Οσοι έσπειραν σιτάρι τον Οκτώβριο, ελπίζουν να βρέξει σύντομα γιατί αλλιώς η παραγωγή θα καταστραφεί εντελώς. Οσοι ανέμεναν τις βροχές του Δεκεμβρίου για να φυτέψουν, απογοητεύτηκαν. Εκείνοι που έχουν εσπεριδοειδή προσεύχονταν να μη γυρίσει απότομα η ζέστη σε παγωνιά, αν και οι προβλέψεις των επιστημόνων δεν δίνουν μεγάλες ελπίδες. Οι ελαιοπαραγωγοί ευχαριστούν τον Θεό για τον γενναριάτικο ήλιο, που τους βοήθησε να συγκομίσουν τη φετινή σοδειά. Εκείνοι που θα φυτέψουν καλαμπόκι και βαμβάκι τον Απρίλιο, ξέρουν από τώρα ότι θα αντιμετωπίσουν προβλήματα με το νερό. Ολοι μαζί ελπίζουν οι επιστήμονες να έχουν άδικο και να μην αλλάζει πραγματικά το κλίμα. Αλλιώς…
Η τύχη της αγροτικής παραγωγής της Νότιας Ευρώπης, χειμερινής και καλοκαιρινής, εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες που θα επικρατήσουν τις επόμενες δύο εβδομάδες. Το γεγονός της απότομης πτώσης της θερμοκρασίας άνευ βροχοπτώσεων, που προβλέπουν άμεσα οι επιστήμονες, δεν αφήνει περιθώρια για αισιοδοξία.
Ωστόσο, οι προβλέψεις των επιστημόνων για την ελληνική και ευρωπαϊκή αγροτική παραγωγή τις επόμενες δεκαετίες δεν είναι καθόλου ευοίωνες. «Το τι θα συμβεί με την ελληνική αγροτική παραγωγή φέτος, εξαρτάται από την εξέλιξη των καιρικών συνθηκών τις επόμενες εβδομάδες» εξηγεί ο καθηγητής κ. Δημήτρης Λάλας. «Οποια εκτίμηση και να κάνει κανείς αυτή τη στιγμή, μπορεί να πέσει έξω έως και 50%» προσθέτει.
Επιστημονική ομάδα στην οποία συμμετέχει και ο ίδιος έχει πραγματοποιήσει έρευνα όσον αφορά την επίδραση των κλιματικών αλλαγών στην αγροτική παραγωγή της Ελλάδας και ειδικά στην καλλιέργεια σιταριού και καλαμποκιού. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης μελέτης, τις επόμενες δεκαετίες τίποτα δεν θα είναι όπως το ξέραμε όσον αφορά τις καλλιέργειες στη χώρα μας.
n Καλαμπόκι. Εφόσον οι καλλιεργούμενες εκτάσεις παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα και, σύμφωνα με το αισιόδοξο σενάριο η μέση μέγιστη θερμοκρασία τον Ιούλιο στην Αθήνα αυξηθεί από τους 33 στους 39 βαθμούς Κελσίου, μέσα στην επόμενη πεντηκονταετία η παραγωγή καλαμποκιού θα σημειώσει μείωση έως και 40%. Στην περίπτωση που ισχύσει το απαισιόδοξο σενάριο, δηλαδή η αύξηση της μέγιστης μέσης θερμοκρασίας τον Ιούλιο στην Αθήνα φτάσει τους 41 βαθμούς Κελσίου, τότε η μείωση της απόδοσης μπορεί να φτάσει και το 55% για το καλαμπόκι.
n Σιτάρι. Σε σχέση με την καλλιέργεια σιταριού, όπως τονίζει ο κ. Λάλας, τα πράγματα είναι περισσότερο περίπλοκα, καθώς σε άλλες περιοχές αναμένεται να υπάρξει μείωση της παραγωγής της τάξης του 65% και σε άλλες περιοχές αντίστοιχη αύξηση. Οπως τονίζει: «Οι μεταβολές αυτές οφείλονται κυρίως στο είδος του εδάφους που υπάρχει σε διάφορες περιοχές. Εχει, για παράδειγμα, μεγάλη σημασία να εξετάσεις αν θα έχεις μικρές ή μεγάλες θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του φυτού, γεγονός που επηρεάζει την απόδοση της καλλιέργειας».
Αυτό σημαίνει ότι παραδοσιακές καλλιέργειες του ευρωπαϊκού Νότου θα μετακομίσουν βορειότερα;
«Τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα», απαντά ο κ. Λάλας, «γιατί οι βόρειες χώρες θα έχουν αύξηση της θερμοκρασίας αλλά και παράλληλη αύξηση των βροχοπτώσεων και αυτό δεν ξέρω αν θα αρέσει και πολύ στην ελιά, για παράδειγμα». Μπορεί οι Ρώσοι να δηλώνουν ότι θα προτιμούσαν περισσότερη ζέστη, αλλά σύμφωνα με τον κ. Λάλα ο σιτοβολώνας της Ρωσίας μάλλον θα πληγεί από πλημμύρες, με ανυπολόγιστες συνέπειες για την παραγωγή της χώρας.
