Παράγουμε σκουπίδια, ολοένα και περισσότερα σκουπίδια, τα οποία αποθέτουμε, συνήθως χωρίς επεξεργασία σε χωματερές. Χρόνια αναβολών, παλινωδιών είτε για λόγους συμφέροντος είτε απλά από αδιαφορία, ξεχείλισαν το ποτήρι ή μάλλον τους χώρους απόθεσης. Τώρα 6,5 τόνοι απορριμμάτων στην Αττική ημερησίως (η… εορταστική παραγωγή) θα επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση στη χωματερή. Ο νέος δήμαρχος της πόλης των Αθηνών κ. Νικήτας Κακλαμάνης, ανακοίνωσε ότι αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, θα ζητήσει σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό για το θέμα των απορριμμάτων, το οποίο χαρακτήρισε «μείζον πολιτικό θέμα». Υπενθυμίζεται ότι στις αρχές του νέου χρόνου, πιθανότατα τον Φεβρουάριο, αναμένεται η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) για την τύχη των νέων ΧΥΤΑ σε Φυλή, Γραμματικό και Κερατέα.
Παράνομες χωματερές
Ταυτόχρονα 1.200 παράνομες χωματερές λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα και εκατοντάδες άλλοι σκουπιδότοποι βρίσκονται σε ρέματα, ξέφωτα, χαράδρες, όπου τελοσπάντων βολεύει τον καθένα. Ωστόσο, το πρόβλημα θα ήταν μικρότερο αν είχαμε φροντίσει τουλάχιστον ο όγκος των σκουπιδιών που φτάνουν στις χωματερές να είναι μικρότερος. Αν δηλαδή παράγαμε λιγότερα σκουπίδια και επίσης τα διαχειριζόμασταν διαφορετικά.
Η παραγωγή σκουπιδιών στην Ελλάδα αν και βρίσκεται σε χαμηλότερα επίπεδα από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης παρουσιάζει μεγάλη αύξηση τα τελευταία χρόνια. Ενώ το 1995 τα παραγόμενα απορρίμματα τον χρόνο υπολογίζονταν σε 306 κιλά ανά κάτοικο, έχουμε φτάσει αισίως τα 440 κιλά ετησίως. Ο μεγαλύτερος όγκος των αστικών απορριμμάτων μας, αποτελείται από τις συσκευασίες των τροφών που καταναλώνουμε, ενώ στη δεκαετία του ’80 το 50% των αστικών απορριμμάτων ήταν οργανικά, δηλαδή υπολείμματα τροφών. Σήμερα, μόνο το 30% από τα απομεινάρια μιας μέρας που γεμίζουν τον σκουπιδοτενεκέ μας είναι οργανικά.
Οι συσκευασίες
Οπως φαίνεται τα επιπλέον σκουπίδια μας είναι κυρίως οι συσκευασίες των προϊόντων που αγοράζουμε. Ετσι τα υπόλοιπα απορρίμματά μας αποτελούνται κατά 25% από χαρτί, 20% πλαστικά, 5% γυαλί 5% μέταλλα και 2% ηλεκτρικές συσκευές και ογκώδεις συσκευασίες. Η μεγάλη αύξηση του όγκου των σκουπιδιών, οφείλεται λοιπόν στις συσκευασίες, συχνά άχρηστες, αλλά οπωσδήποτε δελεαστικές με τις οποίες «ενδύονται» τα προϊόντα που αγοράζουμε.
