Τα κύματα ύψους έως και τριών μέτρων, που σαρώνουν ξαφνικά λουόμενους και παρασύρουν στη θάλασσα τα προσωπικά τους αντικείμενα, είναι συχνό φαινόμενο στις παραλίες. Μετά την αιφνίδια θαλασσοταραχή όλοι ψάχνουν τα βρουν στον ορίζοντα τον «ένοχο», συνήθως κάποιο πλοίο της γραμμής, που περνάει από εκεί. Εχουν καταγραφεί περιπτώσεις κατά τις οποίες τα απόνερα των ταχύπλοων της ακτοπλοΐας έχουν προκαλέσει τραυματισμούς σε λουομένους. Μάλιστα, πριν από λίγα χρόνια, στο λιμάνι της Μήλου τα απόνερα ενός ακτοπλοϊκού σκάφους προκάλεσαν τον θάνατο μιας γυναίκας που επέβαινε σε ιστιοφόρο και έχασε την ισορροπία της πέφτοντας στο κενό μεταξύ σκάφους και προβλήτας. Επίσης, πέρυσι, στο λιμάνι της Νάξου από τα απόνερα του «Αίολος Κεντέρης» βυθίστηκε θαλαμηγός και οι τέσσερις επιβαίνοντες σώθηκαν ως εκ θαύματος. Κάποιες περιοχές θαλασσοδέρνονται τόσο συχνά από απόνερα, που έχει αλλάξει η… ακτογραμμή.
«Ευαίσθητες» περιοχές θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν σχεδόν όλα τα νησιά του Αιγαίου, ωστόσο σε ορισμένες θαλάσσιες περιοχές το πρόβλημα είναι πιο έντονο. Πρόκειται για τον δίαυλο του Σαρωνικού από το λιμάνι του Πειραιά έως τις Φλέβες, τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ της Κέρκυρας και Ηγουμενίτσας, τη θαλάσσσια περιοχή του Βόρειου Ευβοϊκού, τη θαλάσσια περιοχή των Σποράδων, τη θαλάσσια περιοχή των Κυκλάδων και κυρίως πλησίον των νησιών Τήνος, Πάρος, Νάξος, Μύκονος κ.ά.
Για τις «ευαίσθητες» περιοχές έχουν εκδοθεί αποφάσεις των τοπικών Λιμενικών Αρχών στις οποίες προσδιορίζονται τα όριά τους, καθώς και οι ταχύτητες που επιτρέπεται να αναπτύσσουν τα ακτοπλοϊκά σκάφη, όταν πλέουν εντός αυτών. Οι συγκεκριμένες αποφάσεις – οδηγίες προς τους πλοιάρχους είναι υποχρεωτικές και η μη τήρησή τους τιμωρείται με αυστηρά πρόστιμα. Ωστόσο, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, όπως όταν επικρατεί κακοκαιρία και η ταχύτητα αποτελεί όρο ασφαλούς πλου, τότε δεν τηρούνται τα όρια ταχύτητας που προβλέπονται.
«Οι πλοίαρχοι είναι υποχρεωμένοι να τηρούν τις χαμηλές ταχύτητες και για λόγους ασφαλείας των ίδιων των πλοίων, αλλά και για την ασφάλεια των πολιτών που κολυμπούν σε παραλίες που βρίσκονται κοντά στη ρότα των πλοίων», ανέφερε ο γραμματέας της Πανελλήνιας Ενωσης Πλοιάρχων Εμπορικού Ναυτικού (ΠΕΠΕΝ) Αχιλλέας Ταρλάμης.
Λείπουν οι υποδομές
Στα περισσότερα νησιά του Αιγαίου οι υπάρχουσες λιμενικές υποδομές είναι «απαρχαιωμένες» και ορισμένες φορές ακόμη και… επικίνδυνες για την ασφάλεια επιβατών και πλοίων. Μάλιστα, ελλείψει υποδομών, συνήθως, στο ίδιο σημείο «δένουν» τα σκάφη αναψυχής, τα αλιευτικά, τα ακτοπλοϊκά ή κάποια φορτηγά σκάφη που μεταφέρουν προϊόντα.
«Αυτό σημαίνει ότι όταν το ακτοπλοϊκό προσεγγίσει στο λιμάνι για να «δέσει», θα χρειαστεί να κάνει διάφορους χειρισμούς με αποτέλεσμα να προκληθούν απόνερα, τα οποία με τη σειρά τους μπορεί να προκαλέσουν από μικρές έως και σοβαρές ζημιές στα διάφορα σκάφη που βρίσκονται πλησίον», ανέφερε ο καπετάν Αχιλλέας Ταρλάμης.
