Αυτή τη φορά, αυτή η δίκη, αύριο στο Εφετείο στην Αλεξάνδρας, θα είναι διαφορετική από εκείνη, την ίδια, που διεκόπη τον Σεπτέμβριο. Θα έχει ονοματεπώνυμα, απέναντι στις 1.400 σελίδες του K. Πλεύρη. Το βιβλίο του «Οι Εβραίοι, όλη η αλήθεια» ήταν η αφορμή για τη δίκη. Δίπλα του, ο γιος του, βουλευτής του ΛΑ.ΟΣ, Αθανάσιος. Απέναντί τους πρώην σκιές. Ελληνες εβραίοι.
Κάτι έγινε στις μέρες που μεσολάβησαν από την πρώτη δίκη. Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο προσπάθησε να κρατήσει το «θέμα» χαμηλά. Είναι πάγια τακτική του τα τελευταία χρόνια γι’ αυτό όλο και περισσότεροι Ελληνο-εβραίοι αμφισβητούν αρκετές επιλογές του. Ετσι, παρά την αντίθεση του ΚΙΣ, άνθρωποι που ξέρουν άριστα το ναζισμό θα παρακολουθήσουν τη δίκη.
Θα είναι απέναντι στους κατηγορούμενους, K. Πλεύρη, Δημήτρη Ζαφειρόπουλο, Θεόδωρο Χατζηγώγο και Μιχαήλ Γεωργίλα, άνθρωποι που επέζησαν από αυτό που ο K. Πλεύρης καταλογίζει ως αποτυχία λόγω αναποτελεσματικότητας των Ναζί. Από το Ολοκαύτωμα.
Πόσοι θα είναι; Το ΚΙΣ δεν ξέρει. Ούτε ποιοι θα είναι. Θα είναι σίγουρα ανάμεσά τους και μία κυρία. H Βέττα Μιωνή. Παιδί του πολέμου που έζησε μετά, πριν από χρόνια στον γάμο της, μία ασυνήθιστη εμπειρία. Είδε στη λίστα των προσκεκλημένων το όνομα του δωσίλογου που κατέδωσε τον πατέρα της και τον έστειλε στο Αουσβιτς. O πατέρας της χάθηκε εκεί που ο K. Πλεύρης γράφει ότι ορθώς το διατηρούν σε καλή κατάσταση, για να συμπληρώσει (στην πρώτη δίκη) η πρόεδρος (ναι, του δικαστηρίου) κ. Ευφροσύνη Τσελεχοβίτου «σιγά, και δεν φτιάχνουν άλλα;».
Η Βέττα Μιωνή δεν θέλει να μιλήσει στη δίκη. Δεν θέλει να μπει σε καμιά διαδικασία θυματοποίησης. Αλλά θέλει να είναι εκεί. Το πρόσωπο απέναντι στην αντισημιτική υστερία. Και ιστορία. Γιατί έχει ο αντισημιτισμός την ιστορία του στην ήπειρό μας. Και σύμφωνα με αρκετούς ειδικούς ξαναγυρνά, πιο διαφορετικός από κάθε άλλη φορά. Είναι περίπου αυτό που λένε μερικές φορές κάποιες κυρίες -νέες γνωριμίες- στην κ. Βέττα Μιωνή. «Καλά, εσείς εβραία; Ούτε που σας φαίνεται». «Και σκέπτομαι», λέει η κ. Μιωνή, «ότι πρώτον μου το λένε για κοπλιμέντο και δεύτερον, πώς είναι άραγε γι’ αυτές, στο μυαλό τους, οι εβραίοι;».
Νέος, «αόρατος» αντισημιτισμός
Ο Γάλλος πολιτικός επιστήμονας Πιερ Αντρέ Ταγκίεφ έχει εξηγήσει ότι ο νέος αντισημιτισμός είναι περίπου «αόρατος» αφού οι φορείς του είναι βέβαιοι ότι δεν είναι αντισημίτες, ωστόσο πιστεύουν πως «το κράτος του Ισραήλ ως σιωνιστικό κατασκεύασμα δημιουργεί τελικά όλα τα προβλήματα».
Χαρακτηριστικό παράδειγμα στην Ελλάδα, αναφέρει σχετικά σε κείμενό του ο πανεπιστημιακός Ανδρέας Πανταζόπουλος, οι δηλώσεις του Μίκη Θεοδωράκη το 2003 περί «εβραίων στη ρίζα του κακού». (Λίγο μετά προσπάθησε να ανασκευάσει με συνέντευξή του στην ισραηλινή εφημερίδα «Χααρέτζ», όπου τελικά υποστήριξε πως οι εβραίοι ώθησαν τον Μπους στον πόλεμο του Ιράκ. Και ότι αυτοί {οι εβραίοι} ελέγχουν το παγκόσμιο χρήμα).
