Κίλι: Η κρίση ξέσπασε λόγω παρανοήσεως…

Κίλι: Η κρίση ξέσπασε λόγω παρανοήσεως…

3' 57" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η προσπάθεια δημοσιογραφικής διερεύνησης της ελληνοτουρκικής κρίσης του 1987, που λίγο έλειψε να οδηγήσει τις δύο χώρες σε σύρραξη, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Είναι ενδεικτικό πως ακόμη και σήμερα που συμπληρώνονται 20 ολόκληρα χρόνια από την ημέρα που σχεδόν ολόκληρος ο ελληνικός στόλος έσπευσε να αποτρέψει τη διεξαγωγή ερευνών στο Αιγαίο από το τουρκικό ωκενοαγραφικό σκάφος Σισμίκ, οι θεωρίες για τις αιτίες που προκάλεσαν την κρίση είναι αντικρουόμενες. Ετσι, τη στιγμή που κάποιοι υποστηρίζουν ότι το 1987 ήταν η μόνη φορά που η Ελλάδα έδειξε τόσο αποφασισμένη να οδηγηθεί ακόμη και σε πόλεμο, διατρανώνοντας ως αδιαπραγμάτευτα τα κυριαρχικά της δικαιώματα, άλλοι πιστεύουν ότι η υπεραντίδραση της Αθήνας ήταν απλώς μια «θεατρική» επιλογή του Ανδρέα Παπανδρέου. Η οποία μάλιστα απεδείχθη και καταστροφική, όπως προσθέτουν, όταν ο ίδιος υποχρεώθηκε να υπογράψει με τον Τούρκο ομόλογό του Τουργκούτ Οζάλ τη συμφωνία του Νταβός, παραδεχόμενος στη συνέχεια το σφάλμα του με την περιβόητη φράση mea coulpa.

Νέα άποψη

Κάπου ανάμεσα στις εκ διαμέτρου αντίθετες αυτές εκτιμήσεις βρίσκεται μια νέα άποψη, που φέρνει για πρώτη φορά σήμερα στο φως της δημοσιότητας η «Καθημερινή». Την υποστηρίζει ο τότε πρέσβης των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελλάδα κ. Ρόμπερτ Κίλι, ο οποίος αποδίδει ολόκληρη την κρίση του 1987 σε μια διπλωματική παρανόηση ανάμεσα στον τότε αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών κ. Γιάννη Καψή και τον τούρκο πρέσβη στην Αθήνα κ. Ναζμί Ακιμάν.

Πριν όμως δούμε αναλυτικά τόσο τι υποστηρίζει ο κ. Κίλι όσο και τι του απαντά ο κ. Καψής, χρήσιμο είναι να θυμηθούμε εν συντομία τα γεγονότα που οδήγησαν στην κρίση, όπως τα εξιστόρησε στην «Κ» ο τότε αμερικανός πρέσβης, επικαλούμενος αρχεία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που δεν έχουν πλέον το χαρακτήρα του απορρήτου.

«Εκείνη την εποχή», αναφέρει ο κ. Κίλι, «σε μια εταιρεία που διευθύνετο από την καναδική επιχείρηση Denison, είχε παραχωρηθεί από την Ελλάδα το δικαίωμα για την εξερεύνηση και εκμετάλλευση κοιτασμάτων πετρελαίου στο βόρειο Αιγαίο. Προϋπόθεση ήταν να αρχίσει η έρευνα σε μια περιοχή ανατολικά της Θάσου. Η ελληνική κυβέρνηση, που επιθυμούσε να διατηρήσει τον έλεγχο της πολύ ευαίσθητης αυτής δραστηριότητας σε μια πιθανώς αμφισβητούμενη περιοχή, επιδίωξε να αποκτήσει την πλειοψηφία των μετοχών της εταιρείας προκειμένου εκείνη να έχει τον αποφασιστικό ρόλο για το πού, το πώς και το πότε θα γίνονταν οι έρευνες σύμφωνα με τα εθνικά της συμφέροντα. Σε αυτήν την κοινοπραξία υπήρχαν και Αμερικανοί επενδυτές και γι’ αυτόν τον λόγο αναμίχθηκα και βοήθησα στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων».

