Την αρχή άλλης μιας κακής διατροφικής περιόδου σηματοδοτεί η νέα σχολική χρονιά για τα περισσότερα Ελληνόπουλα, που συνήθως φεύγουν από το σπίτι νηστικά και «καταθέτουν» το χαρτζιλίκι τους στα κυλικεία του σχολείου. Μεταξύ των «θυμάτων» του σύγχρονου τρόπου ζωής είναι τα παιδιά σχολικής αλλά και προσχολικής ηλικίας που εξαιτίας της πλούσιας σε κακό λίπος, αλάτι και ζάχαρη διατροφής και της καθιστικής ζωής παρουσιάζουν από πολύ νωρίς τους παράγοντες κινδύνου που «στέλνουν» τους ενήλικες στον καρδιολόγο… Είναι ενδεικτικό ότι περισσότερα από ένα στα τέσσερα παιδιά του νηπιαγωγείου είναι υπέρβαρα και ένα στα επτά έχει… χοληστερίνη, ενώ υπάρχουν παιδιά που σε αυτήν την ηλικία έχουν μεταβολικό σύνδρομο, το οποίο εάν δεν αντιμετωπιστεί οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στο έμφραγμα. Ο καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Αντώνης Καφάτος, μιλώντας στην «Κ», κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας την ανάγκη για ένα σωστό διαιτολόγιο των παιδιών και τονίζοντας: «πρώτα η άσκηση και μετά τα μαθήματα».
Ενδεικτικά των επιπτώσεων της κακής διατροφής στην παιδική ηλικία είναι τα αποτελέσματα μελέτης που διεξήχθη σε νηπιαγωγεία του νομού Χανίων σε δείγμα 1.189 παιδιών ηλικίας 4 ές 7 ετών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, το 27,4% των αγοριών και το 28,5% των κοριτσιών ήταν υπέρβαρα (σε αυτά τα ποσοστά περιλαμβάνονται και τα παχύσαρκα παιδιά που ήταν το 10,8% των αγοριών και το 9% των κοριτσιών). Με αυξημένα επίπεδα αρτηριακής πίεσης βρέθηκε το 7,4% των αγοριών και το 7,9% των κοριτσιών, ενώ το 14,4% των παιδιών είχε ολική χοληστερόλη μεγαλύτερη από 200 mg/dl. Δύο στα δέκα παιδιά (18,3%) βρέθηκαν να έχουν έναν από τους παράγοντες του μεταβολικού συνδρόμου, που είναι η υπεργλυκαιμία, η κεντρική παχυσαρκία, η υπέρταση, η υπερτριγλυκεριδαιμία και η χαμηλή HDL χοληστερόλη. Με δύο παράγοντες κινδύνου βρέθηκε το 5,9% των παιδιών, ενώ με τρεις το 1,5% (στα αγόρια το ποσοστό ήταν 2,7%), που σημαίνει ότι αυτά τα παιδιά έχουν μεταβολικό σύνδρομο και άρα σοβαρή πιθανότητα -σχεδόν βεβαιότητα- να εμφανίσουν στεφανιαία νόσο και να εκδηλώσουν καρδιαγγειακό επεισόδιο στην ενήλικη ζωή τους.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της έρευνας κ. Καφάτο, η παραδοσιακή ελληνική διατροφή και η σωματική άσκηση είναι η μόνη διέξοδος για τη μείωση των αθηρογόνων παραγόντων κινδύνου στα παιδιά.
Ποιο όμως διατροφικό πρόγραμμα θα πρέπει να εφαρμόζουν γενικά, αλλά κυρίως κατά τη διάρκεια της σχολικής περιόδου, οι γονείς για τα παιδιά; Ο κ. Καφάτος σημειώνει: «Ενα σωστό πρωινό για τα παιδιά θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα φρούτο, «σπιτικά» δημητριακά (βρασμένο αλεσμένο σιτάρι με λίγο γάλα) ή ρυζόγαλο με καστανό ρύζι και ελάχιστη ζάχαρη ή μέλι. Επίσης, καλό είναι να καταναλώνουν 4 – 5 φορές την εβδομάδα αυγό, που είναι πολύ καλή πηγή πρωτεϊνών». Και όπως σχολιάζει ο ίδιος «με αυτό το πρωινό, το παιδί δεν χρειάζεται να αγοράζει π.χ. τοστ ή τυρόπιτες από το κυλικείο του σχολείου».