Τόσο οι εκπρόσωποι των ακτοπλοϊκών εταιρειών όσοι και οι πλοίαρχοι αλλά και οι ειδικοί του ΥΕΝ υποστηρίζουν ότι θα εξαλειφθούν, στον μεγαλύτερο βαθμό, οι όποιες παρενέργειες από τα απόνερα των ακτοπλοϊκών όταν δημιουργηθούν κατάλληλες λιμενικές υποδομές και ο κάθε τύπος σκάφους έχει τον χώρο του. Στην τουριστική μαρίνα, τα σκάφη αναψυχής, στο αλιευτικό καταφύγιο τα αλιευτικά και στο επιβατικό λιμάνι τα ακτοπλοϊκά. «Οταν όλα τα σκάφη είναι ανακατεμένα, μοιραίο είναι να συμβεί, κάποια στιγμή ατύχημα ή και δυστύχημα από τα απόνερα τα οποία δεν μπορείς να αποφύγεις κατά τους χειρισμούς κατάπλου ή απόπλου, καθώς η θάλασσα δεν είναι ξηρά», είπε ο γραμματέας της ΠΕΠΕΝ. «Τις περισσότερες φορές καλούμαστε να ακροβατούμε ανάμεσα σε σκάφη αναψυχής, αλιευτικά και φουσκωτά για να «δέσουμε» με ασφάλεια. Και καλά όταν έχει μπουνάτσα. Μπορείτε να φανταστείτε τι γίνεται όταν έχει μποφόρ;».
Να σημειωθεί, πάντως, ότι βάσει του Γενικού Κανονισμού Λιμένος, κάθε σκάφος που προσεγγίζει προς την είσοδο λιμένα θα πρέπει να μειώνει σταδιακά την ταχύτητά του, ώστε φθάνοντας σε απόσταση ενός μιλίου να πλέει με ταχύτητα πέντε κόμβων. «Μειώνουμε την ταχύτητα στο όριο ασφαλείας, λέει ο κ. Ταρλάμης. Ωστόσο, για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, κάποιες φορές όταν πιέζει ο χρόνος ίσως σε ορισμένα σημεία να μην τηρούνται πλήρως οι προβλεπόμενες ταχύτητες, αλλά και πάλι τις μειώνουμε».
Προέχει η ασφάλεια
Οι εκπρόσωποι των ακτοπλοϊκών εταιρειών αναγνωρίζουν ότι οι υψηλές ταχύτητες των σκαφών προκαλούν απόνερα, τα οποία ορισμένες φορές έχουν αρνητικές παρενέργειες. «Εμείς έχουμε δώσει εντολή στους πλοιάρχους μας να προσέχουν όταν διαπλέουν από τις λεγόμενες «ευαίσθητες» περιοχές και να τηρούν κατά γράμμα τις αποφάσεις των τοπικών Λιμεναρχείων για τα όρια ταχύτητας», τονίζει στην «Κ» ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Blue Star Ferries Μιχάλης Σακκέλης και συμπληρώνει: «Προέχει η ασφάλεια τόσο των πολιτών που βρίσκονται σε σκάφη τα οποία είναι αγκυροβολημένα στα λιμάνια όσο και των λουομένων. Στους χρόνους εκτέλεσης ενός δρομολογίου που ανακοινώνουμε λαμβάνεται υπ’ όψιν και η «απώλεια χρόνου» από τη μείωση της ταχύτητας, εκεί που προβλέπεται». Κατά τον κ. Σακκέλη, η μειωμένη ταχύτητα που προβλέπεται από τον Πειραιά έως την έξοδο από τον δίαυλο του Σαρωνικού επιβαρύνει τον συνολικό χρόνο του ταξιδιού κατά δέκα λεπτά, που όμως είναι υπολογισμένα στους χρόνους που ανακοινώνονται.
Η τήρηση των κανονισμών και η μείωση της ταχύτητας όταν προβλέπεται αποτελούν αξίωμα, σύμφωνα με την υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων της Ναυτιλιακής Εταιρειας Λέσβου (ΝΕΛ) Θεοδώρα Ρήγα. Η ίδια ανέφερε ακόμη ότι κάθε πλοίο, ανάλογα με την ταχύτητα και τον τύπο, προκαλεί διαφορετικού ύψους κύμα και για τον λόγο αυτό η μείωση ταχύτητας δεν είναι ίδια για όλα τα σκάφη. «Θέλω να σας πω, ότι στον σχεδιασμό του ταξιδιού προβλέπονται τα πάντα, όπως και οι περιοχές όπου απαιτείται μείωση ταχύτητας. Ωστόσο, νομίζω ότι εάν υπήρχαν σωστές και σύγχρονες λιμενικές υποδομές στα διάφορα νησιά, τα προβλήματα θα ήταν σαφώς πολύ λιγότερα», είπε η κ. Ρήγα.
