Τον Ιανουάριο του 2005 η Εκκλησία της Ελλάδος βρέθηκε αντιμέτωπη με μια σειρά αποκαλύψεων που συγκλόνισαν την κοινή γνώμη και εκθρόνισαν τελικά δύο μητροπολίτες της. Τα σκάνδαλα με κυρίαρχο το παραδικαστικό έφεραν στην επιφάνεια σχέσεις στοργής και διαπλοκής, «ιδιαιτερότητες», φιλοχρηματία και εξουσιολαγνεία. Ο αρχιεπίσκοπος είδε ξαφνικά το περιβάλλον του να «αποδομείται», ενώ δεν ήταν λίγοι εκείνοι που πίστευαν πως έτριζε επικίνδυνα ο θρόνος του. Οι επικριτές του τού χρέωναν λάθη, παραλείψεις και το σημαντικότερο «αδυναμία αξιολόγησης των προσώπων που είχε δίπλα του». Στα σκάνδαλα ήρθε να προστεθούν και η παράλληλη κρίση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, ο Απόστολος Βαβύλης και οι συστατικές επιστολές που μοίραζε ο αρχιεπίσκοπος.
Μέσα στο κλίμα αυτό ο κ. Χριστόδουλος και η Διαρκής Ιερά Σύνοδος «διέγνωσαν» από την πρώτη στιγμή μια ακόμα συντονισμένη επίθεση κατά της Εκκλησίας. Υπό το βάρος όμως της χιονοστιβάδας των στοιχείων που φανέρωναν ένα άλλο πρόσωπο μέρους της διοικούσας Εκκλησίας αλλά και της έντονης δυσαρέσκειας που προκάλεσαν οι αποκαλύψεις στο χριστεπώνυμο πλήρωμα, η Ιεραρχία αναγκάστηκε να προχωρήσει στη λεγόμενη αυτοκάθαρση. Σήμερα δύο χρόνια μετά η Ιερά Σύνοδος εξακολουθεί να δηλώνει με κάθε ευκαιρία ότι έκανε πράξεις τις δεσμεύσεις που ανέλαβε για εξυγίανση.
Αμαύρωσαν την εικόνα
Οι περισσότεροι μητροπολίτες γνωρίζουν ότι τα σκάνδαλα τραυμάτισαν βαθιά την εικόνα της διοίκησης της Εκκλησίας αλλά προτιμούν να αποφεύγουν κάθε συζήτηση για εκείνη την «μαύρη» όπως τη χαρακτηρίζουν περίοδο. Οπως άλλωστε αποφεύγουν να απαντήσουν ευθέως στο ερώτημα αν έγινε κάθαρση στην Εκκλησία.
«Η υπόθεση της καθάρσεως στην Εκκλησία είναι πάρα πολύ δύσκολη. Ακόμα και στον δημόσιο τομέα είναι δύσκολη. Αν λοιπόν στην κοσμική ζωή υπάρχουν προβλήματα στην επιβολή του νόμου της ηθικής τάξεως τότε στην εκκλησιαστική ζωή είναι πολύ πιο δύσκολο» επισημαίνει στην «Κ» ο μητροπολίτης Καλαβρύτων κ. Αμβρόσιος, ο οποίος ήταν ο πρώτος αρχιερέας που χωρίς δισταγμούς είχε προειδοποιήσει για τον ύποπτο ρόλο και τις υψηλές διασυνδέσεις του Ιάκωβου Γιοσάκη. «Αυτό που μας θλίβει κατάκαρδα είναι το γεγονός ότι κατόρθωσε (σ.σ. ο Γιοσάκης) να διεισδύσει στον χώρο των εκλεκτών του αρχιεπισκόπου μας» είχε δηλώσει στις αρχές του 2005 ο κ. Αμβρόσιος, ζητώντας από τον κ. Χριστόδουλο να ανακαλύψει ποιοι από τους συνεργάτες του «εισηγούνται τέτοια πρόσωπα τα οποία μάλιστα επ’ εσχάτων επλεόνασαν στον χώρο ευθύνης του».