«Ξεγελιούνται τα φυτά»
Τα παραπάνω αποτελούν σενάρια όχι επιστημονικής φαντασίας, όπως παραδέχονται πλέον και οι περισσότερο δύσπιστοι, αλλά οπωσδήποτε μελλοντικά. Φέτος οι αγρότες του ευρωπαϊκού Νότου αλλά και της Ελλάδας καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα άκρως καλοκαιρινό και ανησυχητικό παρόν. Οι βερικοκιές πέταξαν βλασταράκια, οι κερασιές άνθισαν, τα εσπεριδοειδή έβγαλαν και πάλι ανθάκια και τα φυλλοβόλα δέντρα (ροδακινιές, μηλιές, αχλαδιές) που κανονικά έπρεπε να κοιμούνται τον ύπνο του χειμώνα, ξεγελάστηκαν από τον ήλιο και τις υψηλές θερμοκρασίες και έχουν ήδη μπει στη διαδικασία να πετάξουν άνθη. «Τα πράγματα είναι πολύ άσχημα. Στα δέντρα, που θα έπρεπε να κοιμούνται για να ξεκουραστούν, κυκλοφορούν χυμοί» τονίζει ο κ. Αναστάσιος Αναστασάκος, προϊστάμενος της Διεύθυνσης Εκτιμήσεων και Αποζημιώσεων του ΕΛΓΑ (Ελληνικές Γεωργικές Αποζημιώσεις), που φοβάται ότι για πρώτη φορά θα χρειαστεί να δοθούν αποζημιώσεις για καλοκαιρία.
«Τα φυτά ξεγελιούνται και ξοδεύουν ενέργεια χωρίς λόγο», τονίζει ο παραγωγός εσπεριδοειδών από την Τροιζηνία κ. Γιάννης Μέλος, γεγονός που βέβαια θα έχει επίδραση στην παραγωγή. Τα χειμερινά μαρούλια, διηγείται, δεν άντεξαν τις υψηλές θερμοκρασίες και έστριψαν προς την αντίθετη από τον ήλιο πλευρά.
Πρόβλημα με το νερό
Οι αγρότες ελπίζουν να βρέξει σύντομα για να προλάβουν να φυτέψουν τα πρώιμα ανοιξιάτικα κηπευτικά, από τα οποία το Πάσχα θα μπορέσουν να πάρουν καλό εισόδημα. Το νερό ή μάλλον η έλλειψή του είναι το κυριότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τώρα οι παραγωγοί και το οποίο, καθώς φαίνεται, θα αντιμετωπίσουν και το ερχόμενο καλοκαίρι. Ηδη τα σιτάρια από την ανομβρία έχουν κιτρινίσει και οι αγρότες κάνουν λόγο για καταστροφή αν δεν βρέξει σύντομα. Το νερό στις τεχνητές λίμνες Ταυρωπού και Σμοκόβου, στη Θεσσαλία, έχει μειωθεί και η έλλειψη βροχοπτώσεων και κυρίως χιονοπτώσεων προμηνύει ένα άνυδρο καλοκαίρι. Ηδη συζητείται εάν πρέπει να φυτευτούν βαμβάκια και καλαμπόκια τον Απρίλιο, που χρειάζονται πολύ νερό.
Οι επόμενες μέρες είναι πολύ κρίσιμες και όλοι ελπίζουν να είναι βροχερές αλλά όχι πολύ παγωμένες. «Σταδιακή μείωση της θερμοκρασίας στα φυσιολογικά για την εποχή επίπεδα», είναι το ζητούμενο. «Αν δεν βρέξει σύντομα, τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά» τονίζει ο κ. Γιώργος Γεωργακόπουλος, προϊστάμενος της αρμόδιας διεύθυνσης του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
«Μύρισε» άνοιξη σε όλη την Ευρώπη
Σημάδια άνοιξης εν μέσω χειμώνος μαρτυρούν πως οι κλιματικές αλλαγές είναι ήδη εδώ. Τα ζώα και τα φυτά μετέφρασαν τα μηνύματα του καιρού και προετοιμάζονται για το καλοκαίρι. Μια σειρά αξιοπερίεργων φαινομένων καταδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος
– Τα πουλιά από τις βόρειες χώρες δεν ταξίδεψαν νοτιότερα, αφού το Δέλτα του Δούναβη και η Μαύρη Θάλασσα τούς παρέχουν άφθονη τροφή και αρκετή ζέστη.
– Ξάγρυπνες έμειναν οι αρκούδες στα Βαλκάνια και άργησαν στη Σιβηρία να πέσουν σε χειμερία νάρκη. Μια διαδικασία αναγκαία για την επιβίωσή τους.
– Στην Ιταλία άνθισαν πολλά δέντρα που έπρεπε να βρίσκονται σε λήθαργο. Οι αμυγδαλιές άνθισαν πρώιμα με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η παραγωγή αν πέσει η θερμοκρασία και στην Ολλανδία αντί για χιόνια, ξεφύτρωσαν αγριολούλουδα.
– Και τα θαλάσσια είδη δεν έχουν ακόμα ξεκινήσει το μεταναστευτικό ταξίδι τους από την Ερυθρά θάλασσα προς τη Μεσόγειο.
– Μια παλιά βουλγάρικη παροιμία λέει πώς το κομμάτι το ψωμί είναι παχύ όταν το χιόνι είναι παχύ. Η πρώιμη άνοιξη εγείρει ανησυχίες για τη σοδειά.
– Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες τα υπουργεία Υγείας προειδοποιούν τους αλλεργικούς να υποβληθούν άμεσα στις θεραπείες για τη γύρη.