(Εχει και σκοτεινές σελίδες η ελληνική ιστορία. Από τον αντισημιτισμό των βενιζελικών που πρωτοστάτησαν στην πυρκαγιά του Κάμπελ στη Θεσσαλονίκη μέχρι πρόσφατες ακραίες κορόνες στον πόλεμο Ισραήλ – Χεζμπολά.)
Ακραίες αντιδράσεις
Από την άλλη πλευρά, την αντιναζιστική, γίνονται και «ακρότητες» υποστηρίζουν μερικοί. Ισως επειδή υπάρχει αμηχανία ως προς τον τρόπο αντίδρασης απέναντι σε φαινόμενα «κοινωνικού αναθεωρητισμού» (αν επιτρέπεται τέτοιος νεολογισμός). Υπενθυμίζεται ως ακραία μορφή αντίδρασης, η φυλάκιση στην Αυστρία του αρνητή του Ολοκαυτώματος ιστορικού Ντέιβιντ Ιρβινγκ. Και ο εξαναγκασμός του σε περίπου δήλωση μετανοίας! Μόλις την περασμένη Δευτέρα, στην Αγγλία, αντιρατσιστές εισέβαλαν και ματαίωσαν ομιλία του Ιρβινγκ σε φοιτητές της Οξφόρδης.
Και στην περίπτωση του «βιβλίου Πλεύρη» υπήρξε έντονη ζύμωση για το αν χρειαζόταν ο δικαστικός δρόμος. Μέτρησε τελικά το γεγονός ότι, όπως λέει ο ποινικολόγος Οβι Ναμίας, δεν ετίθετο θέμα απόσυρσης του βιβλίου αφού δεν προβλέπεται από την ελληνική νομοθεσία. (Υπάρχει σχετική προς το αντίθετο απόφαση – πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αλλά δεν έχει ενσωματωθεί ακόμη στο δικό μας δίκαιο).
Με λίγα λόγια, δεν τίθεται ζήτημα απαγόρευσης του βιβλίου που τόσο διαφήμισε από τις εκπομπές του ο βουλευτής του ΛΑ.ΟΣ Αδωνις Γεωργιάδης. Αλλωστε μόνο του το βιβλίο δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική. H προσφυγή ήταν περισσότερο από την ανάγκη μιας επίσημης αντίδρασης – ένα κατά κάποιο τρόπο πλαίσιο τού τι είναι και τι δεν είναι διαπραγματεύσιμο από τη Δημοκρατία. Θα είχε επίσης σημασία για τους μηνυτές, η ενεργοποίηση του ξεχασμένου από το 1979 αντιρατσιστικού νόμου, όπως και έγινε.
Μάχη με την έδρα
Η Αντιναζιστική Πρωτοβουλία, το Παρατηρητήριο του Ελσίνκι και το ΚΙΣ τελικά αποφάσισαν την προσφυγή στη δικαιοσύνη. Και δικαιώθηκαν αφού βρέθηκαν σε μια απρόσμενη μάχη: Στην πρώτη δίκη (που τελικά διεκόπη για αύριο) αντιμετώπισαν την επιθετικότητα της έδρας και ιδίως οι μάρτυρες κατηγορίας Αννα Στάη και Ειρήνη Κούτελου την μεροληπτική υπέρ Πλεύρη συμπεριφορά του εισαγγελέα Σπ. Μουζακίτη. O οποίος επέμενε στο «επιστημονικό» προϊόν του K. Πλεύρη – αγνοώντας άραγε τους «βιολογικούς» χαρακτηρισμούς στο βιβλίο για τον Κόφι Ανάν και λοιπούς μαύρους εβραίους και τσιγγάνους και γενικά μη – Ελληνες;
Εχει λεχθεί πως στην αστική δημοκρατία η ηθική καταρρέει στα άκρα της. Μια ανάλογη ρητή υπενθύμιση περί των «αληθειών Πλεύρη» είναι το ζητούμενο της δίκης. Αυτό περιμένει και η Βέττα Μιωνή. Διότι έζησε και τον αντισημιτισμό αλλά και την «αλήθεια» των αντισημιτικών κοινοτοπιών.