Για δεκατιανό τα παιδιά θα πρέπει να έχουν ένα μήλο ή ένα πορτοκάλι μαζί τους στη σάκα. Ενα σωστό μεσημεριανό και βραδινό γεύμα θα πρέπει να περιλαμβάνει ψάρι (3-4 φορές την εβδομάδα) ή κοτόπουλο, λαχανικά μαγειρεμένα αλλά και ωμά σε σαλάτα, ψωμί ολικής αλέσεως (εάν είναι δυνατόν να είναι φτιαγμένο στο σπίτι χωρίς αλάτι) και ένα φρούτο. Κόκκινο κρέας θα πρέπει να καταναλώνεται το πολύ μία φορά την εβδομάδα. Ενδιάμεσα γεύματα μπορεί να είναι ανάλατοι ξηροί καρποί (μία χούφτα) ή γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά με λίγο μέλι ή με καρύδια.
Καταλήγοντας, ο κ. Καφάτος τονίζει: «Πρώτα θα πρέπει να έρχεται η άσκηση και η σωματική δραστηριότητα και μετά τα μαθήματα του σχολείου. Για τη διατήρηση της καλής σωματικής κατάστασης του παιδιού, είναι πολύ σημαντική η γυμναστική και το έντονο παιχνίδι στο ύπαιθρο για τουλάχιστον δύο ώρες την ημέρα».
Εξετάσεις από τους πρώτους μήνες της ζωής
Από τη στιγμή που θα γεννηθούν τα παιδιά πρέπει να υποβάλλονται σε εξετάσεις χοληστερίνης και αρτηριακής πίεσης, ενώ θα πρέπει να εξετάζεται και ο δείκτης ανάπτυξης που αφορά κυρίως τη σχέση σωματικού βάρους και ύψους. Οι εξετάσεις αυτές πρέπει να γίνονται ανά τρίμηνο τον πρώτο χρόνο ζωής του βρέφους, ανά εξάμηνο τον δεύτερο χρόνο και κάθε χρόνο από την ηλικία των 3 ετών και έπειτα. Αυτό επισημαίνει στην «Κ» ο καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Αντώνης Καφάτος, διευκρινίζοντας ότι οι εξετάσεις χοληστερίνης και αρτηριακής πίεσης πρέπει να γίνονται στα νεογέννητα προκειμένου να εντοπιστούν όσα έχουν γενετική υπερλιπιδαιμία (περίπου 1% των παιδιών) και κληρονομική αυξημένη αρτηριακή πίεση. Παράλληλα, ο κ. Καφάτος επισημαίνει την ανάγκη αλλαγής των βιβλιαρίων υγείας των παιδιών. Οπως εξηγεί, οι καμπύλες ανάπτυξης του βιβλιαρίου υγείας δεν ανταποκρίνονται στα πραγματικά σημερινά δεδομένα, καθώς από τη μια υποεκτιμούν το πρόβλημα της παχυσαρκίας και από την άλλη υπερεκτιμούν το θέμα της καθυστερημένης ανάπτυξης. Το αποτέλεσμα είναι να αποπροσανατολίζονται οι παιδίατροι αναφορικά με τις συμβουλές που πρέπει να δώσουν, αλλά και οι γονείς σχετικά με την ανάπτυξη του παιδιού τους. «Είναι σαν να δίνεις μία λάθος ζυγαριά στους γονείς για να μετρήσουν το βάρος του παιδιού», σημειώνει ο κ. Καφάτος.