«Θα επιστρέψεις στη Ζαχάρω;». «Να επιστρέψω να κάνω τι;». Αυτό απάντησε αυθόρμητα σε ερώτηση δημοσιογράφου ο Σπύρος, μετανάστης από την Αλβανία, που πριν από λίγες ημέρες πάλεψε με τις φλόγες για να σώσει συντοπίτες του που κινδύνευαν και σήμερα νοσηλεύεται με βαριά εγκαύματα σε νοσοκομείο της Αθήνας (η συγκλονιστική του μαρτυρία δημοσιεύθηκε στο φύλλο της «Κ» της 2/9). Να επιστρέψει να κάνει τι;
Στον κυκεώνα των ειδήσεων από τις πυρκαγιές σε Πελοπόννησο και Εύβοια, μία άκρως κρίσιμη παράμετρος έμεινε στο περιθώριο: τι θα γίνει με τους χιλιάδες μετανάστες που ζούσαν και εργάζονταν στις πληγείσες περιοχές; Σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής, μόνο στην ευρύτερη περιοχή του νομού Ηλείας ο συνολικός νόμιμος μεταναστευτικός πληθυσμός ανέρχεται σε 22.149 άτομα, στους δε Δήμους Ζαχάρως, Αρχαίας Ολυμπίας και Σκιλλούντος ζουν 1.785, 779 και 463 μετανάστες αντίστοιχα. Κύρια εθνικότητα η αλβανική, με τη βουλγάρικη να ακολουθεί. Οπως επισημαίνουν οι ειδικοί, οι περισσότεροι εξ αυτών δεν έχουν ιδιόκτητη κατοικία ή διέμεναν σε ενοικιαζόμενες κατοικίες χωρίς ονομαστικά μισθωτήρια, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να λάβουν επιδόματα για καταστραφείσα οικοσκευή, επιδότηση ενοικίου κ.λπ.
Αυτό, πάντως, θα ήταν ένα ελάχιστο μόνο κίνητρο για την παραμονή τους στις περιοχές αυτές. Διότι με την καταστροφή των καλλιεργειών χάθηκε ο ίδιος ο λόγος για τον οποίο έμεναν εκεί: για να έχουν δουλειά. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΙΜΕΠΟ κ. Αλέξανδρο Ζαβό, η ενδεχόμενη μετακίνησή τους σε άλλες περιοχές θα έχει πολλαπλές επιπτώσεις. Κυρίως, όμως, θα ακυρώσει κάθε προσπάθεια ανασυγκρότησης των καμένων περιοχών, καθώς «χωρίς εργατικά χέρια, κανένα σχέδιο ανοικοδόμησης δεν μπορεί να υλοποιηθεί».
Πράγματι, η Ηλεία στηρίζεται όσο λίγες περιοχές της χώρας στους οικονομικούς μετανάστες. Εκείνοι ήταν άλλωστε που κάλυψαν το κενό, όταν στις αρχές της δεκαετίας του ’90 οι νέοι άρχισαν να αποστρέφονται τις γεωργικές εργασίες. Σταδιακά, καλλιεργήθηκε μια σχέση «εξάρτησης» μεταξύ των αγροτών και κτηνοτρόφων της Ηλείας με τους ξένους της περιοχής.
Σύμφωνα με πιλοτική έρευνα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών στην Ηλεία «προ πυρκαγιάς», οι μετανάστες απασχολούνταν κυρίως στον πρωτογενή τομέα και ιδιαίτερα στις καλλιέργειες ντομάτας, πιπεριάς, καρπουζιού, ελιάς και φράουλας. Η ζήτηση για εργατικά χέρια μεταναστών είχε μειωθεί μόνο στην καλλιέργεια ντομάτας στις πεδινές περιοχές, όπου τη δουλειά την είχαν αναλάβει αποκλειστικά τα μηχανήματα. Ειδικά στον Δήμο Ζαχάρως, είχε παρατηρηθεί το φαινόμενο οι μετανάστες να δημιουργούν συνεργεία και να αναλαμβάνουν τις καλλιέργειες ελιάς «μισό-μισό» με τους ντόπιους.
Από την ίδια έρευνα προκύπτει ότι οι Αλβανοί είχαν αρχίσει να αποχωρούν από τις σκληρές δουλειές και να ασχολούνται και με επαγγέλματα εκτός γεωργίας. Αντίθετα, Πακιστανοί και Βούλγαροι απασχολούνταν αποκλειστικά στη γεωργία. Είναι φανερό ότι, σε περίπτωση που εγκαταλείψουν τις πληγείσες περιοχές, θα υπάρξει τεράστιο πρόβλημα έλλειψης εργατικού δυναμικού, ενώ αντίστοιχα στις περιοχές μετεγκατάστασης θα υπάρξει υπερπροσφορά, με αποτέλεσμα τη συμπίεση των αμοιβών. «Κατά την άποψή μας τα μέτρα που λαμβάνονται για την ανακούφιση των πληγέντων θα πρέπει να ανακουφίζουν επίσης τους πληγέντες μετανάστες», τονίζει το ΙΜΕΠΟ.