ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Εικοσιτεσσάρων Μαΐων μόλις, η Κατερίνα Αϋφαντή έχει ήδη κατακτήσει τα μυστικά της νανομηχανικής και αποτελεί τη νεαρότερη ερευνήτρια στον κόσμο. Εχοντας ξεκινήσει τις πανεπιστημιακές σπουδές της σε ηλικία 16 ετών στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και με διδακτορικό τίτλο ήδη από την ηλικία των 21, η εικοσιτετράχρονη Ελληνίδα, που μοιράζει τον χρόνο της ανάμεσα στο Μίσιγκαν, τις ΗΠΑ και την Καλαμαριά Θεσσαλονίκης, πέτυχε στον πρώτο διαγωνισμό επιχορηγήσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ερευνας (ERC) και έλαβε χρηματοδότηση ύψους 1,13 εκατ. ευρώ.
Με τα προσόντα της και την πολύτιμη χρηματοδότηση στις αποσκευές της καταφτάνει εντός ημερών από τις ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη για να διερευνήσει τη «μετάβαση από τη μικροκλίμακα στη νανοκλίμακα», όπως είναι ο τίτλος της έρευνάς της, στο εργαστήριο του τομέα Μηχανικής της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ.
Φίλοι και συνάδελφοι της νεαρής ερευνήτριας από τους κόλπους της ακαδημαϊκής κοινότητας αναρωτιούνται έκπληκτοι για την επιλογή της να πραγματοποιήσει την έρευνά της στο ΑΠΘ: «Τρελή είσαι; Τι πηγαίνεις να κάνεις στο «Αριστοτέλειο»;», είναι η τυπική ερώτηση που της απευθύνουν. Και πράγματι, η χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ερευνας (ERC) καθιστά την Κατερίνα Αϋφαντή περιζήτητη σε όλα τα μεγάλα και προβεβλημένα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Γηραιάς Ηπείρου. «Δεν θα με ικανοποιούσε, όμως, να βρίσκομαι σ’ ένα πανεπιστήμιο όπου ήδη υπάρχει τμήμα νανομηχανικής. Αντίθετα, για το ΑΠΘ το αντικείμενο θα είναι τελείως καινούργιο, όπως και για την Ελλάδα. Ετσι, το πανεπιστήμιο και η χώρα θα βρεθούν στην πρωτοπορία της επιστημονικής έρευνας», δήλωσε η ίδια στην «Κ».
Εξάλλου, η ίδια που έχει πάει σχολείο τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε δημόσια και ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της Καλαμαριάς και της Θεσσαλονίκης, κάνει τις συγκρίσεις και αποφαίνεται θετικά για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, ειδικά για την ελληνική δευτεροβάθμια εκπαίδευση. «Πιστεύω ότι η ελληνική εκπαίδευση «στέκεται» σε παγκόσμιο επίπεδο, απλώς χρειάζεται λίγη οργάνωση. Η δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι καλύτερη απ’ ότι στις ΗΠΑ, γιατί επικεντρώνεται στις γενικές γνώσεις και την ανάπτυξη της κρίσης. Οσο για τα πανεπιστήμια, η Ελλάδα πλεονεκτεί σε πολλά και οι Ελληνες είναι πρωτοπόροι σε τόσα πράγματα. Απλώς, μερικές φορές κολλάνε, νομίζω, στο «βόλεμα» και δεν κάνουν το βήμα να υπερσκελίσουν όσα βολικά τους προσφέρει το σημερινό κατεστημένο», σημείωσε η κ. Αϋφαντή.
Γι’ αυτό, η «συνταγή της επιτυχίας» για τους νέους και τις νέες της Ελλάδας, κατά την ίδια, είναι «ν’ αρχίσουν να έχουν όνειρα, να οραματίζονται, να προσφέρουν». «Δυστυχώς, βλέπω πολλούς νέους που βιάζονται να τελειώσουν τις σπουδές τους, να βρουν μια δουλίτσα, να μπουν στο σύστημα, να πηγαίνουν στην καφετέρια και να κάνουν τις διακοπές τους. Δεν τους ενδιαφέρει να προσφέρουν στους ίδιους και στους γύρω τους», είπε χαρακτηριστικά.
