«Μια γιαγιά διηγούνταν στην εγγόνα ένα περιστατικό. Πώς σώθηκε ο άντρας της από πνιγμό στον Ασωπό ποταμό. Ναι καλά διαβάζετε. Το ποτάμι, τη δεκαετία του 1940-1950, είχε νερό και μάλιστα πολύ. Ελεγε λοιπόν η γιαγιά πως ο μπαρμπα-Γιώργος, στην προσπάθειά του να αντλήσει νερό από το ποτάμι, παρασύρθηκε από τα ορμητικά νερά και «ταξίδευε» προς Ωρωπό. Ευτυχώς κάποιοι περαστικοί άκουσαν τις φωνές και τον βοήθησαν. Ελεγε κι άλλα η γιαγιά. Πως στο ποτάμι έκαναν μπάνιο τους θερινούς μήνες. Πως στο ποτάμι έπλεναν την προίκα τους και ιδιαίτερα τις φλοκάτες τους, οι οποίες καθάριζαν από την ορμή των νερών. Ναι, καλά διαβάζετε. Καθάριζαν. Αυτό το ποτάμι που μας βοηθούσε να καλλιεργούμε τις σοδιές μας, που πότιζε τα ζώα μας, που ήταν ένα θαύμα της φύσης, το διαλύσαμε. Το γεμίσαμε με λύματα, με γεωργικά φάρμακα και βιομηχανικά απόβλητα. Μας επιστρέφει λοιπόν αυτά που του σερβίραμε. Μόλυνε τα υπόγεια πόσιμα νερά μας. Καταβαράθρωσε τις σοδιές μας και την τελευταία δεκαετία βάλθηκε να αποδεκατίσει τους τοπικούς οικισμούς με διάφορες ασθένειες». Τα λόγια ανήκουν σε κάτοικο του Αγίου Θωμά, ενός μικρού χωριού στα όρια του Δήμου Οινοφύτων, που μέσω της ιστοσελίδας agiosthomas. atspace.com προσπαθεί εδώ και χρόνια να αφυπνίσει κατοίκους και φορείς για το περιβαλλοντικό έγκλημα που συντελείται στην περιοχή.
Φαίνεται πως εισακούσθηκε μόλις… την προηγούμενη εβδομάδα, όταν μέσω του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιά ανακοινώθηκε η πρώτη -σοβαρή- δέσμη μέτρων για την αντιμετώπιση της ρύπανσης του Ασωπού και την αναζήτηση των ενόχων. Ο κόμπος άλλωστε είχε φτάσει στο χτένι.
Η «βόμβα»
Μπορεί εδώ και χρόνια στα Οινόφυτα αλλά και τον Ωρωπό (στην εστία της ρύπανσης και στις εκβολές του ποταμού, δηλαδή) οι αναλύσεις δειγμάτων νερού από γεωτρήσεις να έδειχναν σοβαρή επιβάρυνση με νιτρικά και βαρέα μέταλλα (κάδμιο, μόλυβδος, χρώμιο), ωστόσο η «βόμβα» έσκασε στις αρχές Αυγούστου: στο νερό που αντλείται από τα βάθη της γης ανιχνεύεται εξασθενές χρώμιο. Ηταν η πρώτη φορά που ελέγχθηκε η συγκεκριμένη παράμετρος. Υπενθυμίζεται ότι δεν υπάρχει όριο ασφαλείας για τη συγκεκριμένη ουσία και ότι έχει καταχωρισθεί στην κατηγορία Α των καρκινογόνων ουσιών.
Τι βρέθηκε συγκεκριμένα: στο 3ο αντλιοστάσιο του Δήμου Οινοφύτων: ολικό χρώμιο 53,8 μg/l (όριο τα 50 μg/l), εξασθενές χρώμιο 51 μg/l (δεν υπάρχει όριο ασφαλείας), νιτρικά 76,5 μg/l (όριο τα 50 μg/l). Στο 4ο αντλιοστάσιο Οινοφύτων: ολικό χρώμιο 54,9 μg/l, εξασθενές χρώμιο 50 μg/l. Στο δίκτυο Οινοφύτων χρώμιο 50,3 μg/l, εξασθενές χρώμιο 47,9 μg/l, νιτρικά (66,9 μg/l).
Οι γεωτρήσεις σφραγίστηκαν και έγινε σύσταση στους πολίτες να μην καταναλώνουν το νερό. Την ώρα όμως που η Πολιτεία ασχολείτο με την επίλυση του προβλήματος ύδρευσης της περιοχής -ήτοι με τη σύνδεσή της με την ΕΥΔΑΠ- υποψιασμένοι οι άλλοι «παρασώπειοι» δήμαρχοι παράγγελναν τις δικές τους αναλύσεις.
Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν τους επιστήμονες που προειδοποιούσαν ότι η ρύπανση δεν περιορίζεται στα στενά όρια μιας βιομηχανικής περιοχής. Από τη λειτουργία των βιομηχανιών των Οινοφύτων που απορρίπτουν σχεδόν παντελώς ανεπεξέργαστα τα απόβλητά τους στο ποτάμι -ή και κατευθείαν στον υδροφόρο ορίζοντα μέσω γεωτρήσεων στα οικόπεδά τους, όπως αποκαλύπτει στην «Κ» ο διευθυντής του Τομέα Δυναμικής Τεκτονικής Εφαρμοσμένης Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Σπύρος Λέκκας («οι βιομήχανοι έχουν τον τρόπο τους», αναφέρει χαρακτηριστικά)- έχει ρυπανθεί ολόκληρη η υδρογεωλογική λεκάνη της Αττικοβοιωτίας.
Γενικότερο πρόβλημα
Εκτός των Οινοφύτων, εξασθενές χρώμιο (μεταξύ άλλων ρύπων) προέκυψε από αναλύσεις νερού στον Ωρωπό (στη γεώτρηση Χρυσοπηγής, από την οποία υδρεύεται το Χαλκούτσι, ο Πευκιάς και η Νέα Εκάλη), ενώ η ουσία εντοπίστηκε και στην πηγή του Σαραντάρη σε ποσοστό 36 mg/lt.
Αμέσως μετά, στον κατάλογο προστέθηκε και ο Φάρος Αυλίδας, όπου σε γεώτρηση εντοπίστηκε εξασθενές χρώμιο σε περιεκτικότητα 136 μικρογραμμάρια ανά λίτρο. Επειτα, η Τανάγρα, με 48 μικρογραμμάρια ανά λίτρο νερού. «Μολυσμένες» με εξασθενές χρώμιο βρέθηκαν και εννέα γεωτρήσεις στη Θήβα (επίπεδα από 12 έως 14 μικρογραμμάρια).
Η συγκεκριμένη υδρογεωλογική λεκάνη οριοθετείται από τις περιοχές Αυλίδας, Τανάγρας, Σχηματαρίου, Οινοφύτων, Αυλώνα, Συκαμίνου, Ωρωπού. Στις παρυφές της συνδέεται και με τη Μαυροσουβάλα Αττικής, η οποία μέχρι πρότινος θεωρούνταν «καθαρή». Μετρήσεις όμως που πραγματοποίησε ο Τομέας Οικονομικής Γεωλογίας και Γεωχημείας του Πανεπιστήμιου Αθηνών, σε δείγμα από δεξαμενή που υδρεύεται από τη Μαυροσουβάλα βρέθηκαν συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου της τάξης των 62 μικρογραμμαρίων ανά λίτρο και ολικού χρωμίου 65 μgr/lt.