Το καθημερινό δράμα που βιώνει ο Αθηναίος πολίτης αναδεικνύει εμφαντικά στην «Κ» ο Συνήγορος του Πολίτη κ. Γ. Καμίνης, καλώντας την Πολιτεία να λάβει ουσιαστικά μέτρα άμβλυνσης μιας σειράς προβλημάτων που δυσχεραίνουν την καθημερινότητά μας. «Πόλη αβίωτη» χαρακτηρίζει με αποκαρδιωτικό ύφος, την Αθήνα ο Συνήγορος, εστιάζοντας πρωτίστως στις συνθήκες μετακίνησης των πολιτών, αφού σχεδόν καθημερινά μια πορεία, μία διαδήλωση αναστατώνει τη ζωή των κατοίκων. «Ο Αθηναίος πολίτης βιώνει μια δραματική κατάσταση», λέει χωρίς περιστροφές θίγοντας την αδυναμία των κυβερνήσεων να τολμήσουν να ρυθμίσουν, για παράδειγμα, το κρίσιμο θέμα των συναθροίσεων. Αν και η πολυσυζητημένη καθημερινότητα του πολίτη αποτελεί πρωτεύον ζήτημα σε κάθε πολιτική ατζέντα, παραμένει το μαλακό υπογάστριο, το αδύνατο σημείο όλων των πολιτικών παρεμβάσεων. «Είναι ντροπή γιατί καμία κυβέρνηση δεν έχει τολμήσει να φέρει στη Βουλή ένα νομοσχέδιο, που προβλέπεται εδώ και 31 χρόνια από το δημοκρατικό Σύνταγμα (άρθρο 11), για να ρυθμίσει τα του «συνέρχεσθαι», όπως συμβαίνει στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη».
Στη Γερμανία, τη Γαλλία, ορίζονται υπεύθυνοι διοργανωτές μιας πορείας, ενημερώνεται η Αστυνομία για τις ημέρες διαδηλώσεων, ώστε να ληφθούν κυκλοφοριακά μέτρα, προστατεύεται μια διαδήλωση από αντιδιαδηλωτές (απαγορεύεται π.χ. η συμμετοχή ατόμων που φορούν κουκούλες), προβλέπονται αποζημιώσεις για τους πολίτες, οι ιδιοκτησίες των οποίων υφίστανται ζημιές.
Τον τελευταίο καιρό οι παρεμβάσεις του Συνηγόρου σε κοινωνικά ζητήματα, αλλά και καθημερινά θέματα που καθορίζουν την ποιότητα της ζωής μας έχουν πολλαπλασιαστεί. Το περιστατικό ξυλοδαρμού του Κυπρίου φοιτητή, που φέρεται να διέπραξαν αστυνομικοί με πολιτική περιβολή, επανέφερε στην επικαιρότητα τα συμπεράσματα που περιλαμβάνονται σε ειδική έκθεση του Συνηγόρου για την επιείκεια με την οποία αντιμετωπίζει η Ελληνική Αστυνομία και τα πειθαρχικά της όργανα τις αυθαιρεσίες των αστυνομικών. Αδικαιολόγητες προσαγωγές για εξακρίβωση στοιχείων, αυθαίρετοι αστυνομικοί έλεγχοι, κακή μεταχείριση κατά τη σύλληψη και την παραμονή των προσαχθέντων στο αστυνομικό τμήμα, καταχρηστική συμπεριφορά, παραβίαση του ασύλου κατοικίας, πλημμελής άσκηση των αστυνομικών καθηκόντων και μεροληψία είναι οι επτά πληγές της Ελληνικής Αστυνομίας, η οποία παρά τις εντυπωσιακές επιχειρησιακές της δραστηριότητες, υπολείπεται ακόμη σοβαρά στον σεβασμό των δικαιωμάτων του πολίτη.
«Δεν πείθουν οι εσωτερικοί έλεγχοι που διεξάγει η ΕΛ.ΑΣ. ότι γίνονται κατά τρόπο αντικειμενικό και αμερόληπτο» τονίζει ο Συνήγορος.