Κάπως έτσι και η ίδια ξεκίνησε να ασχολείται με την επιστημονική έρευνα από τόσο νεαρή ηλικία. «Εβλεπα τον πατέρα μου, ερευνητής και αυτός (σ.σ. Ηλίας Αϋφαντής, διευθυντής του τομέα Μηχανικής της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ), να εργάζεται άκοπα και με αφοσίωση και αναρωτιόμουν τι ήταν αυτό που τον έκανε να αφιερώνει τόσο χρόνο», εξήγησε.
Καθώς είχε ιδιαίτερη έφεση, ήδη από τη Β΄ Λυκείου στις ΗΠΑ, σε ηλικία δεκαέξι ετών έγινε δεκτή στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, όπου εντάχθηκε στο φημισμένο για το υψηλότατο επίπεδό του Τμήμα Υλικών. «Με ενδιέφερε η έρευνα όχι τόσο από προσωπική φιλοδοξία όσο επειδή είχα την περιέργεια να μάθω τι είναι και πώς γίνεται», παρατήρησε.
Παίρνοντας πολύ νωρίς το πτυχίο της συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Κέμπριτζ της Αγγλίας και ολοκλήρωσε με το διδακτορικό της στο Πανεπιστήμιο του Γκρόνιγκεν της Ολλανδίας στα εικοσιένα της. «Τότε κατάλαβα τι κάνει ο πατέρας μου: η επιστημονική έρευνα δεν έχει τέλος και μπορώ κι εγώ να συμβάλλω σ’ αυτήν. Αυτό με έκανε ακόμη πιο ενθουσιώδη και τελικά είχαμε την ευχάριστη εξέλιξη της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης», επεσήμανε.
Το παιχνίδι που έγινε πρόκληση
Ο δρόμος μέχρι την επιχορήγηση του ERC δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα ούτε όμως και κακοτράχαλος: «Για μένα η έρευνα είναι μεν η δουλειά μου, αλλά δεν τη βλέπω ως τέτοια. Ολα ξεκίνησαν σαν παιχνίδι: να λύσω την άσκηση, να πάρω το διδακτορικό μου», εξήγησε η κ. Αϋφαντή προσθέτοντας πως έλκεται σε τέτοιο βαθμό από την έρευνα που δεν μπορεί να αποχωριστεί το γραπτό της και πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού της επεξεργάζεται διάφορα θέματα.
Από την άλλη, το νεαρόν της ηλικίας της, καθώς και το φύλο της την καθιστούν ευάλωτη σ’ έναν χώρο κατεξοχήν ανδροκρατούμενο και κατειλημμένο από επιστήμονες πολύ μεγαλύτερης ηλικίας από τη δική της, όπως αναφέρει: «Είναι δύσκολο να είσαι γυναίκα 24 ετών στον ερευνητικό χώρο, ειδικά όταν είσαι αποδέκτης μια τόσο μεγάλης χρηματοδότησης. Ωστόσο, είναι μια καινούρια εμπειρία και μια νέα πρόκληση για μένα».
Το ερευνητικό της πρόγραμμα
Η νανομηχανική μελετά τις ιδιότητες των υλικών στη νανοκλίμακα, δηλαδή σε κλίμακα 10 φορές μικρότερη από το μέτρο, που γίνεται ορατή μέσα από μικροσκόπιο. Στην κλίμακα αυτή, εξηγεί η Κατερίνα Αϋφαντή, οι ιδιότητες των υλικών διαφοροποιούνται. Ετσι, υλικά που στην κανονική κλίμακα είναι ιδιαίτερα εύπλαστα γίνονται πολύ ανθεκτικά στη νανοκλίμακα και ούτω καθ’ εξής.
Μία από τις υποσχόμενες εφαρμογές του ερευνητικού προγράμματος που θα υλοποιήσει η Κατερίνα Αϋφαντή στο ΑΠΘ με την εξαμελή ερευνητική ομάδα της, η οποία απαρτίζεται από ξένους ακαδημαϊκούς και τον λέκτορα του ΑΠΘ, κ. Αβραάμ Κωνσταντινίδη, είναι οι μπαταρίες λιθίου που χρησιμοποιούνται στους βηματοδότες. Οι μπαταρίες αυτές σήμερα έχουν το ίδιο μέγεθος με αυτές των κινητών τηλεφώνων. Στόχος είναι να κατασκευαστούν μπαταρίες λιθίου πολύ μικρότερες σε μέγεθος από τις σημερινές, αλλά και πολύ πιο ανθεκτικές.