Ωρολογιακή βόμβα μεθανίου απειλεί να ανατινάξει το κλίμα της Γης, επιταχύνοντας το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Το εκρηκτικό υλικό της απασφαλισμένης αυτής βόμβας βρίσκεται κρυμμένο κάτω από τους πάγους και στα βάθη των ωκεανών, αλλά απελευθερώνεται πια στην ατμόσφαιρα με μεγάλους ρυθμούς. Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει, εκτός κι αν δράσουμε άμεσα, αποφασιστικά και παγκόσμια για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Εχουμε συνδέσει τις κλιματικές αλλαγές με το διοξείδιο του άνθρακα (και δευτερευόντως με το μεθάνιο, το υποξείδιο του αζώτου και τους υδροχλωράνθρακες). Ωστόσο σήμερα, το μεθάνιο προκαλεί -από πολλές απόψεις- μεγαλύτερες ανησυχίες. Κατ’ αρχήν, το μεθάνιο είναι μέχρι και 23 φορές ικανότερο στην αποθήκευση ηλιακής θερμότητας σε σχέση με το διοξείδιο του άνθρακα. Δεύτερον, οι συγκεντρώσεις μεθανίου στην ατμόσφαιρα έχουν διπλασιασθεί(!) τα τελευταία 200 χρόνια, όταν οι αντίστοιχες του διοξειδίου του άνθρακα έχουν αυξηθεί κατά 30% την ίδια περίοδο. Πρόκειται κυρίως για αποτέλεσμα ανθρώπινων δραστηριοτήτων, λόγω της επέκτασης της κτηνοτροφίας (και ειδικά του πληθυσμού των αγελάδων), ορισμένων γεωργικών καλλιεργειών και της καύσης ορυκτών καυσίμων.
Ενοχο… κατά 20%
Σήμερα, υπολογίζεται ότι το μεθάνιο ευθύνεται για το 20% του φαινομένου του θερμοκηπίου. Υπάρχει όμως βάσιμος κίνδυνος το ποσοστό αυτό να μεγαλώσει επικίνδυνα στο μέλλον. Κι αυτό λόγω ακριβώς της αύξησης της θερμοκρασίας της Γης. Εχουμε μπει σε φαύλο κύκλο. «Οσο αυξάνεται η θερμοκρασία, τόσο περισσότερο μόνιμα παγωμένο έδαφος λιώνει, περισσότερο μεθάνιο απελευθερώνεται, η θερμοκρασία ανεβαίνει κι άλλο και ούτε καθεξής», σχολίασε στο Associated Press ο Κρις Φιλντ, διευθυντής του τμήματος Παγκόσμιας Οικολογίας στο Ινστιτούτο Κάρνεγκι της Ουάσιγκτον.
Καθώς οι πάγοι της Σιβηρίας λιώνουν, λόγω της υπερθέρμανσης, τεράστιες ποσότητες μεθανίου, που είχαν εγκλωβιστεί μέσα στο μόνιμα παγωμένο έδαφος απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα. Δεν είναι ακόμα υπολογισμένο για τι ποσότητες ακριβώς μιλάμε, αλλά επιστημονική έρευνα του πανεπιστημίου της Αλάσκας, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Nature» τον Σεπτέμβριο του 2006, κατέδειξε ότι οι ρυθμοί έκλυσης είναι πέντε φορές μεγαλύτερες απ’ ό,τι νομίζαμε. Για τι ποσότητες μιλάμε; Υπάρχουν υπολογισμοί που λένε ότι ο άνθρακας και το μεθάνιο που μπορεί να απελευθερωθεί στην ατμόσφαιρα -μόνο από τη Σιβηρία- είναι 100 φορές οι ετήσιες εκπομπές των ορυκτών καυσίμων!
Οι «φρουροί»
Μια δεύτερη πιθανή «βάση εκτόξευσης» μεθανίου είναι η θάλασσα, καθώς υπάρχουν μεγάλες ποσότητές του κάτω από το νερό. Το 90% του θαλάσσιου μεθανίου έχει παγιδευθεί και κρατιέται στον βυθό, σύμφωνα με τον καθηγητή Θαλάσσιας Μικροβιολογίας στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ, Μπο Μπάρκερ Γιόργκενσεν, χάρη σε ένα πέπλο θαλάσσιων μικροοργανισμών, που αποτρέπουν τα μόρια του μεθανίου από το να ανέβουν στην επιφάνεια, δεσμεύοντάς τα με βιοχημικό τρόπο. Πρόκειται για τους «φρουρούς του μεθανίου». Ο δρ Γιόργκενσεν εκφράζει έντονες ανησυχίες για το κατά πόσο το φαινόμενο του θερμοκηπίου μπορεί να διαταράξει αυτή τη μακραίωνη διαδικασία.
Σημαντικό μέρος του θαλάσσιου μεθανίου κρατιέται στον βυθό με τη μορφή των υδριτών. Οι υδρίτες είναι ενυδατωμένοι υδρογονάνθρακες, μια στερεά μορφή που μοιάζει με τον γνωστό μας πάγο. Εξι μόρια νερού περικλείουν ένα μόριο μεθανίου. Αυξημένη θερμοκρασία των υδάτων μπορεί να προκαλέσει διάλυση των κρυστάλλων, όταν αλλάξουν οι φυσικές συνθήκες διατήρησής τους (θερμοκρασία και πίεση). Στην περίπτωση αυτή θα έχουμε απελευθέρωση τεράστιων ποσοτήτων μεθανίου.
Σε ρόλο καταλύτη
«Υπάρχει μια επιστημονική άποψη, η οποία υποστηρίζει με στοιχεία ότι είναι εξαιρετικά πιθανό οι ενυδατωμένοι υδρογονάνθρακες να έπαιξαν έναν αποφασιστικό ρόλο στη μετάβαση από τις παγετώδεις στις μεταπαγετώδεις περιόδους και αντίστροφα, παίζοντας ρόλο καταλύτη στις μεγάλες ανακατατάξεις του κλίματος», σημειώνει η δρ Χρυσάνθη Ιωακείμ, από το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών.
Θα ξαναδούμε άραγε αυτό το έργο; Η παρέμβαση των πολιτών μπορεί ακόμα να απενεργοποιήσει τη «βόμβα μεθανίου», να αποτρέψει την αποσταθεροποίηση του κλίματος.