Ο δωσίλογος είχε όνομα…
Κοριτσάκι το 1944 στη Θεσσαλονίκη, δεν μπορούσε να καταλάβει πώς από τη μία μέρα στην άλλη ο παππούς της, ο περίφημος γυναικολόγος Μωϋσής Ματαλόν έπαψε ξαφνικά να απολαμβάνει τον σεβασμό των συμπολιτών του. H οικογένεια, όμηρη στο γκέτο του Χιρς.
Ευτυχώς ο παππούς βρήκε τρόπο. Ενα πρωινό με ένα καΐκι, η οικογένεια της κ. Μιωνή -μπαμπάς, μαμά και αδελφούλα- ο παππούς και οι άλλες του κόρες φτάνουν Πειραιά. Εκεί σκορπίζονται σε διάφορα σπίτια. Μερικοί στην Αθήνα, μερικοί στο Αργος.
«Εμείς μείναμε στην Αθήνα, είχαμε την τύχη να βρεθούμε κάτω από την ομπρέλα του πατέρα Χρυσόστομου, Ελληνα καθολικού ιερέα. Ηταν στην Αντίσταση και μας βοήθησε με το δίκτυό του. Εμείς τα κορίτσια -αν και εβραίες- πήγαμε στην ελληνογαλλική. H ζωή κυλούσε. Στα κρυφά, με χιλιάδες φόβους, αλλά κυλούσε. Μέχρι που μια μέρα ο πατέρας μου δεν ξαναγύρισε. Είχε συναντήσει τυχαία στον δρόμο έναν Θεσσαλονικιό έμπορο, που ήταν συνεργάτης των Γερμανών, πιστός ναζί από ιδεολογία και είχε μετεγκατασταθεί στην Αθήνα, στο Νέο Ηράκλειο. Τον έδωσε αμέσως. Στη «Μέρλιν» άρχισαν τα βασανιστήρια. Ποιοι τον έκρυβαν κ.λπ. Μετά ήρθαν στο σπίτι και συνέλαβαν και τη μητέρα μου. Γύρισε μόνη της από το Αουσβιτς».
Το όνομα του δωσίλογου, η γνωστοποίησή του, πρέπει να είχε μεγάλη σημασία για τον πατέρα της. Ως να άγγιζε ένα σημείο που συναντά η ατομική τη συλλογική μνήμη. Προσπάθησε να εξασφαλίσει ότι ο δωσίλογος δεν θα ξεχαστεί. Εκτός από την προφορική του μαρτυρία στη γυναίκα του έστειλε και σε ένα φίλο του ένα κομμάτι χαρτοσακκούλας με το όνομα του δωσίλογου γραμμένο. Μόνο δύο λέξεις. Ονομα και επώνυμο.
Στο γάμο της…
Αυτό το κομμάτι χαρτί το είδε η Βέττα Μιωνή. Και το ξαναείδε χρόνια μετά: «Μόλις είδα το όνομα της συγκεκριμένης οικογένειας στη λίστα των προσκεκλημένων στο γάμο μου, τα ‘χασα. Ρώτησα τον σύζυγό μου. Ηταν γνωστός με τον γιο του δωσίλογου. Δεν το πίστευε τι μού είχε κάνει αυτός ο άνθρωπος. Αργότερα έμαθα πως η σύζυγος ενός άλλου εβραίου ήταν κι αυτή θύμα του. Εψαξα και έμαθα ότι είχε φύγει με τους Γερμανούς, έμεινε στη Γερμανία μέχρι την αμνηστία του Πλαστήρα και ξαναγύρισε. Ηταν πλέον εργοστασιάρχης στο Νέο Ηράκλειο».
Δύσκολα ζεις, έστω και σε μια μεγάλη πόλη, με τέτοια προηγούμενα από το παρελθόν. Ή όχι;
«Μια φορά, δεν ξέρω πώς και γιατί, δεν άντεξα. Τον πήρα τηλέφωνο. Κατάλαβε ποια ήμουν, ήξερε και από την ακύρωση της πρόσκλησης γάμου. «Πώς μπορείς;», τον ρώτησα και ζεις και γελάς μετά απ’ όσα έκανες; Με έβρισε. Χυδαία. Και για σαπούνια μου είπε, τι δεν μου είπε».
