Για τους σημερινούς Ελληνες, η Επανάσταση του 1821 είναι το σημαντικότερο γεγονός της τρισχιλιόχρονης ελληνικής ιστορίας και το σύνολό τους (98%) δηλώνει υπερήφανο γι’ αυτή. Ο Αγώνας του ’21 εναντίον της οθωμανικής κυριαρχίας κατατάσσεται πρώτος στην κρίση τους με 48% και ακολουθεί η Αρχαιότητα (γενικά) με μόλις 16%. Αυτό προκύπτει από τη μεγάλη έρευνα για τις αντιλήψεις και στάσεις της ελληνικής κοινής γνώμης απέναντι στην ιστορία και την Επανάσταση, που διεξήγαγε για λογαριασμό της «Καθημερινής» η εταιρεία δημοσκοπήσεων VPRC. Οι περισσότεροι των ερωτηθέντων (71%) δηλώνουν ότι έχουν επαρκή βαθμό πληροφόρησης για τα πραγματικά γεγονότα της Επανάστασης, ενώ 29% λίγη ή σχεδόν καθόλου. Μέσα όμως από τις επιμέρους ερωτήσεις προκύπτουν περιοχές άγνοιας των πραγματικών γεγονότων και στάσεις απέναντι σ’ αυτά που προκύπτουν περισσότερο από τις σύγχρονες πολιτικές τοποθετήσεις. Κρίνεται δε ο ρόλος όλων των συντελεστών της Επανάστασης: από τη συμβολή των προεστών και κοτζαμπάσηδων μέχρι της Εκκλησίας (Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, μοναστήρια, λαϊκός κλήρος) και των μεγάλων δυνάμεων.
Για τους μύθους και τις αλήθειες αυτής της σημαντικής, ακόμη και για την παγκόσμια ιστορία, εξέγερσης γράφουν ο ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, ο καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Γιάννης Γιαννουλόπουλος, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Ηρακλής Μήλλας και ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Αλέξης Πολίτης.
Θοδωρος Πάγκαλος
Γιατί πολέμησαν στην Επανάσταση του 1821 οι Αρβανίτες πρόγονοί μου