«Συμβαίνει κάτι οδυνηρό: Κλείνει ο «Μόλχο». Η φήμη ήταν έντονη τελευταία, αλλά προ ολίγων λεπτών οδεύοντας στο γραφείο μου, Τσιμισκή 10, πάνω από το βιβλιοπωλείο, είδα τα λίγα εναπομείναντα βιβλία, στoιβαγμένα τακτικά, έτοιμα για μεταφορά. Το παλιό διεθνές βιβλιοπωλείο από αύριο δεν θα υποδέχεται πλέον κανέναν πελάτη, κανέναν βιβλιόφιλο. Μετά τον «Ανάπηρο», το «Ολυμπος Νάουσα», τον «Σαμούχο», τον «Φλόκα» εφεξής θα λέμε: «εκεί που ήταν ο Μόλχο»».
Το μήνυμα που έλαβε η «Κ» από τον φωτογράφο Αρι Γεωργίου, που φωτογραφίζει τη Θεσσαλονίκη από το 1970, τα έλεγε όλα. Τέλος εποχής λοιπόν για το ιστορικό βιβλιοπωλείο «Μόλχο» της ομώνυμης εβραϊκής οικογένειας, που ταύτισε την πορεία του με την πολυπολιτισμική, πολυθρησκευτική και πολυεθνική Θεσσαλονίκη από τα τέλη του 19ου αιώνα…Επαληθεύτηκαν οι ψίθυροι και τα ράφια του, που ξαναγέμισαν τόσες φορές στη διάρκεια του περασμένου αιώνα έπειτα από φυσικές καταστροφές (πυρκαγιά 1917) και λεηλασίες (γερμανική κατοχή), αυτή τη φορά άδειασαν για πάντα!
Τα τελευταία ελάχιστα βιβλία που είχαν μείνει χθες πριν τη μεταφορά τους, στοιβαγμένα στο κέντρο του καταστήματος, παραπλανούσαν τους πελάτες.
Δεν ήταν λίγοι
«Και τι θα κάνουμε εμείς τώρα»; ρωτούσαν με σπασμένα ελληνικά οι ξένοι πελάτες. «Γι’ αυτούς στενοχωριέμαι», έλεγε στην «Κ» ο υπάλληλος. «Τους ξέραμε, ήταν κομμάτι αυτού του βιβλιοπωλείου και δεν ήταν λίγοι. Τουλάχιστον χίλιοι ήταν σταθεροί πελάτες. Από εδώ προμηθεύονταν ξένες εκδόσεις και ξενόγλωσσο περιοδικό τύπο».
Είναι αλήθεια ότι το αρχαιότερο βιβλιοπωλείο της Θεσσαλονίκης έδωσε μάχη για να κρατηθεί στην αγορά τα τελευταία χρόνια. Η συγχώνευση το 2001 με τον «Παρατηρητή» και πριν από τρία χρόνια με τον «Προμηθέα», ένα στόχο είχε. Να επιβιώσει στη νέα εποχή. «Αυτό είναι η ψυχή μου, η ζωή μου, τα όνειρά μου. Ωστόσο κι εγώ δεν μπορώ να μείνω εκτός εποχής», έλεγε στην «Κ» ο ιδιοκτήτης του Ιωσήφ Μόλχο τρίτη γενιά βιβλιοπωλών- όταν έκανε το καθοριστικό βήμα της συγχώνευσης. Στόχος ήταν τόσο η διάσωση του βιβλιοπωλείου όσο και ο εκσυγχρονισμός του, ώστε η εξυπηρέτηση να είναι αποτελεσματική για τους Ελληνες αλλά και για την αναδυόμενη πελατεία που προκύπτει από την πολυεθνική κοινότητα της Θεσσαλονίκης.
Στον Ιωσήφ Μόλχο έμελε να καταλήξει η σκυτάλη αυτής της κληρονομιάς. Η παράδοση του πρωτοποριακού διεθνούς βιβλιοπωλείου ξεκίνησε το1888 από τον Ισαάκ Μόλχο, πέρασε στον Μάιρ Μόλχο και μετά την απελευθέρωση στον Σολομώντα Μόλχο, που κατάφεραν παρά τις αντιξοότητες να συνεχίσουν. Με αυτήν την προοπτική έδωσαν τα χέρια τους, το φθινόπωρο του 2004, ο Ιωσήφ Μόλχο και ο Κώστας Μιχαλόπουλος από την πλευρά του «Προμηθέα». Διατήρησαν τις σπάνιες εκδόσεις κυρίως στην αγγλική, γαλλική, το σύνολο του ξένου και ημερήσιου περιοδικού Τύπου, ενώ εμπλούτισαν τα ράφια με την ελληνική βιβλιογραφία. Μέρος της χαμένης πελατείας τότε επέστρεψε, οι φανατικοί θαμώνες δεν αποχωρίστηκαν το αγαπημένο τους βιβλιοπωλείο και η «επιχείρηση» φάνηκε να ορθοποδεί.
Ομως, η συνεργασία, που είχε ξεκινήσει με τις καλύτερες προϋποθέσεις, έκλεισε με τις χειρότερες. Και μαζί με αυτήν ένα κεφάλαιο από τη νεώτερη ιστορία της πόλης.