Σχοινοτενείς γραφειοκρατικές διαδικασίες. Αδυναμία υπαλλήλων να απαντήσουν με ακρίβεια σε κρίσιμες ερωτήσεις βαριά νοσούντων ασφαλισμένων. Αδιέξοδες διαδρομές από γραφείο σε γραφείο. Και, μαζί με το χάος των υπηρεσιών, η αδιαφορία ή ακόμη και η σκληρότατη συμπεριφορά των υπαλλήλων…
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι το 73,4% των ασφαλισμένων να θεωρεί ότι οι παροχές για υγειονομική περίθαλψη που χορηγεί το ταμείο του είναι λίγο ή καθόλου καλές. Το 66,5% των ασφαλισμένων είναι λίγο ή καθόλου ικανοποιημένο από την εξυπηρέτηση που προσφέρει το ταμείο του. Την ίδια στιγμή, το 55% γνωρίζει λίγο ή καθόλου καλά τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του προς το ταμείο του.
Τα στοιχεία είναι συντριπτικά και προκύπτουν από έρευνα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής (ΠΟΠΟΚΠ). Καθόλου τυχαία η επενέργεια αυτής της κατάστασης: Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (2004), το 2,17% των ελληνικών νοικοκυριών οδηγείται σε χρεοκοπία, όταν κάποιο μέλος της οικογένειας αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα υγείας. Το ποσοστό αποδίδεται από τους ειδικούς στις ανεπαρκείς παροχές υγείας από τα ασφαλιστικά ταμεία…
Το σημαντικότερο, άλυτο μέχρι στιγμής, ζήτημα είναι η πληροφόρηση και η εξυπηρέτηση του ασφαλισμένου: «Είναι γεγονός ότι ο ασθενής και η οικογένειά του δεν είναι καλά ή καθόλου πληροφημένοι για τα δικαιώματά του και τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν, ώστε να κερδίσει τις νόμιμες παροχές», σημειώνει ο υποδιοικητής τομέα Υγείας του ΙΚΑ κ. Δημήτρης Κυρζόπουλος, που αποπειράται να επιφέρει κάποιες αλλαγές στο σύστημα εξυπηρέτησης των ασφαλισμένων στο ΙΚΑ. «Εχουμε στο ΙΚΑ ένα τηλέφωνο πληροφόρησης… Δεν είμαστε σε αξιοζήλευτο επίπεδο, αλλά προσπαθούμε. Το δικαιούνται οι ασθενείς», συμπληρώνει.
«Πρόκειται για ένα τεράστιο πρόβλημα καθημερινότητας του πολίτη, που ο κάθε υπουργός τελικά αντιλαμβάνεται όταν έρχεται η ώρα να φύγει. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν τεράστια περιθώρια βελτίωσης που δεν αξιοποιούνται», σημειώνει από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΠΟΠΟΚΠ κ. Γιώργος Κουτρουμάνης. «Είναι πολύ εύκολο να δημιουργηθούν Γραφεία Εξυπηρέτησης Κοινού. Το Ταμείο Ξενοδοχοϋπαλλήλων, από το οποίο ξεκίνησα, το διαθέτει… Τελικά, φτάνουν να λαμβάνουν πλήρως τις παροχές μόνο όσοι ξέρουν πολύ καλά τα δικαιώματά τους και όσοι δεν έχουν άλλη οικονομική δυνατότητα».
Οι Επιτροπές Υγείας
Μια δεύτερη αιτία ταλαιπωρίας, όταν οι ασφαλισμένοι αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα υγείας, είναι οι Επιτροπές Υγείας: Οι παροχές για ειδικές ανάγκες (αναπηρικά καροτσάκια, φυσικοθεραπείες, εργοθεραπείες, λογοθεραπείες κ.λπ.), που ούτως ή άλλως κρίνονται περιορισμένες, συχνά περιβάλλονται από ασαφές νομοθετικό πλαίσιο. Επιπλέον, για θεραπείες και αναρρωτικές άδειες οι ασθενείς υποχρεούνται να περνούν για έγκριση από Επιτροπή κάθε μήνα ή κάθε δύο μήνες, ασχέτως της σοβαρότητας της ασθένειας. Για παράδειγμα, η οικογένεια παιδιού που πάσχει από νεοπλασματική ασθένεια υποχρεούται να εξετάζεται κάθε μήνα από Επιτροπή στην Ελλάδα για παράταση εγκεκριμένης θεραπείας στο εξωτερικό, όταν ο θεράπων καθηγητής βεβαιώνει την 5μηνη διάρκεια της θεραπείας. Ασθενής με βαρύ εγκεφαλικό και βεβαιωμένη αναπηρία 67% αναγκάζεται να περνά κάθε δύο μήνες από εξετάσεις σε δημόσιο νοσοκομείο και από αρμόδια Επιτροπή…
«Ο τρόπος αξιολόγησης πρέπει να συνάδει με την πάθηση» κατά τη γνώμη του κ. Κουτρουμάνη. Ομως, ο κ. Κυρζόπουλος επιμένει ότι πρέπει να ακολουθείται η γνωστή διαδικασία: «Είναι αλήθεια ότι στην Ελλάδα οι διαδικασίες είναι πολύ αυστηρές στην τυπική τους μορφή. Θα ήταν προτιμότερο οι νόμοι να διασφαλίζουν το δημόσιο συμφέρον χωρίς να ταλαιπωρούν», παραδέχεται, αλλά προσθέτει: «Υπάρχει ο αντίλογος που λέει ότι εάν δεν είχαμε μηχανισμούς ελέγχου, θα είχαν ξετιναχτεί τα ταμεία. Δημόσιοι λειτουργοί, επιλήσμονες του καθήκοντος, χρησιμοποιούν την αυστηρότητα του νόμου για να προβαίνουν σε οποιεσδήποτε ενέργειες… Γι’ αυτό, δυστυχώς, ο νομοθέτης και η διοίκηση δυσπιστούν προς τους πάντες».