Εν αναμονή αποφάσεων
Η απόφαση ωστόσο του Καλαβρύτων να μιλήσει προκειμένου να προφυλάξει τον αρχιεπίσκοπο προκάλεσε εκνευρισμό στο περιβάλλον τού κ. Χριστόδουλου. Ακόμα και σήμερα ορισμένοι συνεργάτες του κατηγορούν τον Αμβρόσιο για τη στάση του. Την ίδια στιγμή όμως η εκκλησιαστική διοίκηση επιδεικνύει ιδιαίτερη βραδύτητα στην υπόθεση του αρχιμανδρίτη, ο οποίος πριν από λίγες μέρες οδηγήθηκε ξανά στη φυλακή. Τις ανακρίσεις «που συνεχίζονται σε βάθος» όπως σημείωνε σε παλαιότερο ανακοινωθέν της η Σύνοδος διεξάγει ο μητροπολίτης Μεσογαίας κ. Νικόλαος. Η διαδικασία ωστόσο μοιάζει να έχει «παγώσει» πιθανότατα εν αναμονή των αποφάσεων της κοσμικής δικαιοσύνης. Ο κ. Γιοσάκης πάντως είχε τεθεί σε αργία, έπειτα από παρέμβαση του αρχιεπισκόπου, από τον έκπτωτο σήμερα μητροπολίτη Αττικής κ. Παντελεήμονα. Ο κ. Παντελεήμονας, ο οποίος καταδικάστηκε πρωτοδίκως από την κοσμική Δικαιοσύνη σε ποινή κάθειρξης 8 ετών για το αδίκημα της κακουργηματικής υπεξαίρεσης αναφορικά με υπόθεση της Μονής Εφραίμ, αναμένει την απόφαση του ΣτΕ το οποίο καλείται να κρίνει αν ήταν νόμιμη ή όχι η απομάκρυνσή του από τη Μητρόπολη Αττικής.
Η σύνοδος επικαλούμενη διάταξη νόμου αποφάσισε την αποπομπή του τον Αύγουστο του 2005. Είχαν προηγηθεί οι αποκαλύψεις για συμμετοχή του σε υπεράκτιες εταιρείες και καταθέσεις ύψους περίπου τεσσάρων εκατομμυρίων ευρώ. Το κλίμα για τον πρώην μητροπολίτη βάρυνε όταν το φως της δημοσιότητας είδαν και πάλι κασέτες με «ροζ» ηχογραφημένες συνομιλίες. Ηταν μια υπόθεση που το 2002 η Σύνοδος την είχε θέσει στο αρχείο μη αποδεχόμενη ως πειστήρια κατά του κ. Παντελεήμονα τις κασέτες «προϊόντα υποκλοπής».
Εύκολο «θύμα»
«Ηταν ένα βολικό θύμα, μια εύκολη καρατόμηση που αποδείκνυε τη θέλησή μας για κάθαρση» σχολιάζει σήμερα ένας μητροπολίτης. Ο πρώην Αττικής ζήτησε την παρέμβαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Το Φανάρι έχει επανειλημμένως ζητήσει από την Εκκλησία της Ελλάδος εφόσον υπάρχουν στοιχεία να δικάσει τον κ. Παντελεήμονα σύμφωνα με τους Ιερούς Κανόνες. Κάτι που ακόμα δεν έχει συμβεί, αφού και στη δική του περίπτωση δύο χρόνια μετά, οι ανακρίσεις συνεχίζονται «σε βάθος». «Τα πρόσωπα αυτά υπέστησαν τότε κάποιες κυρώσεις διότι ήταν η πίεση της κοινής γνώμης. Φαίνεται ότι δεν ήταν σωστή εκείνη η κίνηση και αν δεν υπήρχε η πίεση δεν ξέρω τι θα γινόταν. Πιστεύω ωστόσο ότι ο καθένας που γίνεται αντικείμενο ας πούμε μιας κατηγορίας δίκαιης ή άδικης, η οποία όμως έχει ταράξει τις συνειδήσεις των πιστών θα πρέπει να θυσιάζει εαυτόν υπέρ της Εκκλησίας» τονίζει ο μητροπολίτης Καλαβρύτων κ. Αμβρόσιος. Ως θυσία είχε παρουσιάσει την παραίτησή του πριν από δύο χρόνια ο τότε μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος κ. Θεόκλητος Κουμαριανός.
Στενός συνεργάτης του αρχιεπισκόπου ο κ. Θεόκλητος διατηρούσε δεσμούς με τον Γιοσάκη, τον οποίο προωθούσε να αναλάβει επιτελική θέση στην Ιερά Σύνοδο. Σχετιζόταν επίσης και με την καταζητούμενη κ. Αντωνία Ηλία, στην οποία όπως δήλωσε είχε δανείσει 5.000 ευρώ. Πριν από ένα χρόνο αποκαταστάθηκε με πρόταση του κ. Χριστόδουλου και εξελέγη τιτουλάριος μητροπολίτης Βρεσθένης. Πρόσφατα ο αρχιεπίσκοπος εξέφρασε την άποψη ότι ο κ. Θεόκλητος έκανε λάθος που παραιτήθηκε. Η δήλωση αυτή δημιούργησε την αίσθηση σε πολλούς αρχιερείς πως «ανοίγει» ο δρόμος για την επιστροφή τού κ. Θεόκλητου σε κάποια μητρόπολη. Πάντως όλες οι άλλες καταγγελίες που διερευνήθηκαν από την Ιερά Σύνοδο οδήγησαν είτε στην απαλλαγή των αρχιερέων είτε τις υποθέσεις στο αρχείο ελλείψει στοιχείων και αξιόπιστων μαρτύρων.