Πρόσω αριστερά, κράτει δεξιά, ανάποδα δεξιά, τρία το πρόσω… Το σκάφος «Αιγαίο» του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) βγαίνει από το λιμάνι του Πειραιά και ξεκινά για μια ακόμα αποστολή; Την αναζήτηση Μινωικών Ναυαγίων στα παράλια της Νότιας Κρήτης. Δεν είναι η πρώτη φορά καθώς το «Αιγαίο» έχει εντοπίσει και καταγράψει περισσότερα από 30 ναυάγια της κλασικής, ελληνιστικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής εποχής στην περιοχή του Αιγαίου.
Στη γέφυρα του πλοίου, εκτός από τους Αμερικανούς αρχαιολόγους βρίσκεται ο καπετάνιος και ορισμένοι από το μόνιμο πλήρωμά του. Για να συμμετέχεις στις αποστολές του σκάφους δεν αρκεί να είσαι ή ναυτικός ή επιστήμονας, πρέπει να είσαι και τα δύο.
Λίγες μέρες πριν το «Αιγαίο» ξεκινήσει αυτό το καινούργιο ταξίδι του η «Κ» βρέθηκε στο σκάφος και γνώρισε από κοντά τους ανθρώπους του και τη δουλειά τους.
Ο καπετάνιος του ερευνητικού σκάφους «Αιγαίο», κ. Θεόδωρος Κανακάρης, διαθέτει και πολλές επιστημονικές γνώσεις, απόκτημα των δέκα χρόνων «θητείας» στο τιμόνι του σκάφους του ΕΛΚΕΘΕ, τα μισά απ’ όσα συνολικά ταξιδεύει. Βρέθηκε στο «Αιγαίο» περίπου τυχαία και έμεινε. Ο τρόπος που περιγράφει τη δουλειά του είναι χαρακτηριστικός. «Φεύγεις και πας να υλοποιήσεις μια ιδέα ενός επιστήμονα, να βρεις τα στοιχεία που θα επιβεβαιώσουν τις υποθέσεις που έχουν γίνει στο χαρτί. Οταν λοιπόν ανακαλύπτουμε κάτι αισθανόμαστε ότι προσφέρουμε» λέει στην «Κ».
Οι αποστολές που έχουν αρχαιολογικό αντικείμενο χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή για να μην καταστραφούν οι αρχαιότητες. Ο κ. Κανακάρης, που πρέπει να τα βγάλει πέρα με τα αιτήματα των επιστημόνων, λέει ότι «χρειάζεται συχνά να βρίσκεσαι για πολύ ώρα κοντά στη στεριά με κίνδυνο να κτυπήσει το πλοίο γιατί εκεί συνήθως βρίσκονται τα ναυάγια». Οι ενάλιες αρχαιολογικές έρευνες δεν είναι όμως και οι πιο δύσκολες.
Το «Αιγαίο» και το πλήρωμά του βρέθηκαν να αναζητούν τα συντρίμμια του Σινούκ και τους ανθρώπους που χάθηκαν, τα ελικόπτερα του ΕΚΑΒ και πρόσφατα να ακτινογραφούν το Sea Diamond στον βυθό της Καλντέρας, στη Σαντορίνη. Ασφαλώς η αναζήτηση ανθρώπων με δύσκολες μάλιστα καιρικές συνθήκες και την αγωνία των δικών τους να πιέζει είναι ό,τι χειρότερο. Το «Αιγαίο» επιστρατεύεται κάθε φορά που χρειάζεται να γίνουν θαλάσσιες έρευνες σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, αν και δεν είναι αυτή η βασική του αρμοδιότητα. Δεν υπάρχει, όμως, άλλο σκάφος που να διαθέτει ανάλογο εξοπλισμό και εκπαιδευμένο προσωπικό. «Στο Σινούκ χρειαστήκαμε έξι ώρες για να καταφέρουμε να περάσουμε ένα γάντζο από μια τρυπούλα και να ανασύρουμε ένα κομμάτι», λέει στη «Κ» ο κ. Λεωνίδας Μανουσάκης, μηχανικός, κι ένας από τους χειριστές των τριών ρομποτικών συστημάτων που διαθέτει το «Αιγαίο». Πρόκειται για τηλεκατευθυνόμενα υποβρύχια μηχανήματα που έχουν ενσωματωμένες κάμερες και άλλα όργανα υψηλής τεχνολογίας και μπορούν να καταδυθούν στη θάλασσα για να καταγράψουν τι συμβαίνει στον βυθό. Οθόνες επί του σκάφους δείχνουν αυτό που «βλέπουν» οι κάμερες. Αλλοτε ψαράκια και θαλάσσια φυτά, άλλοτε τμήματα ναυαγίων ή αρχαιότητες και άλλοτε θύματα μιας τραγωδίας, όπως τότε με το Σινούκ…
Το πιο προηγμένο από τα τρία, το Max Rover ROV, μπορεί να καταδυθεί έως τα 2.000 μέτρα και φέρει εμφανώς τα σημάδια καταπόνησης από τη «συμμετοχή» του στις έρευνες του πρόσφατου ναυαγίου στη Σαντορίνη. «Το Sea Diamond ήταν η πιο δύσκολη δουλειά που έχουμε κάνει», λέει ο κ. Λεωνίδας Μανουσάκης. «Ο κάβος ήταν στην επιφάνεια, οι ανεμόσκαλες επέπλεαν και τα φράγματα ήταν αγκυροβολημένα ολόγυρα από το ναυάγιο. Ο χειριστής, λοιπόν, έπρεπε να οδηγήσει τα μηχανήματα έτσι ώστε να μην μπλεχτούν τα καλώδια. Αν δείτε τα καλώδια έχουν ακόμα πετρέλαιο σε κάποια σημεία», εξηγεί ο κ. Μανουσάκης. Ολα πάνω στο «Αιγαίο» είναι απόλυτα οργανωμένα. Οι ώρες του φαγητού είναι καθορισμένες και οι άνθρωποι κοιμούνται με βάρδιες κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού καθώς σε μια αποστολή κάθε λεπτό είναι πολύτιμο.
Το «Αιγαίο», μήκους 63 μέτρων, κατασκευάστηκε στη Χαλκίδα το 1985. Στα χρόνια που πέρασαν όμως διαρκώς εκσυγχρονίζεται. Σήμερα διαθέτει εκτός από τα τρία ρομποτικά συστήματα και πολλά άλλα μηχανήματα τελευταίας τεχνολογίας. Ενα από αυτά βυθίζεται προκειμένου να λάβει δείγματα νερού, για να μετρηθούν διάφοροι παράγοντες, όπως έγινε στη Σαντορίνη.
Μάλιστα, πάνω στο πλοίο υπάρχουν τα αναγκαία χημικά εργαστήρια ώστε να γίνουν στη συνέχεια οι πρώτες αναλύσεις και μετρήσεις σε νερό και ιζήματα. Ετσι, όταν το πλοίο πιάνει λιμάνι, οι ερευνητές ξέρουν ήδη «τι περίπου έχουν στα χέρια τους» και αν η αποστολή τους έχει πετύχει.