«Τι μας βρήκε! Τι μας βρήκε! έκανε απελπισμένος ο άλλος. Κι έπιασε το μέτωπό του. Εχεις και το ραδιόφωνο, μόνο εμβατήρια παίζει. Για τα γήπεδα τίποτε. Ο δικός μας ρούφηξε καυτό τον καφέ του, προσπαθώντας να γλιτώσει το γρηγορότερο από της εξαδέλφης τον άντρα κι από τα άσματα του ραδιοφώνου, και πετάχτηκε στον δρόμο, αυτή τη φορά μ’ ένα νευρικό, σβέλτο βήμα. Πρώτη φορά περπατούσε μ’ αυτό τον τρόπο κι απορούσε κι ο ίδιος όταν τσάκωσε τον εαυτό του να δουλεύει μέσα του το εμβατήριο, θα μπορούσε να πει πως το σιγομουρμούριζε κιόλας: «Το πυροβολικό, το πυροβολικό/ το πυροβολικό, πολύ το αγαπώ». Παρατήρησε ότι κι ένας άλλος άνθρωπος που βάδιζε μπρος του πήγαινε με τον ίδιο ρυθμό, τον ίδιο βηματισμό, λες και μικροσκοπικά μεγάφωνα κολλημένα εκεί δίπλα στ’ αυτιά του μετέδιδαν το γνωστό εμβατήριο». (Από το διήγημα του Μάριου Χάκκα «Το ψαράκι της γυάλας», που δημοσιεύτηκε το 1971 και αναφέρεται στην ημέρα της επιβολής της δικτατορίας της 21ης Απριλίου).
Ευφορία που παραπέμπει σε αίσθηση πληρότητας: όλα κυλούν ομαλά και υπό έλεγχο. Ο,τι μας ανησυχεί το διώχνουμε και επανέρχεται σε επιθυμητή διάσταση. Ολα τα έχουμε και τίποτα δε λείπει. Το εμβατήριο, υπνωτίζει, υποβάλλει, λειτουργεί καθησυχαστικά. Ανορθώνει το ηθικό, απορρίπτει κάθε δυσάρεστη εμπειρία. Μια «τελετουργική σύσταση της συλλογικότητας, που παραπέμπει σε ανιμιστική τελετή όπου όλοι συμμετέχουν με τον ίδιο τρόπο σε κάτι οικείο, αναγνωρίσιμο», λέει στην «Κ» ο ψυχαναλυτής Νίκος Παπαχρηστόπουλος. «Εχουμε μια εσωτερίκευση της ταύτισης και την αφύπνιση μιας ενόρμησης της αγέλης». Με το εμβατήριο επιτυγχάνεται η μετάβαση από την παθητικότητα στην ενεργητικότητα.
Τα εμβατήρια άσματα («το προς ρυθμόν εμβαίνειν») ήταν ήδη σε χρήση από τους Δωριείς και αρχικά αναφέρονταν στο «θείον» (γιατί εκτός από τη ρύθμιση των στρατιωτικών βηματισμών, ήταν συγχρόνως και ύμνοι στον Αρη). Από την εποχή στην οποία αναφέρεται το διαφωτιστικό λήμμα του «Λεξικού της Ελληνικής Μουσικής» (του Τ. Καλογερόπουλου) μας χωρίζουν χιλιάδες χρόνια. Τα εμβατήρια αναγνωρίζονται διεθνώς στον κυκλικά επαναλαμβανόμενο ρυθμό των δύο τετάρτων και δοκιμάστηκαν σκληρά από την Ιστορία. Ορισμένα προκαλούν ρίγη συγκίνησης (ας αναλογιστούμε μόνο την εμβληματική σκηνή του συντονισμένου -σα χορογραφία- βήματος των επαναστατών στο «Αλονζανφάν» των Ταβιάνι) άλλα ανακαλούν θηριωδίες, τις πιο σκοτεινές και τραγικές σελίδες, μουσική υπόκρουση σε εθνικιστικά παραληρήματα.Τα εμβατήρια, στη νεότερη εποχή, κατέληξαν να είναι συνώνυμα μιας αναχρονιστικής στρατοκρατικής ρητορίας. Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι ο Μάνος Χατζιδάκις με αφορμή μια απαγόρευση τραγουδιών του (το 1989) είχε δηλώσει: «…Απηγόρευσε (σ.σ το υπουργείο Παιδείας) ό,τι αναζωογονεί τους νεανικούς οργανισμόύς. Οι νεολαίοι οφείλουν να είναι νεκροί, με εμβατήρια και προσευχές ώσπου να τοποθετηθούν, νεκροί επίσης, στους νόμιμους πολιτικούς σχηματισμούς της ενδόξου γηραιάς πατρίδος ημών».