Οπως τονίζει στην «Κ» ο περιβαλλοντολόγος και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ανακύκλωσης κ. Φίλιππος Κιρκίτσος «η μεγάλη αύξηση των σκουπιδιών οφείλεται στην αύξηση των συσκευασιών». Για τις χωματερές ή τους ΧΥΤΑ ωστόσο σημασία δεν έχει το βάρος των σκουπιδιών αλλά ο όγκος τους. Μειώνοντας λοιπόν τον όγκο των σκουπιδιών που φτάνουν σε αυτές θα μπορούσαμε να επιμηκύνουμε κατά πολύ τον χρόνο ζωής τους. Οπως τονίζει ο κ. Κιρκίτσος, «τα πλαστικά αποτελούν το 50% του όγκου των ΧΥΤΑ, καταλαβαίνετε λοιπόν πόσο θα κερδίζαμε αν τα αφαιρούσαμε από τα απορρίμματά μας». Σε ολόκληρη την Ευρώπη υπολογίζεται ότι το πλαστικό στα σκουπίδια τους βρίσκεται σε ποσοστό έως 2%, ενώ για τη χώρα μας αυτό το ποσοστό φτάνει το 20%. Το πλαστικό είναι ένα χρήσιμο υλικό, θα μπορούσε όμως να διαχειρίζεται καλύτερα όσον αφορά στις ποσότητες που απορρίπτονται. Για παράδειγμα στη Γερμανία, χρησιμοποιούνται πλαστικά μπουκάλια επιστρεφόμενα όπως άλλωστε και τα γυάλινα. «Μάλιστα τα πλαστικά που είναι από περισσότερο ανθεκτικό υλικό επιστρέφονται από 80-100 φορές, ενώ τα γυάλινα μπουκάλια αντέχουν έως 20 επιστροφές», εξηγεί ο κ. Κιρκίτσος.
500 κιλά απορρίμματα «παράγει» κάθε Ευρωπαίος τον χρόνο
Ο στόχος της Ευρωπαϊκής Ενωσης ήταν τα κατά άτομο παραγόμενα σκουπίδια να περιοριστούν στα 300 κιλά τον χρόνο. Η πραγματικότητα διέψευσε τις προσδοκίες, αφού ο μέσος όρος στην παραγωγή απορριμμάτων κατά άτομο της Ε.Ε. έχει φτάσει στα 500 κιλά και αναμένεται περαιτέρω αύξηση. Η λύση της υγειονομικής ταφής απορριμμάτων – υπολειμμάτων (ΧΥΤΑ-ΧΥΤΥ) λειτουργεί σε όλες της χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε μεγαλύτερο ή μικρότερο ποσοστό, αλλά σε συνδυασμό και με άλλες μεθόδους διαχείρισης. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν στο σεμινάριο για τα απορρίμματα του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Εδεσσας, συνολικά το 49% των αστικών απορριμμάτων της Ε.Ε. καταλήγει σε ΧΥΤΑ, το 18% αποτεφρώνεται και το 33% ανακυκλώνεται ή χρησιμοποιείται για την παραγωγή λιπάσματος.
Στην Αυστρία για παράδειγμα το 20,4% των παραγόμενων αστικών απορριμμάτων οδηγείται σε χώρους υγειονομικής ταφής, το 13,3% χρησιμοποιείται για την παραγωγή λιπάσματος, το 29,7% ανακυκλώνεται, το 6% υφίσταται μηχανική – βιολογική επεξεργασία κ.λπ.
Τι μανία και αυτή με τις πλαστικές σακούλες…
Οι τακτικές περιορισμού της παραγωγής απορριμμάτων συσκευασιών που σε άλλες χώρες βρίσκουν πρόσφορο έδαφος, στην Ελλάδα συναντούν αντιδράσεις. H πρόταση για χρέωση της πλαστικής σακούλας στα σούπερ μάρκετ ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων σαν το δικαίωμα στην πλαστική σακούλα να αποτελεί βασικό συστατικό της ελευθερίας του καταναλωτή. Οι πλαστικές σακούλες επιβαρύνουν σημαντικά τις χωματερές και το περιβάλλον γιατί ζουν πολλές δεκαετίες. Η ανακύκλωσή τους επίσης είναι δύσκολη γιατί πρέπει πρώτα να πλυθούν από τα υπολείμματα τροφών. Οπως τονίζει στην «Κ» ο πρώην πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Χημικών κ. Νίκος Κατσαρός «οι πλαστικές σακούλες παράγονται σε λιγότερο από ένα λεπτό, χρησιμοποιούνται 20 λεπτά και ζουν 400 χρόνια». Οπως προσθέτει, κάθε χρόνο πάνω από 2 δισ πλαστικές σακούλες παράγονται και χρησιμοποιούνται στα σούπερ μάρκετ και άλλες τόσες σε γραφεία και καταστήματα. Πάντως, ομάδα Γάλλων ερευνητών έχει καταφέρει να παρασκευάσει σακούλα από φωτοαποικοδομήσιμο υλικό η διάρκεια ζωής της οποίας μπορεί να προγραμματιστεί.