Κινδυνεύουν ακόμη και τα μεγάλα γιοτ
Σύμφωνα με τον κ. Αντώνη Στελλιάτο, πρόεδρο της Ενωσης Πλοιοκτητών Επαγγελματικών Σκαφών Τουρισμού, το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζει η Νάξος, ενώ ως Ενωση έχει ζητήσει επανειλημμένα από το ΥΕΝ να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στο θέμα της ταχύτητας των σκαφών κατά την είσοδό τους στα λιμάνια. «Κατά καιρούς έχουμε υποβάλει κάποια έγγραφα στο υπουργείο για την προσοχή που πρέπει να δίνει η ακτοπλοΐα και τα ταχύπλοα στα λιμάνια όπου δένουν τα επαγγελματικά τουριστικά», τονίζει και επισημαίνει: «Αυτό δεν αφορά μόνο τα ταχύπλοα, αλλά και τα πλοία της γραμμής που μπαίνουν με αυξημένη ταχύτητα στα λιμάνια δημιουργώντας προβλήματα. Καλό θα ήταν οι κατά τόπους λιμενικές αρχές να δίνουν οδηγίες στα πλοία της ακτοπλοΐας να σέβονται τα επαγγελματικά, τουριστικά, ειδικά στα νησιά». Ούτε αυτό όμως θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μόνιμη λύση, όπως διευκρινίζει, διότι χρειάζονται υποδομές για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα σε όλο το μέγεθός του: «Δεν υπάρχουν υποδομές. Αν θέλουμε να προχωρήσει το γιότινγκ πρέπει να γίνουν υποδομές: μιλάμε φυσικά για μαρίνες και βελτίωση λιμανιών».
Εξάλλου, όπως επισημαίνει ο κ. Τριαντάφυλλος Βενετόπουλος, μέλος του Δ.Σ. της Ενωσης πολλές φορές το πρόβλημα είναι τόσο έντονο που δεν επηρεάζει μόνο τα μικρά πλοία αλλά ακόμα και εκείνα των 50 ή 55 μέτρων. «Δεν νομίζω να μπορεί να λυθεί εύκολα αυτό το θέμα. Εμείς, ως εταιρεία, το μόνο που κάνουμε είναι να συμβουλεύουμε τους πελάτες μας να αποφεύγουν συγκεκριμένα λιμάνια που έχουν πρόβλημα».
«Μέγιστη ταχύτητα 5 κόμβοι»
Οι λιμενικές αρχές διαφόρων περιοχών έχουν εκδώσει οδηγίες προς τους πλοιάρχους, οι οποίες αφορούν την ταχύτητα των πλοίων κατά τη διέλευσή τους κοντά στις ακτές και τα λιμάνια. Για παράδειγμα, από τη λιμενική αρχή Κέρκυρας για τις θαλάσσιες περιοχές βόρεια και βορειοανατολικά του νησιού επιβάλλεται στα ακτοπλοϊκά σκάφη να πλέουν με μειωμένη ταχύτητα, όχι άνω των 19 κόμβων. Μάλιστα η ταχύτητα θα διαμορφώνεται προς τα κάτω, ανάλογα με την απόσταση του σκάφους από τις ακτές. Οι πλοίαρχοι των σκαφών που έχουν τη δυνατότητα αποτύπωσης της πορείας και ταχύτητάς τους θα κρατούν τις αποτυπώσεις για τις καθορισμένες περιοχές στο αρχείο του πλοίου τους για χρονικό διάστημα επτά ημερών, ώστε να μπορεί να γίνει έλεγχος στην περίπτωση σχετικής καταγγελίας. Ενδεικτικά, στην περίπτωση της Κέρκυρας, η απόφαση του λιμεναρχείου, μεταξύ άλλων, αναφέρει: «Για την επίλυση των προβλημάτων που δημιουργεί ο κυματισμός στις ακτές πλησίον του λιμένα Κέρκυρας, μείωση της ταχύτητας των πλοίων που καταπλέουν σε αυτόν από Ιταλία, Πάτρα ή Ηγουμενίτσα, από την απόσταση τριών ναυτικών μιλίων έτσι ώστε σε απόσταση ενός μιλίου από αυτόν να πλέουν με ταχύτητα όχι μεγαλύτερη των πέντε κόμβων».