Ωρα για νέες συζητήσεις
Κακώς προσπαθούν πολλοί συγγραφείς να παρουσιάσουν τους ναζί ως διεστραμμένους. Οπως σημειώνει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, δεν ήταν διεστραμμένοι, ήταν διεστραμμένα κανονικοί. Και η Βέττα Μιωνή πρέπει να το έχει επίσης έτσι ξεκάθαρο στο μυαλό της. «Οσο υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, τόσο νιώθω πιο δυνατή. H εκδίκησή μου είναι ότι υπάρχω και η χαρά μου ότι έχω δύο υπέροχους γιους. Και καθόλου μίσος. Για όλους τους γιους.»
Η δίκη θα ξεκινήσει αύριο με νέα σύνθεση. Στην προηγούμενη είχε αποκλειστεί το ΚΙΣ από πολιτική αγωγή με «όντως νομικό αλλά και συζητήσιμο επιχείρημα» θα πει ο εκ των δικηγόρων πολιτικής αγωγής Οβι Ναμίας. Ελπίζεται -από τους μηνυτές- ότι η δίκη θα ξεκινήσει. Και ελπίζεται ότι οι αντιδράσεις που καταγράφονται σε blogs και στον Τύπο θα εκφραστούν κάποια στιγμή και πιο συγκροτημένα. Γίνονται ήδη, σε χώρους κοντά στα πανεπιστήμια και την πολιτική, συζητήσεις για την ανάγκη μιας «νέας αντιμετώπισης του ακροδεξιού λόγου στην Ελλάδα, ιδίως μετά την είσοδο του ΛΑ.ΟΣ στη Βουλή και την προβολή των σκληρών στελεχών του από τα τηλε-παράθυρα».
Πάντως ο ακροδεξιός χώρος και οι νεοναζί έχουν ετοιμαστεί για τη δίκη. Προκηρύξεις σε πολλές περιοχές της Αθήνας καλούν σε κινητοποίηση. Δεν υπογράφονται από καμία από τις γνωστές οργανώσεις…
Ενας καφές, έστω και 18 χρόνια μετά…
Το γράμμα έφτασε στα γραφεία της εταιρείας του Ραφέλ Βαρσάνο με τον πιο συνηθισμένο τρόπο που φτάνουν τα σημαντικά γράμματα. Χωρίς καθυστέρηση. Εστω κι αν ο αποστολέας εξηγεί ότι άργησε 18 χρόνια.
Ο κ. Ραφέλ Βαρσάνο ήταν την προηγούμενη μέρα φιλοξενούμενος σε άρθρο της «Καθημερινής» σχετικό με τη δίκη για το βιβλίο του Κώστα Πλεύρη. Ηταν η επιμονή του τώρα στα βαθιά γεράματα να έρθει στην Αθήνα, στο Εφετείο, στη δίκη. Να πει «να εγώ είμαι, για μένα γράφεις». Να πει ότι δεν επέζησε τυχαία από το Αουσβιτς.
Την άλλη μέρα (Δευτέρα, 8 Οκτωβρίου) πήρε την ακόλουθη επιστολή:
«Αγαπητέ κύριε Βαρσάνο,
παρ’ όλο που είμαστε γείτονες από το 1989 (ένας τοίχος μας χωρίζει) δεν σας γνώρισα προσωπικώς και μόνο με τους γιους σας έχω μιαν απλή ευγενική καλημέρα. Σ’ αυτό φταίμε και οι δύο και ίσως πιο πολύ η απρόσωπη και εγκαταλειμμένη βιομηχανική περιοχή μας.
Το χτεσινό άρθρο της «Καθημερινής» με έφερε κοντά σας, όχι μόνο γιατί μου υπενθύμισε αυτή τη γειτονία, αλλά κυρίως διότι ο εβραϊσμός της Θεσσαλονίκης και η ιστορία των Ιουδαίων με αποκορύφωμα τη Shoah είναι θέματα που συγκλόνισαν και συγκλονίζουν τη ζωή μου. Είμαι τέκνο Ποντίων που έζησαν τη δική τους γενοκτονία και μου μετέδωσαν αυτό το βαθύ αίσθημα οργής και πόνου ταυτόχρονα που νιώθει κανείς όταν υφίσταται αναίτια μαζικό κατατρεγμό. Τα δικά μας πάθη βεβαίως δεν προσεγγίζουν κατ’ ελάχιστον τα δικά σας ούτε σε ένταση, ούτε σε βάθος χρόνου, αλλά μου δίνουν τη δυνατότητα να συμπάσχω μαζί σας και να σας συμπαραστέκομαι όταν γελοίοι αρνητές της ιστορίας προσπαθούν να υποβιβάσουν την ντροπή της ανθρωπότητας για ό,τι συνέβη σε βάρος σας.