Εκδοχή Κίλι

«Η κρίση», σύμφωνα πάντα με τον κ. Κίλι, «προέκυψε καθώς η δυνατότητα άντλησης πετρελαίου από την Denison σε μια ενδεχομένως αμφισβητούμενη περιοχή δημοσιοποιήθηκε». Και στο σημείο αυτό ο Αμερικανός αξιωματούχος προσθέτει για πρώτη φορά τη δική του εκδοχή: «Η άποψή μου είναι ότι η κρίση επιδεινώθηκε με κίνδυνο να ξεσπάσει ακόμη και πόλεμος λόγω μιας παρανοήσης στις διπλωματικές συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών, και κυρίως μεταξύ του αναπληρωτή υπουργού εξωτερικών κ. Γιάννη Καψή και του Τούρκου πρέσβη στην Αθήνα κ. Ναζμί Ακιμάν. Μιας πολύ μεγάλης παρανόησης που εμείς ως τρίτοι -Αμερικανοί, Βρετανοί και το συμβούλιο του ΝΑΤΟ- εντοπίσαμε, καθώς βρισκόμασταν σε άμεση επικοινωνία και με την Αθήνα και με την Αγκυρα. Η παρανόηση δημιουργήθηκε διότι ενώ η ελληνική πλευρά (με την απόπειρα εξαγοράς της εταιρείας της Ντένισον) απλά ασκούσε τα δικαιώματά της να λαμβάνει εκείνη τις αποφάσεις για την περιοχή που θεωρούσε έδαφός της στο Αιγαίο, η τουρκική πλευρά ερμήνευσε αυτήν την κίνηση σαν σχέδιο, που θα επέτρεπε στην Αθήνα να ξεκινήσει ερευνες για την άντληση πετρελαίου σε πιθανώς αμφισβητούμενες περιοχές».

Η συνέχεια είναι γνωστή. Η Αγκυρα ανακοίνωσε ότι το Σισμίκ αρχίζει την επομένη κιόλας παράλληλες έρευνες στο Αιγαίο, ο Ανδ. Παπανδρέου απάντησε ότι η Ελλάδα δεν θα επιτρέψει να παραβιαστούν τα κυριαρχικά της δικαιώματα και λίγες ώρες αργότερα ο στόλος έβγαινε στο Αιγαίο, ισχυρότατες δυνάμεις του στρατού όδευαν στον Εβρο και πανικόβλητοι χιλιάδες πολίτες στα σούπερ μάρκετ για «πολεμοφόδια»! Χρειάστηκε η πυροσβεστική παρέμβαση του Τούρκου πρωθυπουργού Τουργκούτ Οζάλ, ο οποίος από το Λονδίνο που πληροφορήθηκε τα γεγονότα διέταξε το Σισμίκ να επιστρέψει στη βάση του, για να υπογράψει λίγους μήνες αργότερα τη συμφωνία του Νταβός με τον Ανδ. Παπανδρέου, που δεσμεύει ώς σήμερα Αθήνα και Αγκυρα να απέχουν των ερευνών στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου μέχρι να επιλυθεί το ζήτημα της υφαλοκρηπίδας των δύο χωρών.

Εχει πάντως μεγάλη σημασία ότι ο κ. Κίλι «κλείνει» το σημείωμά του με την πεποίθηση ότι σε κάθε περίπτωση «η ελληνική κυβέρνηση δεν θα επέτρεπε στην Ντένισον να αρχίσει γεωτρήσεις ανατολικά της Θάσου, καθώς τούτο θα μπορούσε να εκληφθεί ως πρόκληση από την Τουρκία», και με το δεδομένο αυτό εκτιμά ότι «η κρίση δεν ήταν αποτέλεσμα σκόπιμης πρόκλησης από καμία πλευρά. Δυστυχώς οι διπλωμάτες δεν είναι πάντα όσο ακριβείς θα έπρεπε», καταλήγει, αφήνοντας σαφώς να εννοηθεί ότι ο πόλεμος αποφεύχθηκε μόνον χάρη στην παρέμβαση των τρίτων δυνάμεων -ΗΠΑ, Βρετανίας, ΝΑΤΟ- «που μεσολάβησαν και ανέδειξαν την παρανόηση που είχε προκληθεί στις διπλωματικές συνομιλίες».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή