Αν πιστέψει κανείς (και δεν έχει λόγο για το αντίθετο) τους ανθρωπολόγους, οι πρώτες «αντροπαρέες» καταγράφηκαν, ανάμεσα στα πρωτεύοντα θηλαστικά, μόνο στους ανθρώπους, στους χιμπατζήδες και στους φαιοπράσινους μπαμπουίνους. Ηταν οι τροφοσυλλέκτες.
Μερικές δεκάδες χιλιάδες χρόνων μετά, η αντροπαρέα δεν αναφέρεται σε τροφοσυλλέκτες αλλά, όπως υποστηρίζεται, σε συλλέκτες οικειότητας.
Ξαναψάχνοντας εκείνους τους μπαμπουίνους, θα μας πουν (οι ανθρωπολόγοι) ότι «το συλλογικό (κυνήγι) απαιτεί την ελαχιστοποίηση της επιθετικότητας και των συγκρούσεων ανάμεσα στα ζώα που μετέχουν σε αυτό». Διότι προϋπέθετε τη συνεργασία ως ικανή και αναγκαία συνθήκη της αποτελεσματικότητας, η οποία ταυτιζόταν με την επιβίωση. Παράλληλα αυτή η διαδικασία εκτόνωνε την ένταση μεταξύ των αρσενικών εντός της κοινότητας και άφηνε ζωτικό χώρο στο θηλυκό – μητέρα και στα παιδιά.
Στην αντροπαρέα όντως είμαστε χαλαροί. Και σπάνια ανταγωνιστικοί (μάλιστα στις αντροπαρέες που κρατάνε χρόνια, οι φιλικές σχέσεις είναι πιο σταθερές όταν όλα γύρω μεταβάλλονται, ακόμη κι εμείς. Λειτουργούν θεσμικά!). Προφανώς όμως υπάρχουν και άλλες σχέσεις στις οποίες το αρσενικό είναι χαλαρό και δεν είναι ανταγωνιστικό. Τότε τι; Μήπως η φιλία εντός της αντροπαρέας κάνει τη διαφορά από τις άλλες σχέσεις;
Για τη φιλία ξέρουμε πολλά εδώ και χρόνια. Κατ’ αρχήν ας ορίσουμε την ικανή και αναγκαία συνθήκη: Την ισότητα. Η φιλία μπορεί να υπάρξει μόνο μεταξύ ίσων ή έστω η ίδια η σχέση πρέπει να συνεπάγεται μια γενική ισότητα.
Παράλληλα όσο πιο συμβατικός ήταν ο θεσμός του γάμου τόσο πιο θεσμικό ρόλο στις αρχαίες κοινωνίες είχε η αντρική φιλία (με σεξ, γεγονός που έχει ίσως υπερβολικά τονιστεί, αλλά και χωρίς).
Η αλήθεια είναι ότι η αντροπαρέα δεν τα πάει καλά με τον γάμο. Λειτουργεί περισσότερο στους χωρισμούς. Οχι τώρα, ανέκαθεν. Ιστορικές έρευνες σταματάνε σε μία χρονολογία: Στα 1215, όταν η Εκκλησία αποφάσισε να ασχοληθεί και με τον γάμο. Τότε λοιπόν επισήμως δηλώθηκε πως ο γάμος είναι ιερό μυστήριο και απαιτεί τη συμμετοχή της εκκλησίας. Ηταν, όπως σημείωσε ο Τζον Μπόσγουελ (ο πρόωρα χαμένος καθηγητής του Γέιλ), η επικράτηση της βιολογικής οικογένειας ως κεντρικής μονάδας της χριστιανικής κοινωνίας. Από τότε η φιλία άρχισε να παίρνει και την κάτω βόλτα, αφού οτιδήποτε εκτός σφαίρας εκκλησίας είτε είχε δευτερεύουσα αξία είτε σατανική προέλευση.
Οσο η ζωή εντός οικογένειας ήταν ένας από τους ελάχιστους δρόμους που οδηγούσαν στον Παράδεισο, άλλο τόσο σχέσεις όπως οι ομόφυλες, που μάλιστα κρατούσαν από ένα ειδωλολατρικό παρελθόν, απορρίπτονταν από την κοινωνία.
Η σημερινή εκδίκηση της αντροπαρέας είναι εμφανής. Ισως να είναι βάσιμη η υπόθεση πως η κρίση του γάμου ήταν το λίπασμα για τις αντροπαρέες. (Και για τις γυναικοπαρέες, επίσης όλο και πιο ορατές εδώ και μια τουλάχιστον 20ετία).
Η νομιμοποίηση της ζωής εκτός γάμου ή μετά τον γάμο έδωσε χώρο στις αντροπαρέες. Το ίδιο και η ζωή εκτός οκταώρου. Γενικά, όσο περισσότερες ώρες εκτός σπιτιού (ιδιωτικού χώρου) τόσο μεγαλύτερη η οικειότητα της αντροπαρέας. Ο Αντονι Γκίντενς (ο πατέρας του Τρίτου Δρόμου) εισάγει στη συζήτηση δύο έννοιες: Αυτή της εμπιστοσύνης και της «δημοκρατίας του συναισθήματος».