Ηρθα στη ζωή τη χρονιά που η Θεσσαλονίκη άδειαζε από τους Εβραίους συμπατριώτες μου και αυτό μου δημιουργεί ένα μόνιμο αίσθημα κενού και ενοχής.
Σας γράφω αυτή την επιστολή για να σας προσφέρω τη συμπάθεια και τη φιλία μου και θα χαρώ πολύ να σας προσφέρω έναν καφέ σύντομα».
Αποσπάσματα από την πρώτη δίκη
Ο εισαγγελέας προς τη μάρτυρα κατηγορίας Αννα Στάη:
– «Εδώ κυκλοφορεί ο κάθε ανώμαλος και ο κάθε τοξικομανής και βγαίνουνε όλοι οι θολοκουλτουριάρηδες και οι προοδευτικοί και λένε το εξής: «Α! Το δικαίωμα στη διαφορετικότητα. Α! Το δικαίωμα στην έκφραση». Και όλοι λέμε: Ωραία και καλά!»
– «(…)Το 1979 περί Ολοκαυτώματος οι πάντες ήταν ανύποπτοι. Τώρα τα 2 τελευταία χρόνια γίνονται κάτι πράγματα στην Ευρώπη και υπάρχουνε στη Γαλλία και τη Γερμανία κάποιες καταδικαστικές αποφάσεις δικαστηρίων, με κάποιους νόμους αμφιβόλου συνταγματικότητος. […] Ο κύριος Πλεύρης αναφέρεται και σε βιβλιογραφία. […] Με αυτό θέλω να καταλήξω στο ότι το έργο του έχει επιστημονικό χαρακτήρα. Το όλο πνεύμα της καταθέσεώς σας που με ενδιαφέρει εμένα είναι το ότι του αρνείστε τον επιστημονικό χαρακτήρα στο έργο του. […] Εάν μας αρέσει ο Πλεύρης σαν επιστήμονας… είναι θέμα κριτικής δεν είναι θέμα να τον ρίξουμε στο μπουντρούμι. […] Ο κύριος Πλεύρης έχει το δικαίωμα να πει ότι [ο Χίτλερ] έκανε καλώς. Γιατί να του το αφαιρέσουμε; […] Θέλετε εσείς ένα ναζιστικό δικαστήριο να σας δικάσει και να σας καταδικάσει; ‘Η μια ναζιστική πολιτεία; […] Οταν οι Εβραίοι λένε ότι «είμεθα ο περιούσιος λαός επί της γης» τους μήνυσε κανείς;»
– «Κυρία μου θα σας διαβάσω κάτι το οποίον λέει [ο Πλεύρης]. Και επ΄αυτού τι έχετε να πείτε; Λέει εδώ: «Επανειλημμένως θα τονίσω ότι δεν επιτίθεμαι εναντίον των Εβραίων ως ατόμων και ως λαού, ως φυλής και ως έθνους. Αλλά εναντίον της θρησκείας τους. Επειδή αυτή διδάσκει ότι οι Εβραίοι συνεφώνησαν με το θεό τους τον Ιεχωβά αυτοί να τον λατρεύουν κι εκείνος θα τους εξασφαλίσει την παγκόσμια κυριαρχία σε όλα τα έθνη του κόσμου.» Κι αν είναι κάποιος ρατσιστής, είναι αυτοί εδώ που γράφουν αυτά στη θρησκεία τους».
«Οι Εβραίοι, όλη η αλήθεια» υπό Κ. Πλεύρη
– «Ο ναζισμός γνωρίζων καλά τα εβραϊκά σχέδια απεφάσισε, όπως αλλού περιγράφω, να εκδιώξει τους Εβραίους από την Ευρώπην. Και έπραξε κατά την γνώμιν μου πολύ ορθώς. Η απαλλαγή της Ευρώπης από τους Εβραίους είναι επιβεβλημένη, διότι ο εβραϊσμός συνιστά απειλή κατά της ελευθερίας των εθνών».
– «Εβραίος (στο θρήσκευμα) και άνθρωπος είναι έννοιαι αντιφατικαί, δηλαδή η μία αποκλείει την άλλην».
– «Ετσι θέλουν οι Εβραίοι. Διότι μόνον έτσι καταλαβαίνουν: εντός 24 ωρών και εκτελεστικό απόσπασμα. […] Ξυπνήστε, οι επίβουλοι Εβραίοι σκάπτουν τον τάφον των εθνών. Ξυπνήστε και ρίξατέ τους μέσα, διότι τους αξίζει».