Κενά στην πρόνοια
Αλλά και σε ζητήματα πρόνοιας για την παιδική ηλικία η Πολιτεία υπολείπεται. «Υπάρχει παιδικό ζήτημα» διαπιστώνει ο κ. Καμίνης, με αφορμή τα δραματικά περιστατικά της Βέροιας και της Αμαρύνθου και κρούει τον κώδωνα: «Ο τρόπος που φωτίζει η τηλεόραση τα περιστατικά αυτά δεν είναι ο σωστός. Οι κάμερες έξω από τα σχολεία δημιουργούν κλίμα ηθικού πανικού και διασύρουν τις υπολήψεις ανηλίκων. Ετσι, δε, όπως μεγεθύνονται από την τηλεόραση, κανείς δεν γνωρίζει ποια είναι η έκταση των γεγονότων, για τα οποία απαιτείται νηφάλια αποτίμηση». Τα κενά στην πρόνοια είναι τεράστια, υπογραμμίζει ο Συνήγορος, αποδίδοντας την έξαρση πολλών από τα προβλήματα που εντοπίζονται στην κοινωνία των σχολείων, στην παντελή έλλειψη ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών «Το βασικό πρόβλημα είναι ότι μιλάμε για λογαριασμό των παιδιών, αλλά ποτέ δεν ακούμε τα ίδια», λέει με έμφαση.
Το «γρηγορόσημο»
Ενα σημαντικό μέρος της δραστηριότητας του Συνηγόρου εκτείνεται στη διερεύνηση περιπτώσεων κακοδιοίκησης. Η εικόνα που αποκομίζει καθημερινά, κατά τον Συνήγορο, ο μέσος χρήστης των υπηρεσιών του Δημοσίου είναι: υποστελέχωση των υπηρεσιών, χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των υπαλλήλων, αγενή συμπεριφορά προς τον πολίτη, έλλειψη μηχανογράφησης, απουσία προγραμματισμού στη διεκπεραίωση των υποθέσεων, άθλια κτιριακή υποδομή, προνομιακή μεταχείριση των πάσης φύσεως μεσαζόντων, αετονύχηδων κ.λπ. Οι συνθήκες αυτές, επισημαίνει ο Συνήγορος, συνήθως απολήγουν σε κάποιο «γρηγορόσημο». «Από ανάγκη ή αηδία, ο πολίτης εξωθείται να δωροδοκήσει, προκειμένου να αποκτήσει κάποιο διοικητικό προϊόν (άδεια, βεβαίωση, έγκριση, πιστοποιητικό κ.λπ.), μολονότι ο νόμος του εγγυάται ότι θα το λάβει εγκαίρως και με χρηματικό κόστος μάλλον συμβολικό».
«Η διαφθορά τρέφεται από τη παρανομία, η οποία από ένα σημείο και πέρα, προσλαμβάνει τόσο μεγάλη έκταση, ώστε έρχεται το ίδιο το κράτος και τη νομιμοποιεί επίσημα. Περιοδικές ρυθμίσεις φορολογικών χρεών, αθρόες νομιμοποιήσεις αυθαίρετων κτισμάτων, μαζικές ρυθμίσεις οφειλών σε ασφαλιστικά ταμεία, όλα αυτά δεν έχουν μόνο εισπρακτικό χαρακτήρα· αποτελούν συγχρόνως πανηγυρική ομολογία της πολιτείας, ότι αδυνατεί να ελέγξει την παρανομία.
Τι θα μπορούσε να κάνει το κράτος
Δεν είναι ασφαλώς τυχαίο ότι κάθε χρόνο η ετήσια έκθεση του Συνήγορου του Πολίτη εντοπίζει τα μεγαλύτερα προβλήματα στις εφορίες, τις πολεοδομίες και στα ασφαλιστικά ταμεία. Προβλήματα που θα έπρεπε κανονικά να τα έχει εντοπίσει η ίδια η διοίκηση, μέσα από τη διεξαγωγή τακτικών ελέγχων, αναπαράγονται και εμμέσως ενθαρρύνονται. «Η δημόσια διοίκηση στην Ελλάδα δεν διεξάγει τακτικούς ελέγχους και εδώ εντοπίζεται μια άλλη ρίζα του κακού» τονίζει ο κ. Καμίνης, παρατηρώντας: «Ούτε οι εφορίες, ούτε οι πολεοδομίες, ούτε τα ασφαλιστικά ταμεία διεξάγουν έλεγχο σε τακτική βάση για να διαπιστώσουν εάν οι πολίτες τηρούν τη νομιμότητα. Ελεγχοι πια γίνονται μόνον έπειτα από καταγγελία, όταν δηλαδή η παράβαση έχει προ πολλού συντελεστεί (λ.χ. πολεοδομικές παραβάσεις) ή όταν η παρανομία έχει διογκωθεί. Και πάλι ο πολίτης είναι ευάλωτος στον εκβιασμό. Επειδή οι υπόλοιποι έλεγχοι που διεξάγονται έχουν κυρίως εισπρακτική σκοπιμότητα (επιδρομές εφοριακών, έλεγχοι ΣΔΟΕ κ.λπ.), η έκβαση είναι δεδομένη: ο πολίτης κάπου θα βρεθεί να έχει παρανομήσει»…