Ο σύγχρονος άνθρωπος, υποστηρίζει ο Γκίντενς, ζώντας σε έναν όλο και πιο πολύπλοκο κόσμο, τον οποίο όλο και πιο δύσκολα μπορεί να κατανοήσει ως προς τις τεχνολογικές του ευκολίες, δεν έχει παρά να ακολουθήσει έναν μονόδρομο: Αυτόν της εμπιστοσύνης. Μπορεί να μην είναι σε θέση να παρακολουθήσει την πολυπλοκότητα της λειτουργίας ενός αεροδρομίου, ωστόσο οφείλει να έχει εμπιστοσύνη στη βασική δέσμευση: Οτι τη συγκεκριμένη ώρα θα βρίσκεται ασφαλής στον προορισμό του. Αγνοεί το πώς οργανώνεται όλο αυτό, αλλά δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά. Αυτού του είδους η «συστημική εμπιστοσύνη» παρέχει μεν την ασφάλεια και την αξιοπιστία της καθημερινότητας, αλλά από τη φύση της δεν παρέχει την αμοιβαιότητα ή την οικειότητα που προσφέρουν οι προσωπικές σχέσεις εμπιστοσύνης.
Μια τέτοια (προσωπική) σχέση είναι μια σχέση ίσων, όπου η κάθε πλευρά διαθέτει ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Η γνήσια σχέση, λέει ο Γκίντενς, βασίζεται στην επικοινωνία, γι’ αυτό άλλωστε η κατανόηση των απόψεων του άλλου είναι κρίσιμο στοιχείο της, ενώ η ομιλία και ο διάλογος αποτελούν τη βάση της λειτουργίας της. Οι σχέσεις λειτουργούν καλύτερα εάν οι άνθρωποι δεν κρύβουν πολλά ο ένας από τον άλλο, όταν δηλαδή υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη. Και βέβαια η εμπιστοσύνη αποκτιέται με επίπονη προσπάθεια, δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένη εκ των προτέρων. Τέλος, η σωστή σχέση είναι ελεύθερη από την αυθαίρετη εξουσία, τον καταναγκασμό ή τη βία.
Με λίγα λόγια, μια αντροπαρέα είναι υπόρρητα δημοκρατική. Διαφορετικά δεν θα είναι παρέα. Πρόκειται για τη «δημοκρατία των συναισθημάτων», εξίσου σημαντική με την πολιτική δημοκρατία. Και αυτή βρίσκεται σήμερα επίσης στην πρώτη γραμμή της διαμάχης του κοσμοπολιτισμού με τον φονταμενταλισμό. Ο δεύτερος δεν μπορεί να φανταστεί συνθήκες ισότητας ούτε καν μέσα στην παραδοσιακή οικογένεια.
Αλλά την ίδια στιγμή στη Δύση ηχούν οι γνωστές σειρήνες. Το life style είναι εδώ. Σεξ σόου, γήπεδα, ταξίδια, σπορ είναι οι νέες προτάσεις για το νέο δυναμικό κοινό: Για τις αντροπαρέες. Ολο και περισσότερες διαφημίσεις δείχνουν τις αντροπαρέες να καταναλώνουν από ενέργεια μέχρι ταξίδια. Γι’ αυτό και αρκετές στήνονται τόσο γρήγορα, όσο μια διαφήμιση.
Ωστόσο το life style βάζει (επικίνδυνα;) όλο και περισσότερες πινελιές. Η αντροπαρέα φαίνεται να έχει ανάγκη από τέτοιες σταθερές, π.χ. από δικό της χώρο, ώστε η οικειότητα να είναι πρόδηλη.
Μία χαρακτηριστική (τέτοιου «νέου τύπου») οπτική είναι το γνωστό τηλεοπτικό σήριαλ «50 – 50». Οσοι το παρακολούθησαν, αν δεν εχουν ήδη αντροπαρέα θα την αναζητήσουν. Διότι η τηλεόραση δεν είναι παρά η υπενθύμιση της ορθότητας.
Λοιπόν, στο «50 – 50», στο τηλεοπτικό life style, η αντροπαρέα δεν έχει παρελθόν -δεν χρειάζεται- αρκεί το παρόν της να ανταποκρίνεται με σφριγηλότητα στις (δήθεν) ανάγκες του σημερινού μέσου άντρα. Λίγες ώρες με τους φίλους, ενώ την ίδα στιγμή απαραίτητη είναι και η αντίστοιχη γυναικοπαρέα από τις συζύγους. Αντρες και γυναίκες (σύζυγοι) εκφράζουν χωριστά αυτό που θέλουν, ώστε ποτέ να μη γίνονται (οι ίδιοι) αυτό που θέλουν. Κάτι σαν ντιβάνι ψυχαναλυτή, μια πολύ μοναχική διαδικασία, όπου οι φίλοι δεν είναι παρά απλώς οι μάρτυρες. Σε τι; Μα στη διασφάλιση της οικειότητας.
Αλλωστε μην ξεχνάμε: βασικός όρος της αντροπαρέας είναι η εμπιστοσύνη. Τα «εν τη παρέα μη εν δήμω»…