Αποτέλεσμα είναι τα ασφαλιστικά ταμεία να έχουν απαξιωθεί στον τομέα της περίθαλψης, προς τέρψιν του ιδιωτικού τομέα Υγείας. Ο τελευταίος συνεχώς διευρύνεται στη χώρα μας, όχι μόνο σε βάρος του θεσμού της δημόσιας Υγείας, αλλά και των οικονομικών δυνατότητων των ίδιων των ασφαλιστικών ταμείων.
Σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα του ΠΟΠΟΚΠ (άνοιξη 2003), περισσότερα από 1,2 δισ. ευρώ κατασπαταλώνται σε ετήσια βάση από τα ταμεία, όχι για τη βελτίωση των υπηρεσιών προς τους ασφαλισμένους, αλλά για την τροφοδότηση των λεγομένων «κυκλωμάτων υγείας». Το 33% των πληρωμών από τα ταμεία αφορούν «τεχνητή ζήτηση» σε φάρμακα, εξετάσεις και υπερτιμολογήσεις.
«Τα τελευταία 30 χρόνια η ιατρική τεχνολογία αναπτύχθηκε στις ΗΠΑ εξαιρετικά και σήμερα όλος ο κόσμος απολαμβάνει τα επιτεύγματα που γνωρίζουμε. Ομως οι εταιρείες πουλάνε τα προϊόντα τους ακριβά. Ετσι, οι δαπάνες για την υγεία αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο και τα ταμεία βρίσκοται σε αδιέξοδο», σημειώνει ο κ. Κυρζόπουλος. Και προσθέτει: «Υπάρχει σχέση μεταξύ εταιρειών και γιατρού, ο οποίος είναι ο ιμάντας για να πουληθεί το προϊόν. Το φαινόμενο είναι παγκόσμιο, αλλά στην Ελλάδα έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις».
Αγώνας με τις Επιτροπές Υγείας για αναπηρικό αμαξίδιο
Σαρανταοκτάχρονος ασθενής, έπειτα από βαρύ εγκεφαλικό και νοσηλεία τριών εβδομάδων στο νομαρχιακό νοσοκομείο του χωριού όπου διέμενε, λαμβάνει την έγκριση για μεταφορά του στην Αθήνα, καθώς έφερε αορτική βαλβίδα. Στην πρωτεύουσα, αρχίζει ο αγώνας με τις Επιτροπές Υγείας για την παροχή αναπηρικού αμαξιδίου, κηδεμόνα, πληρωμή αποκλειστικής. Σε άλλη Επιτροπή υποβάλλεται η δαπάνη για τις πρώτες εβδομάδες της αποκλειστικής και σε άλλη για τις υπόλοιπες… Σε ό,τι αφορά την παροχή αναπηρικού αμαξιδίου, η πρωτοβάθμια Επιτροπή δεν αναγνωρίζει ως επαρκή τη γνωμάτευση του γιατρού (διευθυντή της κλινικής). Συγγενής του ασθενούς επιστρέφει στον διευθυντή της κλινικής, για να πάρει την αποστομωτική απάντηση «ο υπάλληλος δεν ξέρει». Πηγαίνει εκ νέου στην υπάλληλο της Επιτροπής, η οποία δίνει στη συγγενή αντίγραφο του σχετικού φύλλου της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως για να δει ο διευθυντής πώς πρέπει να γράψει τη γνωμάτευση. Ομως, ο διευθυντής επιμένει ότι «η υπάλληλος δεν ξέρει». Για άλλη μια φορά η συγγενής πηγαίνει στην υπάλληλο της πρωτοβάθμιας, η οποία τη στέλνει πλέον στη δευτοβάθμια. Εκεί μαθαίνει ότι αμαξίδιο και κηδεμόνας μπορούν να αγορασθούν μόνο από την πόλη όπου εδρεύει το περιφερειακό νοσοκομείο και όχι από την Αθήνα, όπου θα διαμένει εφεξής ο ασθενής: «Θα πρέπει να υποβάλλετε άλλη γνωμάτευση, από άλλο διευθυντή κλινικής στην Αθήνα, για να πάρετε τα χρήματα» μαθαίνει ύστερα από τρεις ημέρες γραφειοκρατικής τρέλας…
Υστερα από τρέξιμο πολλών ημερών, η συγγενής μαθαίνει ότι πρέπει να υποβάλει τα χαρτιά για αναπηρικό αμαξίδιο και κηδεμόνα στον ΟΠΑΔ της οδού Μακεδονίας, για φυσικοθεραπεία στον ΟΠΑΔ της οδού Γούναρη στην Αγ. Παρασκευή και για αναρρωτικές άδειες στον ΟΠΑΔ της οδού Μεσογείων.
Αποτέλεσμα; Το θέμα της πληρωμής του αμαξιδίου είναι νομικά τόσο μπλεγμένο, ώστε προτιμά να εγκαταλείψει την προσπάθεια και να το πληρώσει από την τσέπη της. Για τη φυσικοθεραπεία που χρειάζεται ο ασθενής καθημερινά, μαθαίνει ότι το ταμείο δίνει 2,90 ευρώ τη μία -όταν η φυσικοθεραπεία κοστίζει 35 ευρώ με απόδειξη και 30 ευρώ χωρίς απόδειξη. Οπότε η συγγενής προτιμά να πληρώνει «μαύρα» 900 ευρώ τον μήνα.