 ευρώ, ποσό που δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες της εκπαίδευσης και της έρευνας».
Το σχολείο συνεχίζεται
Μία ευχάριστη νότα στην μακρόχρονη παραμονή των παιδιών στα νοσοκομεία Παίδων αποτελεί η λειτουργία σχολείου. Οπως είπε στην «Κ» ο διευθυντής του Δημοτικού που λειτουργεί στο «Αγλαΐα Κυριακού» κ. Κώστας Κουλούρης, πέρυσι δέχθηκαν την εκπαιδευτική και παιδαγωγική παρέμβαση των δασκάλων του σχολείου 420 μαθητές-ασθενείς του δημοτικού και 130 νήπια, ενώ ήδη φέτος έχουν κάνει μαθήματα μέσα στο νοσοκομείο 150 παιδιά. «Στόχος μας», λέει ο κ. Κουλούρης, «είναι η ενίσχυση των παιδιών-ασθενών ώστε να μην αποκοπούν από τη σχολική πραγματικότητα. Επιπλέον τους δίνουμε την ελπίδα ότι σίγουρα θα γυρίσουν στη ζωή που είχαν πριν από τη νοσηλεία τους. Τα παιδιά τις περισσότερες φορές δέχονται το μάθημα πολύ θετικά. Τον γιατρό τον έχουν συνδυάσει με τον πόνο και την παραμονή τους στο νοσοκομείο. Εμείς είμαστε και λίγο η χαρούμενη νότα στο νοσοκομείο». Ο χώρος εκπαίδευσης, είναι συνήθως ο θάλαμος νοσηλείας.